Dệt may, da giày gồng mình thoát cảnh bị động

Sự kiện căng thẳng tại Biển Đông tháng 5/2014 gây áp lực rất lớn đối với các doanh nghiệp dệt may, da giày trong nước. Vừa phụ thuộc vào nguyên liệu đầu vào, vốn đầu tư, vừa phụ thuộc vào thị trường tiêu thụ, liệu các doanh nghiệp Việt Nam sẽ làm gì để giảm bớt sự ảnh hưởng này?

Trong tháng 5/2014, tình hình sản xuất tại một số doanh nghiệp dệt may sụt giảm mạnh, có thời điểm bị ngừng trệ so với tháng trước đó do gián đoạn sản xuất tại một số doanh nghiệp do các phần tử xấu lợi dụng tình hình căng thẳng tại Biển Đông gây rối quá khích tại một số khu công nghiệp ở một số tỉnh thành phố.

Theo Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt và may mặc tháng 5 ước đạt gần 1,45 tỷ USD, giảm 8% so với tháng 4 năm 2014; tuy nhiên tính chung 5 tháng ước đạt 7,44 tỷ USD, tăng 17,0% so với cùng kỳ.

Đối với ngành da giầy, cũng giống như ngành dệt may, trong tháng 5 vừa qua, sản xuất của ngành Da giày cũng bị gián đoạn, sản lượng giầy dép da tháng 5 ước đạt 23,3 triệu đôi, giảm 2,4% so với tháng trước; Kim ngạch xuất khẩu giầy, dép các loại tháng 5 ước đạt 800 triệu USD, giảm 6,6% so với tháng trước. Tuy nhiên, tính chung 5 tháng sản xuất giầy dép da ước đạt 107,2 triệu đôi, vẫn tăng 26,3% so với cùng kỳ; Kim ngạch xuất khẩu giầy, dép các loại 5 tháng ước đạt 3,76 tỷ USD, tăng 17,8% so với cùng kỳ. Đây là mức tăng khá mạnh so với các năm trước, là tín hiệu tốt cho thấy mục tiêu xuất khẩu giày dép của Việt Nam năm nay đạt 12 tỉ USD có khả năng đạt được.

Hiện nay, ngành dệt may đang phải nhập một lượng rất lớn nguồn nguyên phụ liệu từ Trung Quốc. Để chủ động được nguồn nguyên liệu, không chỉ khi có những căng thẳng diễn ra trên Biển Đông, các DN dệt may, Hiệp hội Dệt may Việt Nam từ lâu đã rất nỗ lực trong việc tìm ra các giải pháp để tránh giảm ảnh hưởng từ hang hóa Trung Quốc. Bên cạnh việc kêu gọi các DN mở rộng các thị trường nhập khẩu, Vitas còn đề nghị các DN cung cấp số liệu nhập khẩu nguyên phụ liệu dệt may từ thị trường Trung Quốc năm 2013-2014, làm cơ sở xây dựng kế hoạch đầu tư, phát triển nguồn cung ứng trong nước và tìm kiếm thị trường cung ứng thay thế.

Bộ trưởng Bộ Công thương Vũ Huy Hoàng cho biết: “Chủ trương của Chính phủ là mở thêm các thị trường xuất khẩu và thị trường nhập khẩu mới, đa dạng hoá các nguồn nhập khẩu nguyên phụ liệu, tránh để chúng ta phụ thuộc vào một hay vài đối tác. Đi đôi với đó, tăng cường phát triển các cơ sở sản xuất nguyên phụ liệu ở trong nước. Ngoài ra, Bộ trưởng Bộ Công thương cũng nhấn mạnh về cơ hội của các DN Việt khi tham gia các Hiệp định thương mại tự do, Hiệp định Đối tác thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Một trong những mục tiêu quan trọng nhất khi đàm phán gia nhập TPP của chúng ta là đạt được lợi ích cơ bản như mở cửa thị trường hàng hoá, trong đó, tạo điều kiện cho những mặt hàng có lợi thế như da giày, dệt may… có thể thâm nhập với quy mô lớn hơn, phạm vi rộng hơn vào thị trường quốc tế, trước hết là 11 nước thành viên TPP.

Hiện nay, để chuẩn bị sẵn sàng các điều kiện khai thác các cơ hội đến từ Hiệp định đối tác kinh tế xuyên Thái Bình Dương, sự chủ động về nguồn cung trong ngành (nhất là sợi, dệt nhuộm) đang gia tăng nhanh chóng. Một loạt doanh nghiệp sản xuất sợi quy mô lớn trong nước đều có kế hoạch mở rộng quy mô đầu tư, nâng cao năng lực cung cấp sợi, giảm dần giá trị nhập khẩu.

Trước những căng thẳng về tình hình Biển Đông trong thời gian vừa qua, Hiệp hội Dệt may Việt Nam đã có công văn kêu gọi các doanh nghiệp trong ngành chủ động tìm các thị trường tiềm năng khác để nhập khẩu nguyên phụ liệu, như có thể nhập khẩu xơ từ thị trường tiềm năng như Thái Lan, Hàn Quốc, Indonesia; nhập khẩu sợi từ thị trường Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ và nhập khẩu vải từ thị trường Hàn Quốc, Thái Lan và Malaysia…

Một giải pháp cần phải thực hiện thời gian tới là tăng cường hoạt động xúc tiến thương mại theo hướng xúc tiến đa dạng hóa thị trường nhập khẩu các mặt hàng nguyên phụ liệu. Bên cạnh đó, tăng cường kết nối cung cầu đối với ngành nguyên phụ liệu đã sản xuất được trong nước.

Các doanh nghiệp trong ngành dệt may, da giày cần được hỗ trợ ưu đãi tín dụng cho để giảm giá thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh vì giá nguyên phụ liệu sản xuất trong nước hiện cao hơn giá nhập khẩu từ Trung Quốc. Nếu có ưu đãi tín dụng thiết thực, các DN sẽ ưu tiên sử dụng nguyên phụ liệu trong nước. Từ đó sẽ tạo ra hiệu ứng kích thích phát triển dây chuyền, chủ động hơn trong nguồn nguôn liệu. Bên cạnh đó, cần triển khai các khu công nghiệp, cụm công nghiệp chuyên ngành về công nghiệp hỗ trợ và có chính sách ưu đãi đối với các DN xây dựng hạ tầng, sản xuất nguyên phụ liệu...; đồng thời kiến nghị Chính phủ có các giải pháp cụ thể về chính sách giảm thuế (có thể áp dụng trong ngắn hạn, trong thời gian DN chuyển hóa thị trường xuất nhập khẩu)…

Hương Giang