Luật Công nghiệp công nghệ số: Hành lang ưu đãi mới cho DN và nhà đầu tư

Sự kiện Quốc hội mới đây thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số (71/2025/QH15) đã mở ra bước ngoặt trong tiến trình phát triển kinh tế số của Việt Nam. Lần đầu tiên, các ưu đãi về thuế, tín dụng và đất đai cho lĩnh vực công nghệ số được quy định trong một luật chuyên ngành, tạo hành lang pháp lý thống nhất để khuyến khích doanh nghiệp, thu hút dòng vốn và thúc đẩy công nghiệp công nghệ số bứt phá.

Hạ tầng trung tâm dữ liệu – nền tảng quan trọng cho phát triển công nghiệp công nghệ số và thu hút đầu tư.

Hoàn thiện cơ chế ưu đãi trong mua sắm và đặt hàng sản phẩm công nghệ số

Về thuê, mua sắm sản phẩm, dịch vụ công nghệ số bằng vốn ngân sách nhà nước, Luật quy định rõ: những sản phẩm, dịch vụ công nghệ số đáp ứng tiêu chí do Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành sẽ được hưởng ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu theo pháp luật về đấu thầu. Cùng với đó, Nhà nước có thể đặt hàng tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân nghiên cứu, sản xuất và cung cấp sản phẩm, dịch vụ công nghệ số trọng điểm, cũng như các sản phẩm, dịch vụ phục vụ dự án quan trọng quốc gia hoặc dự án có tính chất đặc biệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, bộ, ngành, địa phương. Việc đặt hàng, giao nhiệm vụ và đấu thầu các nhiệm vụ này thực hiện theo pháp luật về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và pháp luật về đấu thầu.

Ba tầng ưu đãi đầu tư thúc đẩy doanh nghiệp công nghệ số phát triển

Đối với hoạt động sản xuất sản phẩm, cung cấp dịch vụ công nghệ số của doanh nghiệp, Luật thiết kế ba mức ưu đãi đầu tư. Mức thứ nhất là ưu đãi đầu tư chung cho hoạt động sản xuất sản phẩm, cung cấp dịch vụ công nghệ số. Doanh nghiệp đầu tư vào các hoạt động này sẽ được hưởng các chế độ ưu đãi theo pháp luật về đầu tư và pháp luật liên quan, tạo mặt bằng khuyến khích chung cho toàn ngành.

Mức thứ hai là nhóm “đặc biệt ưu đãi đầu tư”. Nhóm này áp dụng cho các hoạt động có hàm lượng công nghệ cao và được xác định là trọng tâm phát triển, bao gồm: sản xuất sản phẩm, cung cấp dịch vụ công nghệ số trọng điểm; sản xuất sản phẩm phần mềm; phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo; nghiên cứu và phát triển, thiết kế, sản xuất, đóng gói, kiểm thử sản phẩm chip bán dẫn; và đầu tư xây dựng trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo. Việc xếp các hoạt động này vào diện đặc biệt ưu đãi đầu tư giúp phân loại rõ những lĩnh vực Nhà nước muốn tập trung thu hút nguồn lực.

Mức thứ ba là “ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt” dành cho các dự án quy mô lớn trong một số lĩnh vực then chốt. Các dự án này ngoài việc được hưởng ưu đãi đầu tư theo quy định chung còn có thể được áp dụng cơ chế hỗ trợ đầu tư đặc biệt theo pháp luật về đầu tư.

Một nội dung đáng chú ý là cơ chế hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách nhà nước đối với một số loại dự án. Theo đó, các dự án sản xuất sản phẩm công nghệ số trọng điểm; dự án nghiên cứu và phát triển, thiết kế, sản xuất, đóng gói, kiểm thử sản phẩm chip bán dẫn; và dự án xây dựng trung tâm dữ liệu trí tuệ nhân tạo có thể được Nhà nước hỗ trợ trực tiếp chi phí đầu tư xây dựng nhà máy, hạ tầng kỹ thuật và trang thiết bị, máy móc.

