Lực lượng quản lý thị trường: Tiếp tục là chủ công trên mặt trận chống buôn lậu - hàng giả

Chiều ngày 17/3/2025, tại Hà Nội, Bộ Công Thương đã tổ chức Hội nghị chuyển giao Cục Quản lý thị trường QLTT các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương về địa phương quản lý theo tinh thần chỉ đạo tại Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chủ trì Hội nghị, lãnh đạo 63 UBND, Sở Công Thương, Sở Nội vụ, Sở Tài chính và Chi cục QLTT các tỉnh, thành phố.

Sau hơn 06 năm hoạt động theo mô hình ngành dọc (2018 - 2025) lực lượng QLTT có thành tựu nổi bật trong kiểm tra kiểm soát thị trường thể hiện qua việc phát hiện, xử lý nhiều vụ việc vi phạm lớn, triệt xóa nhiều đường dây buôn lậu, sản xuất hàng giả, hàng kém chất lượng, góp phần ổn định thị trường, bảo vệ sản xuất và tiêu dùng trong nước.

Theo đó, từ tháng 10 năm 2018 đến nay, toàn lực lượng QLTT đã tiến hành kiểm tra 665.168 vụ, xử phạt vi phạm hành chính 417.604 vụ vi phạm, chuyển cơ quan tiến hành tụng 911 vụ để xem xét, khởi tố hình sự. Tổng số tiền xử lý vi phạm 5.542 tỷ đồng, trong đó: thu nộp ngân sách nhà nước 3.376 tỷ đồng; trị giá tang vật, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu, áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả, chuyển giao trị giá lên tới hơn 2.166 tỷ đồng.

Một trong những lĩnh vực mang lại dấu ấn cho công tác QLTT thời gian qua đó là việc chủ động kiểm tra, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm trên lĩnh vực TMĐT. Trong bối cảnh gia tăng các vấn đề về hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử, Tổng cục đã phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan triển khai Đề án về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử đến năm 2025.

Chỉ tính riêng trong năm 2024, lực lượng QLTT đã phát hiện, xử lý 3.124 vụ vi phạm trên môi trường TMĐT (tăng 266% so với năm 2023), chuyển cơ quan điều tra 04 vụ, xử phạt vi phạm hành chính 48 tỷ đồng (tăng 220 % so với năm 2023); trị giá hàng hóa vi phạm trên 34 tỷ đồng (tăng 440% so với năm 2023).

Điều đáng chú ý, lực lượng QLTT đã thể hiện không có vùng cấm trong đấu tranh chống hàng giả, khi đánh trực diện vào những người nổi tiếng, các Tiktoker kinh doanh hàng giả, hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ như vụ kiểm tra kho hàng của Tiktoker Mai Ly, Kiểm tra địa điểm kinh doanh, livestream sản phẩm thuộc Công ty Cổ phần Tập đoàn Zenpali của Tiktoker Phan Thủy Tiên tại Hà Nội, thu giữ hàng chục nghìn sản phẩm vi phạm; hay việc kiểm tra các kho hàng không rõ nguồn gốc bán chủ yếu trên livestream tại TP. Tuyên Quang, TP. Thanh Hóa, tỉnh Cà Mau và nhiều tỉnh thành khác.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên ghi nhận và đánh giá cao những thành tích của lực lượng QLTT qua hơn 06 năm hoạt động theo mô hình ngành dọc

Không đổi nhiệm vụ khi thay đổi mô hình

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước - cho biết, tính đến thời điểm hiện nay đã có 62/63 tỉnh, thành phố trên cả nước đã ký kết chuyển giao.

Nghị định 40 quy định, Bộ Công Thương thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công nghiệp, thương mại trong đó có QLTT. Nghị định cũng quy định rõ, lực lượng Quản lý thị trường có chức năng kiểm tra, hướng dẫn trực tiếp; chủ trì và phối hợp với các bộ, ngành, địa phương trong công tác đấu tranh phòng, chống hàng giả; có chức năng nhiệm vụ chỉ đạo, giám sát, kiểm tra lực lượng trên toàn quốc.

Cục trưởng Trần Hữu Linh cũng lưu ý rõ, thay đổi mô hình cần tránh cát cứ địa bàn; đảm bảo tính liên thông, sự phối hợp giữa các địa phương với Bộ Công Thương trong công tác đấu tranh phòng, chống hàng giả, buôn lậu, gian lận thương mại.

