Ít doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực nông nghiệp

Nông nghiệp Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, xóa đói giảm nghèo, là nguồn thu ngoại tệ lớn và góp phần ổn định chính trị - xã hội. Tuy nhiên, lĩnh vực nông nghiệp ở Việt Nam còn nhiều hạn chế và bị tụt hậu xa với các đối thủ cạnh tranh trong khu vực. Để có thể hạn chế được tồn tại này, một trong những giải pháp quan trọng là cần có sự tham gia của doanh nghiệp vào kinh doanh trong nông nghiệp.

Đây là những vấn đề được đưa ra tại Diễn đàn phát triển Doanh nghiệp trong kinh doanh nông nghiệp - Công bố Báo cáo thường niên doanh nghiệp Việt Nam 2014 với chủ đề "Phát triển Doanh nghiệp trong kinh doanh nông nghiệp". Diễn đàn do VCCI phối hợp với Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, Ban Chỉ đạo Chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới và Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tổ chức tại HN.

Đánh giá về tình hình phát triển DN trong lĩnh vực nông nghiệp, Báo cáo thường niên DN Việt Nam 2014 đánh giá: “Hiện nay, sự tham gia của DN vào nông nghiệp còn hạn chế, chỉ chiếm khoảng trên 1% trong tổng số DN đang hoạt động tại Việt Nam, dù đã có nhiều chính sách khuyến khích DN đầu tư vào lĩnh vực này”.

TS Phạm Thị Thu Hằng – Tổng Thư ký VCCI cho biết: Từ kết quả nghiên cứu trong Báo cáo thường niên DN Việt Nam năm 2013 với chủ đề “Phát triển DN và chất lượng tăng trưởng” về mối liên kết chặt chẽ giữa việc phát triển DN và chất lượng tăng trưởng của nền kinh tế, Báo cáo thường niên DN Việt Nam năm 2014 tiếp tục tìm hiểu mối liên kết này trong lĩnh vực nông nghiệp. Nông nghiệp Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, xóa đói giảm nghèo, là nguồn thu ngoại tệ lớn và góp phần ổn định chính trị - xã hội. Tuy nhiên, lĩnh vực nông nghiệp ở Việt Nam còn nhiều hạn chế và bị tụt hậu xa so với các đối thủ cạnh tranh trong khu vực.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Hà Công Tuấn, nông nghiệp VN hiện vẫn gắn liền với kinh tế hộ và chủ yếu là sản xuất thô, giá trị hàng hóa thấp. Năm 2014, có tới 43% tổng vốn đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp là vốn ngân sách. Việc thu hút DN đầu tư vào nông nghiệp, nhất là khối DN tư nhân còn khiêm tốn. Do đó, theo ông Tuấn, trong thời gian tới đây, việc thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành theo hướng gia tăng giá trị, phát triển bền vững, doanh nghiệp được xem là một trong những yếu tố trọng tâm đề đầu tư, phát triển, góp phần đưa ngành nông nghiệp thích nghi tốt với thị trường trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, cạnh tranh khốc liệt với yêu cầu cao về chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, giảm hiệu ứng phát thải nhà kính, tiết kiệm tài nguyên… Ông Tuấn cũng cho biết thêm, Nghị định về đầu tư theo hình thức đối tác công tư (PPP) vừa có hiệu lực cùng với một loạt chính sách khác đang mở ra nhiều cơ hội cho sự phát triển của kinh tế Việt Nam, trong đó có lĩnh vực nông nghiệp nông thôn.

Theo ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI, dù là một lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế, nhưng tỷ trọng doanh nghiệp trong lĩnh vực nông- lâm- thủy sản rất nhỏ. Số liệu thống kê cho thấy, số lượng doanh nghiệp trong lĩnh vực nông- lâm thủy sản đã tăng từ 2397 doanh nghiệp năm 2007 lên 3635 doanh nghiệp năm 2013, tuy nhiên tỷ trọng doanh nghiệp trong lĩnh vực nông-lâm-thủy sản so với bức tranh chung của DN lại có xu hướng giảm đi, từ 1,6% xuống còn 1% trong giai đoạn 2007-2013. Nếu nông nghiệp là ngành có số lượng doanh nghiệp tăng trưởng ấn tượng, từ 787 doanh nghiệp năm 2007 lên 1707 ( chiếm 47%) doanh nghiệp năm 2013, thì thủy sản lại có tốc độ tăng trưởng doanh nghiệp thấp, thậm chí có những năm số lượng doanh nghiệp giảm đi.

Các doanh nghiệp ngoài nhà nước đang dần khẳng định vị thế và vai trò của mình trong lĩnh vực nông-lâm- thủy sản, tuy nhiên khu vực doanh nghiệp này mới chỉ chiếm đa số về số lượng doanh nghiệp, còn về lao động và tài sản vẫn chiếm tỷ trọng nhỏ hơn khu vực doanh nghiệp nhà nước. Các doanh nghiệp FDI vẫn ít đầu tư vào lĩnh vực này, chiếm 3% tổng số doanh nghiệp và chiếm 1,09% tổng số doanh nghiệp FDI trong nền kinh tế.

Vì vậy, theo ông Lộc, VN cần thiết phải thay đổi các chính sách theo hướng thu hút thêm ngày càng nhiều nhà đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, đảm bảo sự đồng bộ, tính hệ thống của liên kết chuỗi trong sản xuất nông nghiệp. Đã đến lúc phải coi doanh nghiệp là nhân tố đột phá và là động lực của phát triển nông nghiệp thời kỳ mới, xây dựng các chương trình hợp tác thúc đẩy phát triển doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp.

Ông Lộc cho biết, Việt Nam đã và đang xuất hiện một số mô hình thực tiễn tốt trong sản xuất - kinh doanh thuộc lĩnh vực nông nghiệp. Do đó, việc tổng kết và nhân rộng các mô hình này có ý nghĩa quan trọng. VCCI đang đề xuất thành lập Giải thưởng Mai An Tiêm nhằm tôn vinh các doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực nông nghiệp vào dịp kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam (13/10) và hy vọng đây sẽ là một hình thức kịp thời cổ vũ, động viên các doanh nghiệp tiếp tục quan tâm, đầu tư vào lĩnh vực này.

Quỳnh Anh