“Những nhà đầu tư đang mở rộng hoạt động chính là lời quảng bá tốt nhất cho Việt Nam”

Đó là nhận định của ông Adam Sitkoff, Giám đốc Điều hành Hiệp hội Thương mại Hoa Kỳ tại Hà Nội (AmCham) trong cuộc phỏng vấn với phóng viên Vietnam Business Forum. 

Ông Adam Sitkoff đã chia sẻ về sức hút đặc biệt của Việt Nam trong mắt nhà đầu tư Hoa Kỳ, các lĩnh vực đang đón sóng đầu tư mới, cũng như những thách thức cần tháo gỡ về chính sách và môi trường pháp lý. Theo ông, trong bối cảnh hiện nay, khi các tập đoàn đa quốc gia tiếp tục đẩy mạnh đa dạng hóa chuỗi cung ứng, càng khiến vai trò chiến lược của Việt Nam trở nên nổi bật hơn bao giờ hết.

Trong bối cảnh các tập đoàn đa quốc gia tiếp tục dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc, điều gì khiến Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn đặc biệt với các nhà đầu tư Hoa Kỳ hiện nay, thưa ông?

Trong giai đoạn đầu, rất ít nhà đầu tư Hoa Kỳ chú ý đến Việt Nam do hạn chế về tiếp cận thị trường. Mọi thứ chỉ thực sự khởi sắc sau khi hai nước ký Hiệp định Thương mại song phương năm 2001, tiếp đó là việc Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2007. Từ đó đến nay, dòng vốn FDI từ Hoa Kỳ đã tăng trưởng mạnh mẽ không chỉ tạo ra hàng chục nghìn việc làm trực tiếp, mà còn đóng góp lớn cho xuất khẩu và ngân sách Việt Nam.

Việt Nam hiện nay được đánh giá là một đối tác chiến lược trong nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu của Hoa Kỳ. Với vị trí địa lý thuận lợi, lực lượng lao động trẻ, am hiểu công nghệ, cùng với việc ngày càng hội nhập sâu vào các hiệp định thương mại quốc tế, Việt Nam đang trở thành một điểm đến đầu tư có sức hút đặc biệt.

Quan trọng hơn, Hoa Kỳ vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, và điều này tiếp tục tạo động lực cho đầu tư và tăng trưởng trong nhiều lĩnh vực. Trong bối cảnh thế giới đầy biến động và nhà đầu tư toàn cầu thận trọng hơn, tôi tin rằng Việt Nam đang ở vị thế rất tốt để thu hút làn sóng đầu tư mới.

Hiện nay, những lĩnh vực nào đang thu hút sự quan tâm lớn nhất từ các doanh nghiệp Hoa Kỳ tại Việt Nam, thưa ông? Liệu có phải chúng ta đang chứng kiến làn sóng đầu tư mới vào công nghệ cao, chuyển đổi số hoặc năng lượng xanh?

Việt Nam đang dần bước lên nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị sản xuất toàn cầu. Các doanh nghiệp Hoa Kỳ không chỉ mở rộng nhà máy, củng cố chuỗi cung ứng tại đây, mà còn hướng đến các lĩnh vực công nghệ tương lai như chất bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, và chuyển đổi năng lượng bền vững.

Để thu hút thêm dòng vốn này, sự hợp tác giữa khu vực tư nhân và Chính phủ Việt Nam là điều kiện tiên quyết. Các doanh nghiệp cần một môi trường ổn định, hỗ trợ đổi mới sáng tạo, đào tạo kỹ sư, và cải thiện chuỗi cung ứng nội địa.

Thủ tướng Phạm Minh Chính và các đại biểu tại tọa đàm với các tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Hoa Kỳ, ngày 01/3/2025

Đồng thời, khi tầng lớp trung lưu tại Việt Nam ngày càng phát triển, nhiều doanh nghiệp Hoa Kỳ cũng đang đẩy mạnh xuất khẩu sang Việt Nam các sản phẩm nông nghiệp, hàng không, thiết bị công nghiệp, y tế và công nghệ tiêu dùng.

Tôi tin rằng nếu cả hai bên tiếp tục đồng hành, Việt Nam - Hoa Kỳ có thể cùng xây dựng một mô hình tăng trưởng đôi bên cùng có lợi, nơi cả người dân và doanh nghiệp đều được hưởng thành quả từ quan hệ hợp tác kinh tế chiến lược.

Theo phản hồi từ các doanh nghiệp thành viên AmCham, những thách thức phổ biến nào mà nhà đầu tư Hoa Kỳ đang gặp phải tại Việt Nam? AmCham đã đưa ra những khuyến nghị gì nhằm cải thiện môi trường đầu tư?

Cũng như nhiều nhà đầu tư toàn cầu khác, doanh nghiệp Hoa Kỳ hiện đang đối mặt với một giai đoạn đầy bất định cả về kinh tế lẫn chính sách toàn cầu khiến quá trình ra quyết định đầu tư trở nên thận trọng hơn. Trong bối cảnh đó, việc Việt Nam duy trì lợi thế cạnh tranh và cải thiện môi trường đầu tư trở thành yếu tố then chốt nếu muốn tiếp tục thu hút dòng vốn chất lượng cao.

Theo phản hồi từ các thành viên AmCham, thách thức lớn nhất không nằm ở mức độ mở cửa thị trường, mà là ở sự thiếu nhất quán và khó dự đoán trong quá trình thực thi chính sách. Một số quy định hành chính mới đang làm phát sinh thủ tục cấp phép, phê duyệt và báo cáo, gây áp lực không nhỏ về chi phí tuân thủ và thời gian triển khai. Đặc biệt, các quy định liên quan đến việc cấp phép lao động cho chuyên gia nước ngoài vẫn chưa thống nhất giữa các địa phương, dẫn đến nhiều vướng mắc thực tiễn.

