Sự đồng hành của lạm phát và tăng trưởng

Trong khoảng 10 năm trở lại đây, kinh tế Việt Nam lần đầu tiên có sự đồng hành của lạm phát và tăng trưởng, chỉ số giá tiêu dùng tăng thấp hơn tăng trưởng kinh tế.  Đây là một tin vui cho nền kinh tế và cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam trong những ngày đầu năm mới 2015.

CPI năm 2014 tăng 1,84%, chỉ bằng 1/4 CPI bình quân năm trong thời kỳ 2002-2013 với mức tăng 9,32%. Diễn biến này khá bất ngờ ở chỗ những tháng cuối năm CPI không tăng theo thông lệ, thậm chí giảm trong những tháng gần tết, là thời điểm tiêu dùng nhộn nhịp nhất năm.

Mừng vì lạm phát thấp

Nhìn toàn cảnh kinh tế vĩ mô, CPI thấp hơn, GDP tăng với tốc độ cao hơn, cán cân thương mại, cán cân thanh toán có số dư cao hơn... Sự đồng hành của CPI và GDP rất hiếm gặp, sau một nhiều năm nền kinh tế không thoát khỏi vòng luẩn quẩn tăng trưởng- lạm phát - thắt chặt - suy giảm - nới lỏng - tăng trưởng - lạm phát...”

Với việc chỉ số CPI năm 2014  tăng vẻn vẹn 1,84%, đây là điều kiện tốt cho việc điều hành lãi suất ngân hàng theo xu hướng giảm dần, nó sẽ có tác động tích cực cho việc thúc đẩy sản xuất và kích cầu tiêu dùng xã hội.

Lạm phát thấp cũng khuyến khích lượng tiền nhàn rỗi của xã hội bỏ ra kinh doanh, hoặc đổ vào ngân hàng thay vì chôn vào bất động sản hoặc vàng. Sẽ có một phần tiền lớn được đưa vào đầu tư từ đó thúc đẩy phát triển việc làm, tăng thêm thu nhập cho người lao động…  Tiền đổ vào NH nhiều hơn và giá vốn rẻ hơn, là một trong những yếu tố tạo điều kiện cho việc tiếp cận vốn, tăng trưởng và nâng cao hiệu quả hoạt động, tăng tiêu thụ, giảm tồn kho quay nhanh vòng vốn, giảm nợ xấu... của người sản xuất kinh doanh; tạo tiền đề để ngân hàng thương mại đẩy nhanh hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng...

Một yếu tố tích cực khác là tâm lý tiêu dùng của người dân bình tĩnh và ổn định hơn. Sau nhiều năm lạm phát được kiềm chế và có xu hướng giảm dần, người dân không mua hàng tích trữ vào các dịp lễ Tết; chi tiêu của người dân được tính toán kỹ hơn, cân nhắc hơn. Tâm lý, thái độ của người tiêu dùng có sự thay đổi khiến người cung cấp hàng hóa, dịch vụ cũng không dám tăng giá cao vào dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán hay các ngày lễ hội như những năm trước đây.

CPI tăng thấp là niềm vui của người tiêu dùng, nhất là người nghèo, thiếu việc làm, thu nhập thấp. Vì dù thu nhập của họ không được cải thiện, thì thực tế đời sống của họ cũng không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi giá cả tăng cao.

Tăng sức mua cho người dân

CPI tháng 12/2014 giảm 0,24% so với tháng 11. Như vậy CPI năm nay không chỉ tăng thấp trong các tháng có tính thời vụ theo thông lệ của cùng kỳ nhiều năm trước, mà tăng thấp hơn trong 2 tháng đầu năm và tăng thấp, thậm chí giảm trong những tháng cuối năm. Đây là nhịp độ tăng hiếm thấy trong nhiều năm.

Đáng chú ý trong vòng 10 năm trở lại đây, CPI tháng 12  giảm so với tháng 11 là lần thứ hai, kể từ năm 2008. Văn năm 2008, giá cả thế giới lên cơn sốt vào thời điểm khủng hoảng kinh tế lan rộng, vì thế diễn biến giá giảm vào cuối năm, và vì thế giá trong nước cũng giảm, CPI tháng 12 năm 2008 giảm tới 0,68% do giá một số mặt hàng thiết yếu giảm mạnh. Năm nay không có tác động lớn như vậy từ thị trường quốc tế, nhưng giá trong nước vẫn giảm vào cuối năm. 

Đã có nhiều lý giải cho việc CPI năm nay giảm mạnh mà chủ yếu xoay xung quanh câu chuyện giá nguyên liệu đầu vào thấp, giá dầu thế giới giảm mạnh khiến xăng dầu trong nước cũng đồng loạt giảm theo hay thiên tai năm nay ít hơn các năm trước…

Ngoài ra không thể loại bỏ yếu tố tổng cầu thấp khiến CPI sụt giảm như vậy. Kinh tế tiếp tục khó khăn, số lượng DN giải thể lớn, thu nhập thực tế của người lao động không được cải thiện, đã đem lại bức tranh không sáng sủa của tiêu thụ nội địa. Tổng mức bán lẻ năm 2014 tăng 6,5%, mức tăng trưởng này không xứng với kỳ vọng. Hàng hoá tồn kho cao khiến giá cả dậm chân tại chỗ nên CPI không tăng được.

Giá cả tiêu dùng trong nước được đánh giá là đắt đỏ, khâu phân phối lạc hậu với chi phí cao, trong khi đó thu nhập của người dân chậm được cải thiện. Tuy nhiên, Báo cáo của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia nếu đánh giá: Tổng cầu sẽ phục hồi trong năm 2015  do tiêu dùng phục hồi nhờ lạm phát thấp năm 2014, giúp cải thiện sức mua của dân chúng.

Kinh tế thế giới đã bước vào giai đoạn phục hồi rõ nét và được dự báo tăng trưởng khả quan. Năm 2015, giá cả thị trường Việt Nam sẽ tiếp tục biến động và gắn kết chặt chẽ hơn vào giá của nguyên, nhiên vật liệu trên thị trường thế giới. Các chính sách trong nước cũng tác động lớn đến chỉ số CPI, như việc điều chỉnh một số mặt hàng của nhà nước như điện than xăng dầu, y tế giáo dục… Năm 2015 nhiều khả năng sẽ điều chỉnh giá điện, viện phí, học phí theo cơ chế giá thị trường… Nếu Chính phủ thực hiện một cách mạnh mẽ các vấn đề này, CPI năm 2015 dự báo sẽ có màn bứt phá, thay vì trầm lắng như năm 2014.

Bảo Châu