Mở rộng hợp tác đầu tư chất lượng cao với Trung Quốc

Trong bối cảnh quan hệ kinh tế Việt Nam – Trung Quốc không ngừng phát triển sâu rộng, chủ trương mở rộng hợp tác đầu tư chất lượng cao giữa hai nước đang được đặt lên hàng đầu. Là cầu nối quan trọng, VCCI đã tích cực thúc đẩy việc ký kết các biên bản ghi nhớ và thỏa thuận hợp tác với nhiều tổ chức xúc tiến thương mại của Trung Quốc nhằm góp phần tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hai nước kết nối, hợp tác trong các lĩnh vực công nghệ cao, kinh tế xanh, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam. Đây là bước đi chiến lược nhằm xây dựng mối quan hệ đầu tư bền vững, hiệu quả và toàn diện trong thời gian tới.

Phó Chủ tịch VCCI Nguyễn Quang Vinh đã có những chia sẻ với Phóng viên Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp xung quanh vấn đề này.

Tính đến nay, VCCI đã ký kết 45 biên bản ghi nhớ và thỏa thuận hợp tác với các tổ chức xúc tiến thương mại của Trung Quốc. Ông có thể cho biết những lợi ích cụ thể mà các thỏa thuận này  mang lại cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên?

Trong hơn ba thập kỷ qua, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã thiết lập một mạng lưới hợp tác chặt chẽ và ngày càng mở rộng với các tổ chức xúc tiến thương mại của Trung Quốc, thể hiện qua việc ký kết 45 biên bản ghi nhớ và thỏa thuận hợp tác. Sự hợp tác này không chỉ bao phủ các cơ quan trung ương như CCPIT (Ủy ban Xúc tiến Thương mại Quốc tế Trung Quốc), mà còn mở rộng đến các chính quyền địa phương, sở thương mại, phòng thương mại của nhiều tỉnh, thành của Trung Quốc, bao gồm cả các khu vực có vị trí chiến lược như Quảng Đông, Vân Nam, Quảng Tây, Chiết Giang và Hải Nam...  Chỉ riêng trong năm 2024, VCCI đã tiếp đón các đoàn của CCPIT tới Việt Nam như: CCPIT Tứ Xuyên, Trùng Khánh, Vân Nam, Đại Liên, Quảng Châu, Phúc Kiến, Sơn Đông... Bên cạnh đó, VCCI luôn giữ liên hệ chặt chẽ với Đại sứ quán Trung Quốc tại Việt Nam, các Tổng lãnh sự quán Việt Nam tại Trung Quốc và Hiệp hội doanh nghiệp Trung Quốc tại Việt Nam… với mục tiêu tăng cường hợp tác kinh tế và thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc.

Việc ký kết 45 biên bản ghi nhớ và thỏa thuận hợp tác đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cộng đồng doanh nghiệp hai nước trong những năm qua. Đây là cơ sở quan trọng để thiết lập các kênh đối thoại, chia sẻ thông tin và hỗ trợ kết nối doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp Việt Nam và Trung Quốc tiếp cận nhanh chóng hơn với thị trường của nhau.

Thông qua các hoạt động hợp tác này, nhiều diễn đàn, hội chợ, hội thảo và chương trình kết nối giao thương đã được tổ chức, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tìm kiếm đối tác, mở rộng hợp tác đầu tư và xuất nhập khẩu. Ngoài ra, việc duy trì quan hệ hợp tác với các tổ chức cấp địa phương đã giúp doanh nghiệp tiếp cận sâu hơn vào từng khu vực cụ thể, tận dụng các ưu đãi và cơ hội đầu tư phù hợp, góp phần củng cố niềm tin giữa cộng đồng doanh nghiệp hai nước, tạo nền tảng vững chắc cho quan hệ kinh tế song phương trong bối cảnh hội nhập khu vực ngày càng sâu rộng.

Trong bối cảnh Việt Nam đang định hướng thu hút đầu tư chất lượng cao và phát triển kinh tế xanh, ông đánh giá như thế nào về xu hướng chuyển dịch dòng vốn đầu tư từ Trung Quốc sang các lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng tái tạo và công nghiệp sạch?