Bên cạnh đó, các rào cản phi thuế quan và những điểm thiếu rõ ràng trong hệ thống pháp luật cũng đang ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Việt Nam trong mắt nhà đầu tư. Một số doanh nghiệp Hoa Kỳ đã phản ánh rằng việc xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Việt Nam vẫn gặp trở ngại về thủ tục, làm giảm độ tin cậy trong chuỗi cung ứng.

AmCham tin rằng để duy trì vị thế hấp dẫn trong mắt các tập đoàn đa quốc gia, Việt Nam cần thúc đẩy mạnh mẽ hơn các cải cách về hạ tầng, nhân lực và thể chế. Điều quan trọng là mọi thay đổi chính sách phải được cân nhắc kỹ lưỡng về tác động thực tế đến doanh nghiệp - đặc biệt tránh xu hướng siết chặt hành chính mà không mang lại giá trị gia tăng rõ ràng. Một môi trường đầu tư ổn định, minh bạch và có thể dự đoán được chính là yếu tố hàng đầu khiến các nhà đầu tư quyết định mở rộng hoạt động - như tôi từng nói, “những nhà đầu tư đang mở rộng chính là lời quảng bá tốt nhất cho Việt Nam.”

Sau gần hai năm thiết lập quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện, ông đánh giá Việt Nam đang ở đâu trong chiến lược dài hạn của các tập đoàn Hoa Kỳ? Điều gì sẽ quyết định việc mở rộng đầu tư thực chất trong giai đoạn tới?

Việc hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện là cột mốc lớn, tạo nền tảng để doanh nghiệp hai bên mở rộng hợp tác. Nhưng từ góc nhìn đầu tư, điều khiến các tập đoàn Hoa Kỳ quan tâm nhất hiện nay không phải là tuyên bố chính trị, mà là khả năng chuyển hóa cam kết chiến lược thành môi trường đầu tư thực tiễn - hiệu quả - minh bạch.

Việt Nam đang hiện diện trong chiến lược toàn cầu của nhiều tập đoàn Hoa Kỳ, nhưng vẫn ở mức “tiềm năng cần kiểm chứng”. Họ nhìn thấy lợi thế về nhân lực, vị trí và hội nhập, nhưng đồng thời cũng theo dõi sát cách Việt Nam xử lý những vấn đề cốt lõi như tính ổn định của chính sách thuế, độ minh bạch pháp lý, năng lực hạ tầng, và khả năng bảo vệ dữ liệu số.

Các doanh nghiệp không kỳ vọng Việt Nam phải giải quyết mọi thứ trong một sớm một chiều, nhưng họ cần thấy tín hiệu rõ ràng về cải cách có mục tiêu, có lịch trình và có trách nhiệm giải trình. Đó mới là thứ củng cố niềm tin, khiến họ chọn Việt Nam làm trung tâm sản xuất và đổi mới trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Trong bối cảnh Việt Nam sắp triển khai các quy định về thuế tối thiểu toàn cầu theo khung OECD, cộng đồng doanh nghiệp Hoa Kỳ phản ứng ra sao? Ông có dự báo gì về xu hướng dịch chuyển đầu tư liên quan đến thay đổi này?

Các doanh nghiệp Hoa Kỳ đang theo dõi rất sát cách Việt Nam triển khai quy định về thuế tối thiểu toàn cầu. Đây là một thay đổi mang tính hệ thống, ảnh hưởng trực tiếp đến các mô hình đầu tư dựa trên ưu đãi thuế vốn từng là một phần quan trọng trong chiến lược thu hút FDI của Việt Nam nhiều năm qua.

Về nguyên tắc, cộng đồng doanh nghiệp hiểu và ủng hộ mục tiêu toàn cầu của OECD trong việc tạo ra một sân chơi công bằng về thuế. Tuy nhiên, điều mà họ quan tâm không kém chính là Việt Nam sẽ làm gì để duy trì sức hấp dẫn trong mắt các tập đoàn lớn, đặc biệt là những nhà đầu tư dài hạn đang hoạt động trong các lĩnh vực xuất khẩu chiến lược như công nghệ, năng lượng, hoặc công nghiệp phụ trợ.

Nếu các ưu đãi thuế không còn đủ hấp dẫn, Việt Nam cần chủ động xây dựng những hình thức hỗ trợ khác, chẳng hạn như hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đầu tư vào đào tạo nhân lực chất lượng cao, hoặc cải cách hành chính thực chất. Điều quan trọng là Chính phủ cần đưa ra một thông điệp rõ ràng, nhất quán và có thể dự đoán được, để các nhà đầu tư yên tâm với kế hoạch trung - dài hạn.

AmCham đã đề xuất Việt Nam nên chủ động rà soát lại toàn bộ hệ thống chính sách đầu tư hiện hành, từ đó xây dựng cơ chế điều chỉnh phù hợp với bối cảnh thuế toàn cầu mới. Sức hấp dẫn của Việt Nam không thể chỉ dựa vào thuế suất thấp, mà cần dựa vào một hệ sinh thái đầu tư hiệu quả, minh bạch và có khả năng phát triển bền vững. Đó là nền tảng quan trọng để duy trì và mở rộng dòng vốn từ các tập đoàn Hoa Kỳ trong thập niên tới.

Trân trọng cảm ơn ông!

Thu Huyền (Vietnam Business Forum)