Bên cạnh ưu đãi cho các dự án lớn, Luật dành chính sách riêng cho dự án khởi nghiệp sáng tạo trong công nghiệp công nghệ số. Thứ nhất, các dự án khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực này được xếp vào ngành, nghề đặc biệt ưu đãi đầu tư, qua đó tiếp cận mức ưu đãi cao hơn về thuế, đất đai và các điều kiện đầu tư khác theo pháp luật hiện hành. Thứ hai, các dự án khởi nghiệp sáng tạo còn có thể được hỗ trợ kinh phí trực tiếp từ ngân sách địa phương. Điều này cho phép các tỉnh, thành phố chủ động xây dựng chương trình, đề án, quỹ hỗ trợ khởi nghiệp công nghệ số, dùng nguồn ngân sách địa phương để hỗ trợ các nhóm khởi nghiệp trong giai đoạn đầu.

Tác động và triển vọng từ chính sách ưu đãi đầu tư công nghệ số

Các chính sách ưu đãi trong Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ tạo động lực thúc đẩy lĩnh vực công nghiệp công nghệ số phát triển. Khi chi phí đầu tư được giảm, doanh nghiệp có thêm điều kiện để mở rộng quy mô, đẩy mạnh nghiên cứu và thương mại hóa sản phẩm. Điều này sẽ góp phần gia tăng số lượng sản phẩm công nghệ “Make in Vietnam”, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Từ góc độ vĩ mô, các chính sách ưu đãi đầu tư có thể giúp thúc đẩy dòng vốn FDI vào lĩnh vực công nghệ số. Nhà đầu tư quốc tế thường quan tâm đến tính ổn định và minh bạch của khung pháp lý. Khi Việt Nam ban hành một luật chuyên ngành với định hướng ưu đãi rõ ràng, đây là tín hiệu mạnh mẽ cho cộng đồng quốc tế. Các lĩnh vực như trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây, trí tuệ nhân tạo, hay công nghệ bán dẫn được dự báo sẽ thu hút vốn lớn trong giai đoạn 2026–2030.

Tác động xã hội cũng rất rõ nét. Khi doanh nghiệp công nghệ số mở rộng đầu tư, thị trường lao động sẽ đón nhận thêm nhiều việc làm chất lượng cao. Điều này phù hợp với định hướng của Luật Công nghiệp công nghệ số, vốn nhấn mạnh phát triển nguồn nhân lực công nghệ số như một trong những trụ cột chính. Người lao động có cơ hội tiếp cận công nghệ mới, từ đó hình thành đội ngũ kỹ sư, chuyên gia dữ liệu đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của nền kinh tế.

Triển vọng chính sách trong tương lai
Trong bối cảnh toàn cầu đang cạnh tranh mạnh mẽ về thu hút đầu tư công nghệ, Luật Công nghiệp công nghệ số mở ra cơ hội để Việt Nam định vị mình như một điểm đến hấp dẫn trong chuỗi giá trị số. Khi hành lang pháp lý đã rõ ràng, các doanh nghiệp có thể yên tâm hơn trong việc đầu tư dài hạn, từ nghiên cứu – phát triển đến mở rộng sản xuất và cung cấp dịch vụ công nghệ số.

Triển vọng sắp tới không chỉ dừng ở việc gia tăng dòng vốn, mà còn là cơ hội để Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo thêm nhiều việc làm chất lượng cao và hình thành những trung tâm công nghệ có tầm khu vực. Nếu được triển khai hiệu quả, chính sách ưu đãi trong Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ trở thành một trong những động lực then chốt đưa kinh tế số Việt Nam phát triển bền vững, đồng thời khẳng định vị thế trên bản đồ công nghệ toàn cầu.

Luật Công nghiệp công nghệ số không chỉ vạch ra chiến lược phát triển ngành, mà còn tạo ra cơ chế khuyến khích, đặt nền tảng để Chính phủ ban hành các chính sách ưu đãi đầu tư từ thuế, tín dụng đến đất đai. Đây là “cú hích” quan trọng để khuyến khích doanh nghiệp công nghệ số trong nước, thu hút dòng vốn quốc tế, và xây dựng niềm tin cho nhà đầu tư.

Từ “luật” đến “thực tế” là một chặng đường nhiều thách thức. Song với sự quyết tâm của Nhà nước, sự chủ động của doanh nghiệp và sự đồng hành của nhà đầu tư, chính sách ưu đãi đầu tư công nghệ số hoàn toàn có thể trở thành động lực then chốt, đưa Việt Nam tiến nhanh hơn trên con đường xây dựng ngành công nghiệp công nghệ số hiện đại, bền vững và hội nhập sâu rộng với thế giới.

Giang Tú (Vietnam Business Forum)