Hoàn thiện hệ thống pháp luật để thu hút đầu tư từ doanh nghiệp Nhật Bản

Theo số liệu của Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam (JBAV), tính đến tháng 5-2014, số lượng các DN thành viên của JBAV đã đạt mốc 1.319 DN, khiến Việt Nam trở thành nước có Hiệp hội DN Nhật Bản quy mô lớn thứ hai trong các nước ASEAN, chỉ sau Thái Lan. Con số này đã tăng gấp hơn hai lần so với 604 DN năm 2007. Và trong 3 năm qua, đầu tư FDI của Nhật Bản vào Việt Nam liên tục tăng. Tuy nhiên, để hạn chế những rào cản, tạo thuận lợi cho các DN Nhật bản đầu tư vào VN thì môi trường kinh doanh cũng như hệ thống pháp luật tại VN cần hoàn thiện hơn nữa.

Phương án mở rộng thị trường sang VN được chú trọng

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, trong thời gian tới, vốn FDI Nhật Bản vào Việt Nam có thể tăng nhanh. Một số lĩnh vực đầu tư mà các nhà đầu tư Nhật sẽ tiếp tục đầu tư mạnh là ngành dược phẩm và hóa chất, sản xuất thép và kim loại, máy móc chung và máy móc điện tử, thiết bị trong ngành giao thông, bán buôn và bán lẻ…

Lý do để đưa ra nhận định này, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, đó là: sau khi gánh chịu những thiên tai như động đất, sóng thần thì doanh nghiệp Nhật Bản nhận thức sự tập trung quá nhiều cơ sở sản xuất ở một quốc gia có thể gây những rủi ro. Do đó cần phải phân tán rủi ro, các doanh nghiệp Nhật Bản có xu hướng đi tìm địa chỉ đầu tư mới.

Mặt khác, Trung Quốc là một trong những quốc gia thu hút được số lượng vốn FDI từ Nhật Bản lớn, nhưng sự tăng cao của tiền lương cùng với việc giảm ưu đãi của Chính phủ Trung Quốc đối với nhà đầu tư nước ngoài, những mâu thuẫn về chính trị giữa Trung Quốc với Nhật Bản đã làm cho mức độ hấp dẫn đầu tư của Trung Quốc giảm bớt. Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, với lợi thế gần Trung Quốc và chính trị ổn định, có mối quan hệ thân thiết với Nhật Bản, Việt Nam sẽ thu hút được nhiều nhà đầu tư Nhật Bản hơn.

Theo kết quả điều tra hàng năm của Cơ quan xúc tiến thương mại Nhật Bản đối với các công ty sản xuất của Nhật Bản hiện đang hoạt động tại Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan, Việt Nam và Ấn Độ, với phương án mở rộng sản xuất từ Trung Quốc sang một nước khác, thì Việt Nam được các doanh nghiệp Nhật Bản đánh giá cao nhất với 20,5%, cao gần gấp 2,8 lần so với nước tiếp theo là Thái Lan.

Ngoài ra, cam kết đối tác chiến lược và việc thực thi chính sách thu hút đầu tư từ Nhật Bản như xây dựng và phát triển khu công nghiệp chuyên sâu về công nghiệp phụ trợ ở Bà Rịa-Vũng Tàu và Hải Phòng sẽ phát huy tác dụng trong thời gian tới.

Phải hoàn thiện hệ thống pháp luật

Theo một kết quả khảo sát của Jetro đối với khoảng 10.000 doanh nghiệp Nhật Bản được công bố đầu năm 2014, điểm yếu chính của thị trường Việt Nam khiến môi trường đầu tư chưa hấp dẫn chính là hạ tầng chưa đồng bộ; hệ thống pháp luật chưa phát triển và có những vấn đề trong việc áp dụng luật pháp; các ngành công nghiệp hỗ trợ có liên quan chưa hội tụ đủ hoặc chưa được phát triển. Những tồn tại này là những vấn đề lớn mà Việt Nam cần phải tiếp tục khắc phục để nâng cao hiệu quả thu hút FDI từ các nước nói chung và Nhật Bản nói riêng.

Trong thời gian tới, Việt Nam cam kết tiếp tục xây dựng môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch và thuận lợi để thu hút đầu tư nước ngoài, tận dụng cơ chế hợp tác song phương, đa phương để có những cơ chế đặc thù đủ sức hấp dẫn nhà đầu tư trong đó có các nhà đầu tư Nhật Bản. 

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, để có thể thu hút mạnh hơn vốn FDI của Nhật Bản thời gian tới, Việt Nam cần triển khai nhanh những chính sách và kế hoạch cụ thể đã được đề ra trong Chiến lược công nghiệp hóa của Việt Nam trong khuôn khổ hợp tác Việt Nam - Nhật Bản hướng đến năm 2020 và tầm nhìn 2030, trong đó đặt trọng tâm ưu tiên vào 6 lĩnh vực: điện tử, máy nông nghiệp; chế biến nông, thủy sản; đóng tàu; môi trường và tiết kiệm năng lượng; sản xuất ô tô và phụ tùng ô tô.

Ngoài ra, VN cũng cần có kế hoạch và chính sách cụ thể để phát triển nhanh các ngành công nghiệp hỗ trợ trong nước đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa và thu hút đầu tư nước ngoài; đặc biệt là phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, nhất là nghiên cứu, sửa đổi chính sách ưu đãi đầu tư nhằm tạo bước đột phá trong thu hút FDI giai đoạn tới; chính sách thu hút đầu tư phải đảm bảo tính hấp dẫn, cạnh tranh so với các nước trong khu vực.

Bên cạnh đó, VN cần đẩy nhanh việc đầu tư hoàn thiện hệ thống hạ tầng như giao thông, điện, nước... đảm bảo đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư; có kế hoạch triển khai việc đào tạo nguồn nhân lực về chuyên môn, ngoại ngữ (tiếng Nhật) cho các cán bộ và công nhân để đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư Nhật Bản. Xem xét hiệu quả việc triển khai đầu tư các khu công nghiệp dành riêng cho các doanh nghiệp Nhật Bản để nhân rộng mô hình này, nhằm tạo thuận lợi cho việc thu hút FDI từ Nhật Bản.

Bộ kế hoạch và Đầu tư cho rằng, VN cần tiếp tục nghiên cứu đổi mới và hoàn thiện cách thức thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư nước ngoài để đảm bảo hiệu quả và tránh lãng phí nguồn lực quốc gia; nghiên cứu xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu đầy đủ về các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài tại Việt Nam để hỗ trợ cung cấp thông tin cho các hoạt động xúc tiến đầu tư cũng như các yêu cầu của nhà đầu tư. Đặc biệt, cần tiếp tục đẩy mạnh hoạt động đi xúc tiến đầu tư tại các địa phương của Nhật thông qua các chuyến công tác của lãnh đạo Đại sứ quán, nhằm cung cấp thông tin và thu hút hướng dẫn các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực công nghiệp phụ trợ đầu tư sang Việt Nam... Đồng thời phối hợp tạo điều kiện để tổ chức các đoàn lãnh đạo địa phương và doanh nghiệp Nhật Bản sang thăm và khảo sát môi trường đầu tư của Việt Nam.

Mặt khác, cần tiếp tục tập trung thu hút đầu tư của Nhật vào lĩnh vực phát triển cơ sở hạ tầng giao thông, năng lượng, hạ tầng khu công nghiệp, giáo dục đào tạo, y tế, đặc biệt theo hình thức đối tác công- tư (PPP).

Anh Mai