Bạch Long Vĩ - “Cột mốc sống” chuyển mình: Tầm nhìn đặc khu, kiến tạo không gian phát triển biển xanh

Từ ngày 1/7/2025, đặc khu Bạch Long Vĩ chính thức vận hành theo mô hình hành chính đặc biệt, một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển biển đảo của Hải Phòng. Giữa trùng khơi, nơi từng là “cột mốc sống” giữ vị trí chiến lược về chủ quyền, đặc khu giờ đây được kỳ vọng trở thành trung tâm kinh tế biển, hậu cần thủy sản, logistics và năng lượng tái tạo theo đúng tinh thần chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm. Nhân dịp này, Tạp chí trao đổi với ông Đào Minh Đông - Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND đặc khu về tầm nhìn, các ưu tiên chiến lược và khát vọng đưa Bạch Long Vĩ thành điểm sáng phát triển bền vững của thành phố.

Đặc khu Bạch Long Vĩ được thành lập và vận hành theo mô hình hành chính đặc biệt. Ông đánh giá đâu là ý nghĩa chiến lược của mô hình này đối với tầm nhìn phát triển biển đảo của Hải Phòng và của quốc gia trong giai đoạn tới?

Việc chuyển mô hình tổ chức quản lý Bạch Long Vĩ sang đặc khu hành chính, kinh tế không chỉ là một thay đổi hành chính mà là biểu hiện của quyết tâm chính trị, tư duy chiến lược trong khai thác tiềm năng biển đảo. Về chiến lược quốc gia, Bạch Long Vĩ nằm ở vị trí khá độc lập giữa Vịnh Bắc Bộ, có ý nghĩa quan trọng về chủ quyền, an ninh hàng hải và quản lý nguồn lợi biển. Việc tổ chức theo mô hình đặc khu cho phép chúng ta xây dựng cơ chế vận hành linh hoạt, thích ứng nhanh với yêu cầu phát triển kinh tế biển, đồng thời tăng cường năng lực quản lý, bảo đảm an ninh - quốc phòng trên không gian biển mà Tổng Bí thư đã chỉ đạo. Ở tầm địa phương, với vị thế là “cực phát triển mới”, Bạch Long Vĩ sẽ trở thành cửa ngõ, là điểm neo dây cho chuỗi giá trị thủy sản, logistics và năng lượng biển của Hải Phòng trong thập niên tới.

Ngay trong năm đầu vận hành, đặc khu Bạch Long Vĩ được kỳ vọng trở thành “cực phát triển mới” gắn với kinh tế biển, hậu cần thủy sản, logistics và năng lượng tái tạo. Để hiện thực hóa tầm nhìn này, Đặc khu ưu tiên những nhóm nhiệm vụ, dự án trọng điểm nào?

Bám vào ý kiến chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, chúng tôi đã xác định ba trụ cột phát triển bền vững cần được triển khai khẩn trương:

Một là, phát triển hạ tầng then chốt: hoàn thiện âu cảng an toàn cho tàu thuyền, cải thiện hệ thống cấp nước, điện (ưu tiên nguồn năng lượng sạch, lưới vi mô kết hợp pin mặt trời, tuabin biển), và hạ tầng số để kết nối quản lý từ xa.

Hai là, phát triển ngành hậu cần thủy sản và logistics biển để xây dựng cảng nhỏ chuyên dụng, cơ sở chế biến, kho lạnh, chuỗi dịch vụ hậu cần giúp nâng giá trị thủy sản và giảm hao hụt sau thu hoạch.

Ba là, thu hút đầu tư vào năng lượng tái tạo biển và các dự án công nghệ biển (nuôi trồng bền vững, chế biến giá trị cao, du lịch sinh thái có kiểm soát). Những nhóm nhiệm vụ này đi kèm với chương trình nâng cao năng lực cho người dân địa phương, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp và cải cách thủ tục hành chính để tạo môi trường đầu tư thông thoáng.

Phát triển các dự án năng lượng tái tạo tại đặc khu Bạch Long Vĩ

Bạch Long Vĩ giữ vai trò đặc biệt về quốc phòng - an ninh và chủ quyền biển đảo. Ông đánh giá thế nào về yêu cầu kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với bảo đảm an ninh, an toàn biển trong quá trình triển khai mô hình Đặc khu?

