Kinh tế tư nhân - Trụ cột tăng trưởng và động lực đổi mới sáng tạo quốc gia

Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế nước ta, đóng góp hơn 50% GDP, tạo ra khoảng 85% việc làm trong khu vực, và là động lực chính cho đổi mới sáng tạo và tăng trưởng. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, khu vực tư nhân đã trở thành trụ cột song hành cùng kinh tế nhà nước, góp phần hình thành các chuỗi giá trị trong nước và toàn cầu.

Khơi dậy sức mạnh nội sinh qua những nghị quyết quan trọng

Sau gần 40 năm Đổi Mới, kinh tế tư nhân Việt Nam đã từng bước phát triển cả về số lượng và chất lượng, trở thành một trong những động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Khu vực kinh tế tư nhân hiện có khoảng 1 triệu doanh nghiệp (DN) và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp hơn 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng gần 85% tổng số lao động vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, là lực lượng quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, góp phần xoá đói, giảm nghèo, ổn định đời sống xã hội. Các DN tư nhân lớn như Vingroup, Thaco, Masan, Vietjet, FPT, BRG, TH,... không chỉ phát triển trong nước mà còn mở rộng đầu tư ra khu vực và thế giới, chứng minh năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt.

Tuy nhiên, kinh tế tư nhân hiện vẫn còn những rào cản kìm hãm sự phát triển, chưa bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh, chưa đáp ứng được yêu cầu, kỳ vọng là lực lượng nòng cốt của kinh tế đất nước. Hầu hết DN có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa; tiềm lực tài chính và trình độ quản trị hạn chế; phần lớn có năng lực công nghệ, đổi mới sáng tạo thấp; năng suất lao động, hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh chưa cao; tư duy kinh doanh thiếu tầm nhìn chiến lược, thiếu kết nối với các DN nhà nước và DN có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.

Trong bối cảnh kinh tế thế giới đang biến động mạnh mẽ, xu hướng chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và hội nhập toàn cầu đang định hình lại trật tự phát triển kinh tế quốc tế, Việt Nam đang nỗ lực đẩy mạnh cải cách thể chế, hoàn thiện chính sách và phát huy vai trò của khu vực kinh tế tư nhân. Những chính sách mới, đồng bộ và thực chất không chỉ góp phần cải thiện môi trường kinh doanh, mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho DN và doanh nhân phát triển bền vững trong kỷ nguyên mới.

Thời gian qua, Việt Nam đã ban hành và triển khai nhiều chính sách, nghị quyết quan trọng nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Trong đó, Nghị quyết 41-NQ/TW ngày 10/10/2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới là cơ sở, căn cứ chính trị quan trọng cho sự ra đời của các cơ chế, chính sách mới, tạo động lực để phát triển và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững. Nghị quyết số 41-NQ/TW đã sắp xếp, bổ sung một số nhiệm vụ giải pháp mới; nhiều nội dung trong các nhiệm vụ giải pháp được đổi mới, hoàn thiện để đáp ứng quan điểm, mục tiêu và phù hợp với bối cảnh mới.

Tiếp theo đó, Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tư nhân trong giai đoạn mới” được coi là bước ngoặt chiến lược, khẳng định rõ kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Nghị quyết 68 đặt ra nhiều định hướng và chính sách đột phá: Hoàn thiện thể chế, chính sách tạo môi trường đầu tư, kinh doanh bình đẳng; phát triển các tập đoàn tư nhân lớn có năng lực cạnh tranh khu vực và toàn cầu; thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, và nâng cao năng suất lao động trong khu vực tư nhân; tăng cường liên kết công - tư (PPP); hỗ trợ DN nhỏ và vừa, khởi nghiệp sáng tạo tiếp cận tín dụng, khoa học - công nghệ, và thị trường.

Cùng với đó, Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030, tầm nhìn 2045, cũng tạo điều kiện cho DN tư nhân đầu tư mạnh hơn vào nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới..., đóng vai trò như “chìa khóa” để DN Việt Nam bắt nhịp xu thế toàn cầu, nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Ngoài ra, các nghị quyết khác như Nghị quyết 29-NQ/TW về công nghiệp hóa, hiện đại hóa và Nghị quyết 23-NQ/TW về phát triển kinh tế vùng cũng khuyến khích khu vực tư nhân tham gia sâu hơn vào quá trình phát triển quốc gia.