Nhắc lại nhiệm vụ của lực lượng QLTT trong giai đoạn tới, đồng chí Trần Hữu Linh cho biết, lực lượng có chức năng, quyền hạn chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra; cấp phát, sử dụng phù hiệu, biểu tượng, cấp hiệu, biển hiệu, trang phục; xây dựng tiêu chuẩn chức danh lãnh đạo chi cục/phòng/đội; tiêu chuẩn trang bị phương tiện làm việc; chương trình nội dung bồi dưỡng nghiệp vụ các ngạch kiểm soát viên thị trường...

Trước sức nóng của thị trường, Cục trưởng Trần Hữu Linh cũng lưu ý những khó khăn hiện hữu trong thời gian tới, đó là các hành vi vi phạm ngày càng tinh vi, phức tạp; hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp, sở hữu trí tuệ ngày càng gia tăng; bên cạnh các hành vi diễn ra trên môi trường truyền thống, thương mại điện tử cũng đang đặt ra nhiều thách thức cho lực lượng.

"Có sự thay đổi về mô hình tổ chức nhưng màu áo, trách nhiệm của Quản lý thị trường không thay đổi, cần sự phối hợp sâu sát, chặt chẽ hơn giữa UBND các tỉnh với Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cũng như Bộ Công Thương" - Cục trưởng Trần Hữu Linh nhấn mạnh.

Tiếp nhận nguyên trạng, không để gián đoạn hoạt động kiểm tra, kiếm soát của lực lượng Quản lý thị trường

Ông Nguyễn Mạnh Quyền - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội - đánh giá cao công tác của lực lượng Quản lý thị trường trong thời gian qua.

Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội cho biết, triển khai nhiệm vụ của Bộ Chính trị khi chuyển giao lực lượng Quản lý thị trường về địa phương, ngay sau khi có chỉ đạo của Bộ Công Thương, thành phố Hà Nội đã chỉ đạo các sở, ngành tập trung ngay vào công việc, tiếp nhận nguyên trạng, không để gián đoạn hoạt động kiểm tra, kiếm soát của lực lượng Quản lý thị trường.

Ông Nguyễn Mạnh Quyền - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội

Thành phố Hà Nội đã ký biên bản chuyển giao từ Bộ Công Thương và ngay sau đó giao sở, ngành tiến hành tham mưu trình tổ chức bộ máy hoạt động, hoàn thiện chức năng nhiệm vụ cho Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội. Đến thời điểm này, cơ bản các nhiệm vụ tiếp nhận Quản lý thị trường Hà Nội đã được thực hiện thành công,

Lãnh đạo UBND thành phố Hà Nội khuyến cáo, Bộ Công Thương cũng như Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cùng các địa phương xây dựng cơ chế phối hợp trong công tác đấu tranh phòng, chống hàng giả, tạo khung pháp lý hàng lang thuận lợi.

Bà Nguyễn Thị Hiền - Giám đốc Sở Công Thương Quảng Ninh - cho biết, với vai trò là đơn vị tiếp nhận Chi cục QLTT Quảng Ninh, Sở Công Thương đánh giá rất cao sự phát triển cũng như những kết quả mà QLTT tỉnh Quảng Ninh đạt được trong thời gian qua, nhiều sự vụ phức tạp, quy mô lớn, liên tỉnh đã được lực lượng xử lý nghiêm, góp phần xây dựng thị trường lành mạnh, trong sạch, tạo động lực cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Với đặc thù là tỉnh duy nhất có đường biên giới cả trên biển, trên bộ, trên không... đây là những lợi thế song cũng là thách thức tiềm ẩn những nguy cơ về buôn lậu, gian lận thương mại với những thủ đoạn ngày càng tinh vi, phức tạp... tuy nhiên, lực lượng Quản lý thị trường đã bám sát, theo dõi sát sao để phát hiện, kiểm tra, kịp thời ngăn ngừa và hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao.

Quản lý thị trường - lực lượng chủ công trên mặt trận đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tại thị trường nội địa

Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, trải qua chặng đường 68 năm xây dựng, phát triển và đặc biệt là trong 6 năm qua (từ khi thành lập Tổng cục Quản lý thị trường đến nay), Quản lý thị trường đã trở thành lực lượng chủ công trên mặt trận đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả tại thị trường nội địa.

