Nhiều điều khoản cần sửa đổi trong dự thảo Luật Đầu tư

Song song với dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi), Bộ KH&ĐT cũng đang chủ trì soạn thảo dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) nhằm khắc phục những hạn chế, vướng mắc, chồng chéo, mâu thuẫn từ đạo luật quan trọng này. Nằm trong mục tiêu đó, vừa qua tại Tp.HCM, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã phối hợp với Bộ KH&ĐT tổ chức Hội thảo lấy ý kiến doanh nghiệp hoàn thiện dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi.

Tổng hợp ý kiến đóng góp của các doanh nghiệp hội viên VCCI - HCM, ông Võ Tân Thành, Giám đốc VCCI - HCM cho biết để Luật Đầu tư thực sự đáp ứng được kỳ vọng của cộng đồng doanh nghiệp, góp phần cải thiện được môi trường đầu tư - kinh doanh tại Việt Nam, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn các quy định trong Luật Đầu tư cần đảm bảo sự tương ứng với các quy định về các chủ thể kinh doanh, đặc biệt là Luật Doanh nghiệp để hiện thực hóa nguyên tắc quyền tự do kinh doanh đã được ghi nhận trong Hiến pháp, xem đó như xương sống, nền tảng cho mọi quy định liên quan. Để làm được điều này, Luật Đầu tư cần xem xét bỏ thủ tục đăng lý đầu tư (và Giấy CNĐKĐT) đối với tất cả các dự án đầu tư (trừ các dự án sử dụng nguồn lực từ nhà nước hoặc ảnh hưởng đáng kể đến các nguồn lực không sẵn có; dự án đầu tư quan trọng quốc gia hoặc cần Thủ tướng Chính phủ phê duyệt). Đồng thời bỏ tất cả các quy định liên quan tới các quyền của nhà đầu tư trong quá trình thực hiện dự án đầu tư bởi quyền của họ đã và đang được thừa nhận trong các văn bản khác. Theo ý kiến của ông Thành, nếu cần thì Luật Đầu tư chỉ nên quy định theo hướng ghi nhận quyền tự quyết của nhà đầu tư trong mọi vấn đề liên quan đến triển khai dự án đầu tư theo quy định của pháp luật liên quan.

Liên quan đến chủ thể đầu tư, Tiến sỹ Nguyễn Đăng Liêm - Hiệu trưởng Trường Đại học CNTT Gia Định góp ý trong dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) cần có điều khoản quy định rõ ràng, cụ thể về chủ thể đầu tư là "người Việt Nam cư trú ở nước ngoài" (Việt kiều) ở hai tư thế: như là công dân Việt Nam hoặc ở vị trí là người nước ngoài đầu tư vào Việt Nam theo Luật Đầu tư. Ngoài ra theo nhìn nhận của ông Liêm, cần phải mở rộng diện đầu tư của người nước ngoài đầu tư bằng mua cổ phần trong các doanh nghiệp nội địa, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hoặc 100% vốn nước ngoài. Đồng thời quy định tỷ lệ cụ thể đối với một ngành nghề, hạn chế tỷ lệ tham gia cổ phần của người nước ngoài.

Ở góc độ trình tự, thủ tục đầu tư, Tiến sỹ Hồ Xuân Thắng - Giảng viên Khoa luật, Trường Đại học Sài Gòn kiến nghị nên có sự sửa đổi, bổ sung thêm đối với Điều 9, dự thảo quy định về "Giãn tiến độ đầu tư" bởi theo lý giải của ông Thắng, quy định này chưa thể hiện tính dứt khoát của quy phạm pháp luật hay nói cách khác trong quy định này mang rõ yếu tố tùy nghi. Đặc biệt tại Khoản 1 Điều 9 (đối với dự án được cấp giấy CNĐKĐT, nhà đầu tư phải báo cáo bằng văn bản cho cơ quan cấp giấy CNĐKĐT khi giãn tiến độ thực hiện vốn đầu tư, tiến độ xây dựng và đưa công trình chính vào hoạt động) quy định còn sơ sài, chưa khoa học và đảm bảo tối ưu ngăn chặn việc lợi dụng kẽ hở của quy định ảnh hưởng trực tiếp, làm chậm tiến độ hoàn thành chung của dự án. Ông Thắng cho rằng với quy định này, vô hình trung pháp luật đã khuyến khích sự chậm trễ việc hoàn thành dự án của các nhà đầu tư trong thực tiễn. Đặc biệt tại Khoản 1 Điều 9 không quy định rõ trường hợp chủ đầu tư giãn tiến độ đầu tư mà không báo cáo thì có bị coi là vi phạm không? Xử lý vi phạm thế nào?...Mặc khác định nghĩa cụ thể về "Giãn tiến độ đầu tư" cũng không được đề cập trong dự thảo lần này làm cho việc hiểu chung nhất về khái niệm giãn tiến độ đầu tư sẽ không thống nhất, gây không ít khó khăn trong khi thi hành.

