Kiểm toán Nhà nước, nâng cao hiệu quả đầu tư công

Chính phủ đã phải chi khoảng 20% dự toán ngân sách quốc gia cho hoạt động đầu tư xây dựng, chưa kế đến đầu tư của các doanh nghiệp và của người dân. Trong 4 năm gần đây (từ 2010 đến năm 2013), Kiểm toán Nhà nước đã kiến nghị xử lý tài chính hơn 76 nghìn tỷ đồng, tăng thu, giảm chi ngân sách Nhà nước lên tới hơn 26,5 nghìn  tỷ đồng, kiến nghị Chính phủ và các các cơ quan thuộc Chính phủ hủy bỏ, điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung 180 văn bản quy phạm pháp luật.

Khó kiểm định thất thoát

Lĩnh vực đầu tư xây dựng cũng là một trong những lĩnh vực được KTNN quan tâm lựa chọn đầu mối kiểm toán thường xuyên. Thống kế 04 năm gần đây (từ năm 2010 đến 2013) cho thấy, KTNN đã kiến nghị xử lý tài chính 5.122 tỷ đồng chiếm 6,71% giá trị kiến nghị xử lý tài chính của KTNN. Một số sai sót, tồn tại chủ yếu trong công tác quản lý điều hành lĩnh vực đầu tư xây dựng cũng được KTNN đề cập nhằm hướng tới giúp Chính phủ và các cơ quan điều hành NSNN kịp thời chấn chỉnh.

Hoạt động xây dựng là sự liên kết của một chuỗi các hoạt hoạt động có liên quan đến nhiều lĩnh vực, nhiều chủ thể kinh tế …, nên rất dễ xảy ra tiêu cực khó kiểm soát. Thất thoát, lãng phí là có thật, và đến nay chưa có một thống kê cụ thể nào nêu ra được tỷ lệ và số liệu chính xác về thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng được sử dụng nguồn vốn NSNN là bao nhiêu.

Để giải quyết cơ bản tình trạng trên, KTNN đề xuất một số giải pháp đáng chú ý. Chính phủ phải có các quy định chặt chẽ ràng buộc trách nhiệm cá nhân với công việc được giao quản lý. Cần xác định rõ người đứng đầu, quyết định là người chịu trách nhiệm toàn bộ cho mọi sai phạm trong một quá trình chứ không phải là trách nhiệm tập thể. Sau đó, cần rà soát các quy định hiện tại một cách quy mô, đầy đủ để sửa đổi, bổ sung để từ đó hình thành một hệ thống các quy định quản lý đầu tư xây dựng rõ ràng, dễ hiểu, minh bạch và phù hợp với thực tế hoạt động đầu tư xây dựng trong nước cũng như trong khu vực quốc tế mà Việt Nam tham gia. Thêm vào đó, Việt Nam cần tuyển chọn, đào tạo đội ngũ cán bộ làm công tác thẩm định, thanh tra, kiểm toán có trình độ chuyên môn sâu, có tâm huyết, có đạo đức nghề nghiệp để thực hiện chức trách được giao. Hạn chế tối đa hoạt động chồng chéo đồng thời gắn với quy chế tự chịu trách nhiệm đối với từng tổ chức;

Nâng cao chất lượng KTNN

Trong lúc cơ chế, chính sách về quản lý đầu tư xây dựng đang từng bước hoàn thiện, tình trạng thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng, ngoài việc Nhà nước phải hoàn thiện cơ chế quản lý đầu tư, KTNN cần chú trọng hơn việc phân tích để làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân dẫn đến sai phạm trong từng khâu của quá trình thực hiện dự án như trách nhiệm của chủ đầu tư.

Ngoài kiểm toán tài chính và kiểm toán tuân thủ, tích cực chuyển dần trọng tâm sang kiểm toán hoạt động, KTNN cần tăng cường công khai kết quả kiểm các công trình bị thất thoát, lãng phí và trách nhiệm của các tổ chức cá nhân có liên quan, tạo nên áp lực mà các đơn vị không thể né tránh đồng thời tạo nên dư luận xã hội rộng rãi để công chúng cùng tham gia vào quá trình giám sát hoạt động của các đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước, góp phần đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí trong quản lý, sử dụng NSNN.

Trịnh Hải