Chủ trương mở rộng hợp tác đầu tư chất lượng cao với Trung Quốc là một trong những định hướng quan trọng của Việt Nam trong tiến trình phát triển kinh tế bền vững và hội nhập quốc tế. Trong những năm gần đây, bên cạnh việc duy trì các hoạt động xúc tiến thương mại truyền thống, Việt Nam đặc biệt chú trọng thu hút đầu tư từ Trung Quốc vào các lĩnh vực công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ, năng lượng tái tạo và kinh tế xanh. Đây là những lĩnh vực phù hợp với chiến lược chuyển đổi mô hình tăng trưởng của Việt Nam theo hướng đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững.

Một ví dụ tiêu biểu là dự án KCN Việt – Trung công nghệ cao tại Quảng Ninh, đang được xúc tiến với quy mô lên tới 700 ha, hướng đến thu hút các nhà đầu tư Trung Quốc trong lĩnh vực sản xuất chip điện tử, thiết bị thông minh, tự động hóa và vật liệu mới. Dự án này kỳ vọng tạo ra khoảng 30.000 việc làm và đóng góp lớn vào kim ngạch xuất khẩu công nghệ cao trong khu vực. Ngoài ra, trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, Tập đoàn China Power đã hợp tác với đối tác Việt Nam để nghiên cứu và đầu tư các dự án điện mặt trời tại Ninh Thuận và Bình Thuận với tổng công suất dự kiến trên 500 MW, góp phần hỗ trợ Việt Nam thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính.

So với trước đây, khi đầu tư Trung Quốc tập trung chủ yếu vào các lĩnh vực khai thác khoáng sản, gia công lắp ráp hoặc công nghệ thấp, thì hiện nay xu hướng chuyển dịch rõ rệt sang công nghệ cao và thân thiện môi trường đang mang lại hiệu quả tích cực hơn. Theo số liệu từ Bộ Tài chính, năm 2024, vốn đầu tư trực tiếp từ Trung Quốc vào Việt Nam khoảng 2,84 tỷ USD, trong đó có nhiều dự án đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao và xanh. Điều này cho thấy chất lượng dòng vốn đang được cải thiện rõ rệt.

Ngoài các dự án cụ thể, Việt Nam và Trung Quốc cũng đã phối hợp thúc đẩy các chương trình hợp tác nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, logistics thông minh và thành phố thông minh…

Theo ông, những dự án hợp tác này đã mang lại hiệu quả gì cho doanh nghiệp Việt Nam, và đâu là giải pháp để nâng cao hơn nữa chất lượng dòng vốn cũng như tính bền vững trong quan hệ hợp tác đầu tư song phương thời gian tới?

Việc tăng cường hợp tác đầu tư giữa Việt Nam và Trung Quốc, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng tái tạo và công nghiệp hỗ trợ, đã bước đầu mang lại những hiệu quả tích cực cho doanh nghiệp Việt Nam. Nhiều dự án quy mô lớn đã góp phần nâng cao năng lực sản xuất, chuyển giao công nghệ và tạo việc làm, từ đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo hướng bền vững. Tuy nhiên, để các hợp tác này thực sự phát huy hiệu quả lâu dài và tạo dấu ấn rõ nét hơn, cần có các giải pháp tổng thể và cụ thể cho từng lĩnh vực.

Về tổng thể, trước tiên cần nâng cao chất lượng thẩm định và lựa chọn nhà đầu tư từ Trung Quốc, ưu tiên các doanh nghiệp có năng lực tài chính, công nghệ và cam kết lâu dài. Đồng thời, cần thiết lập các cơ chế giám sát chặt chẽ về môi trường, lao động và chuyển giao công nghệ nhằm đảm bảo tính bền vững và tránh các dự án gây tác động tiêu cực. Việt Nam cũng cần hoàn thiện hệ thống chính sách ưu đãi minh bạch, ổn định để tạo môi trường đầu tư cạnh tranh, đồng thời phát huy vai trò trung gian của các tổ chức như VCCI và CCPIT trong việc kết nối, chia sẻ thông tin, tổ chức hội thảo, diễn đàn đầu tư chuyên sâu.

Ở lĩnh vực công nghệ cao, Việt Nam nên đẩy mạnh hợp tác với các doanh nghiệp Trung Quốc trong các ngành như sản xuất chip, thiết bị điện tử thông minh, trí tuệ nhân tạo và công nghệ tự động hóa, cần tăng cường hợp tác nghiên cứu – đào tạo nhân lực và khuyến khích chuyển giao công nghệ thông qua các chương trình liên kết viện – doanh nghiệp.

Trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, các dự án đầu tư cần đảm bảo sử dụng công nghệ sạch, hiệu suất cao, có đánh giá tác động môi trường toàn diện, đồng thời gắn kết với chiến lược phát triển năng lượng quốc gia. Các dự án điện mặt trời, điện gió có thể được mở rộng quy mô nếu có cơ chế mua bán điện linh hoạt và ổn định.

Đối với công nghiệp hỗ trợ, việc thu hút các dự án sản xuất linh kiện, thiết bị phụ trợ và vật liệu mới từ các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ giúp tăng tỷ lệ nội địa hóa và nâng cao năng lực tự chủ cho ngành chế biến – chế tạo trong nước. Cần có các khu công nghiệp chuyên biệt để đón dòng vốn này, kết hợp với các chính sách hỗ trợ đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp nội địa.

Để hợp tác đầu tư giữa Việt Nam và Trung Quốc thực sự mang lại giá trị gia tăng cao và bền vững, cần có tầm nhìn chiến lược, chính sách đồng bộ và sự phối hợp hiệu quả giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức xúc tiến. Khi đó, dòng vốn từ Trung Quốc sẽ không chỉ là nguồn lực tài chính, mà còn là động lực quan trọng giúp Việt Nam chuyển đổi mô hình tăng trưởng sang kinh tế xanh, kinh tế số và đổi mới sáng tạo.

Nhân dịp kỷ niệm 75 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam – Trung Quốc (1950–2025), theo ông, cộng đồng doanh nghiệp hai nước cần làm gì để triển khai hiệu quả các thỏa thuận và nhận thức chung của Lãnh đạo cấp cao, đặc biệt trong bối cảnh hai bên đang hướng tới hợp tác đầu tư chất lượng cao trong các lĩnh vực như công nghệ, kinh tế xanh, chuyển đổi số và phát triển bền vững?

Năm 2025 là dịp quan trọng để Việt Nam và Trung Quốc nhìn lại chặng đường hợp tác, mở ra định hướng phát triển mới trong giai đoạn tiếp theo. Nhằm triển khai hiệu quả các thỏa thuận và nhận thức chung của Lãnh đạo cấp cao hai nước, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam – Trung Quốc cần chủ động, tích cực hơn nữa trong việc thúc đẩy hợp tác thực chất, bình đẳng và cùng có lợi.

Trước hết, doanh nghiệp hai bên cần tăng cường trao đổi thông tin và hợp tác trong các lĩnh vực được ưu tiên như công nghệ cao, kinh tế xanh, chuyển đổi số và phát triển bền vững. Việc tổ chức các diễn đàn, hội thảo chuyên ngành, chương trình kết nối giao thương sẽ giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận cơ hội hợp tác, đồng thời nắm bắt được xu hướng thị trường và công nghệ mới.

Bên cạnh đó, cần xây dựng chiến lược hợp tác dài hạn, không chỉ tập trung vào lợi ích ngắn hạn mà còn chú trọng phát triển bền vững. Việc nâng cao năng lực cạnh tranh, cải tiến công nghệ, và tuân thủ các quy định về môi trường, lao động sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thị trường quốc tế, đồng thời tăng sức hấp dẫn đầu tư.

Ngoài ra, cần tăng cường hợp tác trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, chuyển giao công nghệ và nghiên cứu phát triển sẽ tạo ra giá trị gia tăng, góp phần nâng cao năng lực sản xuất và sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam, tạo nền tảng vững chắc cho hợp tác bền lâu và hiệu quả trong tương lai.

Điểm cốt lõi của xu hướng quan hệ kinh tế - thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc hiện nay là đã được triển khai theo đúng tầm nhìn và định hướng chỉ đạo của Lãnh đạo cấp cao hai nước, điều này đem lại lợi ích cụ thể cho cộng đồng doanh nghiệp hai bên và là nền tảng củng cố quan hệ hữu nghị, lâu dài và bền chặt giữa hai quốc gia trong thời gian tới.

Trân trọng cảm ơn ông!

Nguồn: Vietnam Business Forum