Tạo cơ chế mới cho doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiêp

Nghị định 210 chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi các tồn tại trong ngành nông nghiệp sớm được khắc phục như tình trạng sản xuất manh mún, rủi ro về thiên tai, dịch bệnh, giá cả thị trường bấp bênh, hiệu lực quản lý chất lượng nông sản và vệ sinh an toàn thực phẩm thấp, vùng nguyên liệu không ổn định…

Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa tổ chức Hội thảo quốc gia tham vấn ý kiến của các bộ, ngành, địa phương cùng một số doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn về dự thảo Thông tư hướng dẫn Nghị định số 210/2013/NĐ-CP về chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn. Nghị định mới này được kỳ vọng sẽ là một cú hích lớn giúp ngành nông nghiệp phát triển theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Văn Hiếu cộng đồng doanh nghiệp chính là những yếu tố sống còn, cốt lõi nắm vai trò quyết định trong phát triển nông nghiệp, nông thôn. Doanh nghiệp cũng là những tác nhân đổi mới hình thức sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ tiên tiến vào nông nghiệp nông thôn. Đây cũng chính là kênh gắn kết nhà sản xuất với trực tiếp chế biến, tiêu thụ, góp phần nâng cao giá trị gia tăng sản xuất nông nghiệp. Việc Chính phủ quan tâm ban hành xây dựng Thông tư là tiền đề rất quan trọng để cụ thể hóa các nội dung ưu đãi đầu tư của Nghị định 210/2014/NĐ-CP. Tuy nhiên, để chính sách lớn trên sớm áp dụng vào thực tiễn sản xuất của ngành nông nghiệp thì các nhà làm luật cũng hết sức cân nhắc, thận trọng, cần lắng nghe và tham vấn ý kiến của các nhà quản lý, chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp.

Cũng theo Thứ trưởng Hiếu, với Nghị định mới này đã phần nào bổ sung được những quy định mới ưu việt hơn so với các văn bản luật trước đó. Cụ thể như: đã quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan thực hiện; quy trình nhận hỗ trợ, điều kiện nhận ưu đãi hỗ trợ rõ ràng, minh bạch; có văn bản cam kết hỗ trợ, khi khi DN hoàn thành đầu tư thì được hưởng chính sách để DN an tâm đầu tư; những hỗ trợ nhỏ (đào tạo, quảng cáo..) được trừ vào chi phí của DN khi quyết toán thuế, không cần hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách; có hỗ trợ trực tiếp từ ngân sách Trung ương cho các địa phương còn khó khăn về ngân sách để xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu. Nghị định cũng xác định rõ mức hỗ trợ cho từng lĩnh vực, cụ thể: Chăn nuôi gia cầm công nghiệp, tập trung (2 tỷ đồng/quy mô dự án); chăn nuôi gia súc, gia cầm tập trung (3-5 tỷ đồng/quy mô dự án); trồng cây dược liệu (15 triệu đồng/ha); nuôi trồng hải sản trên biển (40-100 triệu đồng/lồng); đầu tư cơ sở sấy lúa, sấy phụ phẩm thủy hải sản, chế biến cà phê, chế biến thủy hải sản (2 tỷ đồng/quy mô dự án); chế biến gỗ trồng rừng (20 tỷ đồng/dự án), hỗ trợ vận chuyển 1.500 đồng/tấn/km; bảo quản, chế biến nông lâm thủy sản (50% chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng trong hàng rào, 70% chi phí xây dựng cơ sở hạ tầng ngoài hàng rào).

Bên cạnh đó, theo số liệu của Cục Đầu tư nước ngoài (FIA), Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến hết tháng 4 năm nay, cả nước có khoảng 16.300 dự án đầu tư nước ngoài được cấp phép. Vốn đăng ký đầu tư 4 tháng đầu năm đạt 4,8 tỷ USD, bằng 52,2% so với với cùng kỳ năm ngoái. Riêng về lĩnh vực thu hút đầu tư vào lĩnh vực nông lâm ngư nghiệp có 520 dự án, với số vốn 3,3 tỷ USD. Phần lớn các dự án đầu tư nước ngoài tập trung ở khu vực Đồng bằng sông Hồng và Đồng bằng sông Cửu Long. Con số trên đây cho thấy tỉ lệ thu hút vốn vào ngành nông nghiệp còn khoảng cách lớn cho so với các ngành kinh tế khác. Trong khi, nông nghiệp vốn được coi là thế mạnh, chế biến, sản xuất và  xuất khẩu của Việt Nam thì nhiều tiềm năng giá trị chưa được khai thác hết công suất. Do đó, tại hội thảo nhiều ý kiến cho rằng, muốn khắc phục được tình trạng doanh nghiệp ngại đầu tư vốn vào nông nghiệp thì nên chăng Chính phủ cần sớm có những cơ chế thúc đẩy mô hình PPP trong nông nghiệp. Nghĩa là không chỉ tạo điều kiện, hỗ trợ về thuế, tiền thuê đất, các chính sách ưu đãi đầu tư khác cho doanh nghiệp quốc doanh mà ngay cả các nhà thầu tư nhân, doanh nghiệp dân doanh cũng cần phải được đối xử công bằng, có mức hỗ trợ tương ứng như các doanh nghiệp nhà nước. Cụ thể, các chiến lược thúc đẩy PPP trong vấn đề nông nghiệp nông thôn cần triển khai như: kết hợp lồng ghép các dự án, chương trình phát triển, hoặc vay vốn với nhiều ưu đãi, đào tạo cán bộ nguồn có chất lượng…

Ngoài ra, các chuyên gia cũng nhận định rằng, bản chất các doanh nghiệp là hoạt động mong muốn thu lợi nhuận, nên phải có lợi thì họ mới đầu tư. Do đó, Nghị định 210 chỉ thực sự phát huy hiệu quả khi các tồn tại trong ngành nông nghiệp sớm được khắc phục như tình trạng sản xuất manh mún, rủi ro về thiên tai, dịch bệnh, giá cả thị trường bấp bênh, hiệu lực quản lý chất lượng nông sản và vệ sinh an toàn thực phẩm thấp, vùng nguyên liệu không ổn định, việc phá vỡ hợp đồng trong liên kết nông dân - doanh nghiệp còn phổ biến... Bên cạnh đó, đây không chỉ là một chính sách mà còn là một chủ chương lớn tác động sâu sắc đến cơ cấu kinh tế nhiều địa phương, đời sống từng người dân. Nên các địa phương cũng cần tính toán rà soát, điều chỉnh quy hoạch sản xuất cho phù hợp với điều kiện tự nhiên từng vùng miền để bố trí vốn, nguồn nhân lực cho phù hợp.

Tiếp thu ý kiến của các chuyên gia, ông Đinh Ngọc Minh, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế nông nghiệp thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ghi nhận một số thắc mắc. Đối với các ý kiến trái chiều, Ban soạn thảo sẽ nghiên cứu tiếp thu trên cơ sở phù hợp với Nghị định và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho cộng đồng doanh nghiệp trong việc triển khai thực hiện Nghị định. Ngoài ra, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã dự kiến ban hành Thông tư hướng dẫn trong tháng 6 năm 2014./.

Anh Phương