Nhờ những định hướng đúng đắn đó, môi trường kinh doanh của Việt Nam đã có những chuyển biến tích cực. Các rào cản hành chính được cắt giảm mạnh mẽ, quy trình đăng ký đầu tư, kinh doanh, thuế, hải quan được đơn giản hóa, minh bạch hóa. Việc đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý nhà nước giúp DN  giảm thời gian, chi phí, đồng thời nâng cao tính công khai, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Cùng với đó, nhiều chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng, đất đai, đổi mới công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo đã góp phần khuyến khích các DN mở rộng sản xuất, đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao, năng lượng sạch và kinh tế số.

Xây dựng đội ngũ doanh nhân “mạnh về lực, giàu về tài, vững về trí”

Những chủ trương, chính sách trên thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược của Đảng và Nhà nước trong việc phát huy sức mạnh của kinh tế tư nhân, hướng tới xây dựng khu vực tư nhân Việt Nam phát triển mạnh, hiệu quả và bền vững - trở thành một trong những động lực chính của nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập sâu rộng.

Đội ngũ doanh nhân Việt Nam đang đứng trước những cơ hội phát triển chưa từng có, đồng thời cũng đối diện với nhiều thách thức to lớn. Cơ hội đến từ việc Việt Nam hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu, với hàng loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, RCEP, mở ra không gian phát triển rộng lớn và điều kiện thuận lợi để DN tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị quốc tế. Cùng với đó, các chính sách thúc đẩy chuyển đổi số, kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững đã tạo cơ hội để DN cơ cấu lại mô hình sản xuất, nâng cao năng suất lao động và xây dựng thương hiệu Việt có tầm quốc tế.

Song song với cơ hội là những thách thức không nhỏ. Quá trình toàn cầu hóa và cạnh tranh quốc tế gay gắt đòi hỏi doanh nhân Việt Nam phải không ngừng đổi mới tư duy, nâng cao năng lực quản trị và năng suất lao động. Áp lực về chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển bền vững, tiêu chuẩn môi trường và trách nhiệm xã hội đang đặt ra yêu cầu cấp bách cho mọi DN. Nhiều doanh nhân vẫn phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguồn vốn dài hạn, nhân lực chất lượng cao và hạn chế trong khả năng tiếp cận công nghệ hiện đại. Ngoài ra, sự biến động của thị trường toàn cầu, rủi ro về địa chính trị, và những thay đổi trong xu hướng tiêu dùng cũng buộc DN phải nâng cao sức chống chịu và khả năng thích ứng nhanh.

Trong bối cảnh đó, đội ngũ doanh nhân Việt Nam cần phát huy hơn nữa bản lĩnh, trí tuệ và tinh thần dân tộc; chủ động liên kết, hợp tác trong nước và quốc tế để nâng cao năng lực cạnh tranh và hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Việc xây dựng văn hóa DN, đạo đức kinh doanh và tinh thần đổi mới sáng tạo không chỉ là yêu cầu tất yếu mà còn là nền tảng để khẳng định vị thế doanh nhân Việt Nam trong thời đại mới. Chính vì vậy, trong những năm qua, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã đóng vai trò cầu nối giữa Nhà nước và cộng đồng DN, thúc đẩy đối thoại chính sách, hỗ trợ DN chuyển đổi số, phát triển xanh, nâng cao năng lực quản trị cũng như xây dựng văn hóa doanh nhân, đạo đức kinh doanh ngày càng chuẩn mực. Sự đồng hành của VCCI cùng các hiệp hội nghề nghiệp khác giúp doanh nhân Việt Nam được tiếp cận thông tin, nguồn lực và cơ hội kinh doanh toàn cầu, từ đó chủ động tham gia vào quá trình hoạch định, phản biện và thực thi chính sách, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và hiệu quả hơn - nền tảng cho sự phát triển bền vững của kinh tế tư nhân Việt Nam.

Có thể nói, chính sách kinh tế của Đảng và Nhà nước đang tạo nên “làn gió mới” cho cộng đồng DN, mở ra thời cơ lớn để đội ngũ doanh nhân Việt Nam khẳng định vai trò tiên phong trong phát triển kinh tế - xã hội. Nhưng để biến cơ hội thành hiện thực, các doanh nhân cần không ngừng học hỏi, đổi mới và phát triển bền vững, gắn lợi ích DN với lợi ích quốc gia. Khi đó, doanh nhân Việt Nam sẽ thực sự trở thành lực lượng nòng cốt, trụ cột của nền kinh tế Việt Nam hiện đại, độc lập, tự chủ và hội nhập sâu rộng với thế giới.

Hoàng Quang Phòng

Phó Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI)

Nguồn: Vietnam Business Forum