Đây là mối quan hệ “hữu cơ”, không thể tách rời. Bảo đảm an ninh, chủ quyền là nền tảng để phát triển kinh tế biển; ngược lại, khi kinh tế phát triển bền vững, đời sống người dân được nâng cao thì an ninh chủ quyền càng vững chắc. Chúng tôi sẽ triển khai quy hoạch sử dụng không gian biển có tính đến yếu tố an ninh, phân vùng rõ các khu vực phát triển kinh tế, khu quân sự, hành lang an toàn hàng hải. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với lực lượng biên phòng, hải quân, cảnh sát biển trong tuần tra, kiểm soát; áp dụng công nghệ giám sát biển, thông tin liên tục để phát hiện và xử lý kịp thời các tình huống. Phát triển kinh tế phải song hành với nâng cao sức chống chịu trước rủi ro thiên tai, bảo đảm an toàn cho hoạt động trên biển.

Chủ tịch UBND thành phố Lê Ngọc Châu chỉ đạo đặc khu Bạch Long Vĩ tập trung hoàn thành ba trụ cột phát triển bền vững

Một trong những kỳ vọng lớn đối với đặc khu là tạo lập môi trường đầu tư - kinh doanh thông thoáng, ổn định, đủ sức hấp dẫn các doanh nghiệp chiến lược. Đặc khu sẽ triển khai những cơ chế, chính sách đột phá nào để thu hút đầu tư và thúc đẩy đổi mới sáng tạo?

Chúng tôi đang hoàn thiện khung chính sách ưu đãi, cả về thuế, đất đai, thủ tục hành chính, theo hướng minh bạch, nhanh gọn, nhưng tuân thủ khung pháp luật quốc gia. Một số định hướng cụ thể gồm: (1) Cơ chế “một cửa” tích hợp, xử lý trực tuyến các thủ tục liên quan đến đầu tư; (2) Chính sách ưu đãi có thời hạn cho dự án đầu tư chiến lược trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, chế biến thủy sản cao cấp, logistics xanh; (3) Hỗ trợ kết nối doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ biển với quỹ, viện nghiên cứu và các đối tác quốc tế; (4) Tạo các khoáng thể thử nghiệm (sandbox) cho công nghệ biển, năng lượng và quản lý cảng, để thử nghiệm sáng kiến, sau đó nhân rộng. Tất cả nhằm mục tiêu giảm chi phí gia nhập thị trường, tăng tốc triển khai dự án và bảo đảm lợi ích hài hòa giữa nhà đầu tư, cộng đồng và môi trường.

Ra mắt Ban Chấp hành Đảng bộ đặc khu Bạch Long Vĩ, nhiệm kỳ 2025-2030

Trong không gian phát triển mới của Hải Phòng giai đoạn 2025 - 2030, ông hình dung vai trò, vị thế của đặc khu Bạch Long Vĩ sẽ được định hình theo hướng nào? Đặc khu kỳ vọng đóng góp gì vào mục tiêu tăng trưởng xanh, kinh tế biển bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng của thành phố?

Tôi tin Bạch Long Vĩ sẽ được định vị như một “trung tâm sinh thái,  kinh tế biển” xanh của Hải Phòng: Là đầu mối logistics cho vùng biển lân cận, là trung tâm nhỏ nhưng chuyên sâu về chế biến hải sản chất lượng cao, đồng thời là nơi phát triển các dự án năng lượng tái tạo ven biển. Về tăng trưởng xanh, chúng tôi theo đuổi mô hình phát triển tuần hoàn, giảm tác động môi trường, bảo tồn hệ sinh thái biển, kết hợp du lịch sinh thái có kiểm soát để gia tăng giá trị. Về hội nhập, Bạch Long Vĩ sẽ mở cửa, thu hút hợp tác quốc tế trong khoa học biển, công nghệ cảng, năng lượng sạch và đào tạo nguồn nhân lực chuyên ngành. Khi đặc khu phát triển bền vững, đóng góp sẽ thể hiện qua tăng trưởng giá trị sản xuất toàn vùng, tạo công ăn việc làm cho người dân địa phương, củng cố vị thế Hải Phòng trên bản đồ kinh tế biển quốc gia và khu vực.

Từ “cột mốc sống” giữ biển đến biểu tượng của khát vọng kiến tạo, Bạch Long Vĩ bước vào một chương mới với mô hình đặc khu. Hành trình biến tầm nhìn chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm thành hiện thực, đòi hỏi sự đồng bộ về chính sách, hạ tầng, bảo vệ chủ quyền và trách nhiệm bảo tồn tự nhiên. Kỳ vọng đặt vào sự lãnh đạo đặc khu, vào sức mạnh hợp tác giữa Nhà nước - doanh nghiệp - cộng đồng sẽ giúp Bạch Long Vĩ tỏa sáng như một điểm sáng tăng trưởng bền vững cho Hải Phòng và vùng biển Bắc Bộ.

Trân trọng cảm ơn ông!

Hà Thành (Vietnam Business Forum)