Ở khía cạnh thời gian xem xét cấp GCNĐT, ông Trần Văn Trí - Công ty Luật TNHH Sài Gòn Phú Sỹ cho biết quy định của Luật Đầu tư hiện hành về thời gian xử lý hồ sơ đầu tư là tối đa 45 ngày, tuy nhiên thực tiễn áp dụng thời gian qua đã chứng minh được rằng quy định này không có tính khả thi. Và trong dự thảo lần này, tại Khoản 2, Điều 34 quy định thời gian xử lý hồ sơ lại được rút ngắn đáng kể, chỉ còn 15 ngày. Ông Trí khẳng định: “Với quy định này, tính bất khả thi càng lớn hơn, nhất là khi hệ thống pháp luật không có chế tài xử lý các trường hợp cố trình kéo dài, trì hoãn xử lý hồ sơ đầu tư”. Chính vì vậy ông Trí đề xuất cần đưa thêm các quy định về chế tài xử lý khi cơ quan tham gia vào quá trình cấp phép không thực hiện đúng tiến độ quy định. Mặt khác cần quy định luôn cơ chế tự quyết định của cơ quan cấp giấy CNĐT khi không nhận được ý kiến trả lời từ các cơ quan quản lý chuyên ngành. Cụ thể sẽ áp dụng cơ chế "Im lặng là đồng ý" để tránh mất quá nhiều thời gian như hiện nay liên quan đến vấn đề hỏi ý kiến của các cơ quan có liên quan.

Khác với các chuyên gia có mặt tại Hội thảo, ông Nguyễn Việt Khoa - Giám đốc Trung tâm Tư vấn và Bồi dưỡng pháp luật kinh doanh, Khoa luật, Trường Đại học Kinh tế Tp.HCM lại giữ nguyên quan điểm rằng không cần thiết phải có Luật Đầu tư năm 2006 bởi đối với thủ tục đầu tư, Việt Nam hoàn toàn có thể cho phép các nhà đầu tư nước ngoài đăng ký doanh nghiệp theo Luật Doanh nghiệp năm 2005 giống như các nhà đầu tư trong nước, qua đó tạo môi trường kinh doanh bình đẳng cho các nhà đầu tư không phân biệt trong hay ngoài nước.

Cũng theo ông Khoa, nếu không bỏ Luật Đầu tư thì Ban soạn thảo phải có giải trình rõ ràng cho cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là cộng đồng doanh nghiệp nước ngoài trước khi trình Quốc hội một số vấn đề của Luật Đầu tư, nhất là quy định về thủ tục đầu tư và quy định về ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Ngoài ra ông Khoa cũng đề nghị Ban soạn thảo cần xem xét các chính sách ưu đãi đặc biệt cho các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa ngay trong Luật Đầu tư như miễn thuế 3 năm kể từ ngày doanh nghiệp được thành lập; từ đó khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước thành lập doanh nghiệp. Ông Khoa nhấn mạnh: "Với 500.000 doanh nghiệp cho 90 triệu dân tại Việt Nam như hiện nay là con số cực thấp so với các nước khác trên thế giới"

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Quách Ngọc Tuấn - Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế (Bộ KH&ĐT) đánh giá cao những ý kiến đóng góp đầy tính thực tiễn của các chuyên gia, doanh nghiệp có mặt tại hội thảo. Ông Tuấn cho biết từ những góp ý tâm huyết này, Ban Soạn thảo sẽ tổng hợp, cân nhắc chỉnh sửa để Dự thảo Luật Đầu tư được thông qua vào kỳ họp Quốc hội sắp tới.

Kim Ngọc