Cùng đó, lực lượng đã khẳng định vai trò quan trọng của mình trong việc góp phần ổn định thị trường, bảo vệ sản xuất và tiêu dùng trong nước.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, những thành tựu nổi bật của lực lượng Quản lý thị trường thời gian qua được thể hiện qua các đặc điểm:

Thứ nhất, đã chú trọng triển khai quán triệt và tổ chức thực hiện khá nghiêm túc các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ Công Thương; nhất là, các chủ trương, chính sách liên quan trực tiếp đến hoạt động của Ngành; đồng thời, tích cực, chủ động tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, tạo cơ sở pháp lý quan trọng trong hoạt động công vụ của Lực lượng, góp phần bảo vệ và thúc đẩy sản xuất, lưu thông hàng hóa trong nước. Nhất là trong bối cảnh có diễn biến phức tạp như dịch Covid-19.

Thứ hai, lực lượng QLTT đã triển khai tốt nhiều đợt cao điểm kiểm tra, kiểm soát thị trường, thanh tra chuyên ngành đấu tranh với các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ, góp phần làm lành mạnh thị trường trong nước (thể hiện rõ qua đã phát hiện, xử lý được nhiều vụ vi phạm lớn với tổng số tiền xử lý hơn 5.500 tỷ đồng).

Đặc biệt, một số lĩnh vực nổi cộm, có diễn biến phức tạp trong thời gian qua (như trong lĩnh vực thương mại điện tử) đã được quan tâm chỉ đạo, tăng cường kiểm tra, kiểm soát, góp phần bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trước các hành vi gian lận trên môi trường mạng.

Thứ ba, Bộ trưởng hoan nghênh cấp ủy, chính quyền cùng cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác Quản lý thị trường và sự phối hợp với các lực lượng chức năng trên địa bàn (như Sở Công Thương, Công an, Quân sự, Biên phòng, Hải quan, Thuế…) trong đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả… có sự chuyển biến tích cực.

"Nhiều vấn đề, vụ việc phức tạp đã được xử lý khá tốt, từ đó củng cố được niềm tin của cấp ủy, chính quyền và nhân dân đối với lực lượng Quản lý thị trường, góp phần lành mạnh hóa thị trường, tạo môi trường bình đẳng trong sản xuất kinh doanh" - Người đứng đầu ngành Công Thương ghi nhận.

Thứ tư, kỷ cương hành chính, nền nếp công tác được chấn chỉnh và có chuyển biến khá tích cực. Công tác cán bộ trong toàn lực lượng được kiện toàn đồng bộ; đặc biệt là đã triển khai nghiêm túc quy định của Chính phủ và của Bộ về luân chuyển, điều động, cán bộ công chức các cấp.

Thứ năm, công tác thông tin truyền thông, giáo dục pháp luật của Tổng cục và các đơn vị trực thuộc được đẩy mạnh thực hiện và có nhiều chuyển biến rõ nét.

Việc kết thúc mô hình tổ chức của Tổng cục Quản lý thị trường và chuyển giao các Cục Quản lý thị trường ở địa phương về UBND các tỉnh, thành phố quản lý nhằm mục tiêu nâng cao tính chủ động, linh hoạt, nắm bắt sát tình hình thị trường, có thể phản ứng nhanh chóng và hiệu quả hơn đối với những biến động của thị trường tại địa phương. Ngày 26/2/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 40 về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công Thương, trong đó quy định “Bộ Công Thương là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về công nghiệp và thương mại, trong đó có lĩnh vực Quản lý thị trường”; theo đó, Bộ Công Thương được Chính phủ giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về công tác quản lý thị trường. Lực lượng Quản lý thị trường vẫn tiếp tục thực hiện các nhiệm vụ kiểm tra, kiểm soát thị trường, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Vì vậy, việc chuyển giao sẽ không làm thay đổi nhiệm vụ trọng tâm của lực lượng QLTT. Tuy nhiên, việc chuyển đổi sang mô hình hoạt động mới sẽ đòi hỏi lực lượng QLTT cần có sự thích ứng nhanh chóng, sẵn sàng đổi mới phương pháp làm việc để phù hợp với nhiệm vụ mới.

Lê Hiền (Vietnam Business Forum)