Doanh nghiệp xây dựng: Đã đến lúc hướng ra thị trường quốc tế

Giai đoạn 2014 - 2020, ngành xây dựng Việt Nam đặt mục tiêu đưa giá trị sản xuất của toàn ngành tăng trưởng bình quân từ 9 - 14%/năm; các doanh nghiệp xây dựng ngày càng nâng cao năng lực cạnh tranh, từng bước chiếm lĩnh và làm chủ thị trường xây dựng trong nước. Tuy nhiên theo nhận định của các chuyên gia kinh tế có mặt tại Hội thảo "Ngành xây dựng Việt Nam - Cơ hội và thách thức khi Cộng đồng kinh tế ASEAN có hiệu lực", mục tiêu này dường như khó trở thành hiện thực, nhất là trong bối cảnh ngành xây dựng trong nước sắp phải đối mặt với áp lực cạnh tranh khốc liệt khi Cộng đồng kinh tế ASEAN chính thức hình thành vào cuối năm 2015 này. Hội thảo do VCCI - HCM phối hợp với Hiệp hội Nhà thầu xây dựng Việt Nam (VACC) tổ chức mới đây.

Về những thách thức ngành xây dựng Việt Nam phải đối mặt, Tiến sỹ luật Phạm Văn Chắt - Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) cho biết khi Cộng đồng AEC được hình thành vào cuối năm 2015, việc cắt giảm thuế quan theo cam kết sẽ tạo thêm áp lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp trong nước. Cụ thể các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam  sẽ phải chịu sức ép cạnh tranh rất khốc liệt với các mặt hàng vật liệu xây dựng, trang trí nội thất, máy móc công trình nhập từ EU, Nhật, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, thậm chí là Trung Quốc. Với các mặt hàng vật liệu xây dựng chủ chốt như clinke, xi măng, gạch ốp lát, sứ vệ sinh, kính xây dựng, mức thuế giảm chỉ còn 5% trong ASEAN. Mặc dù hiện nay nhiều doanh nghiệp trong nước đã sản xuất được các sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc tế nhưng giá bán trên thị trường Việt Nam vẫn đắt hơn rất nhiều so với các sản phẩm nhập khẩu từ các nước khác trong khu vực, chính vì vậy khi thị trường được mở cửa theo cam kết, hàng vật liệu xây dựng nội địa chắc chắn sẽ bị "lép vế", mất dần lợi thế cạnh tranh. Ông Chắt nhấn mạnh: "Như thế các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với nguy cơ bị đẩy khỏi ngành, bị mất thị trường nội địa vào tay các doanh nghiệp ASEAN. Đây thực sự là một thách thức lớn đối với các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng trong nước khi phải cạnh tranh với các sản phẩm ngoại nhập".

Quan trọng hơn, sự hình thành Cộng đồng kinh tế ASEAN sẽ cho phép tự do di chuyển lao động có tay nghề, tạo điều kiện thuận lợi cho các chuyên gia và lao động có tay nghề của ASEAN tham gia vào hoạt động liên quan đến thương mại và đầu tư qua biên giới Việt Nam. Không chỉ với Cộng đồng kinh tế ASEAN mà trong các FTA khác, nhiều hạn chế về di chuyển lao động giữa các nước thành viên cũng bị loại bỏ. Do vậy các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam vốn sử dụng nhiều lao động phổ thông sẽ phải đương đầu với nhiều thách thức. Ngoài ra năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam nói chung, doanh nghiệp xây dựng nói riêng còn quá thấp, lại chưa chú trọng đầu tư chiều sâu; đặc biệt trình độ marketing, trình độ sản xuất, năng suất lao động…còn rất hạn chế.

Không có cái nhìn bi quan như Tiến sỹ Phạm Văn Chắt, ông Lê Viết Hải - Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty CP Địa ốc Hòa Bình cho rằng đi cùng với tiến trình hội nhập, một số ngành kinh tế Việt Nam có năng lực cạnh tranh có triển vọng phát triển, trong đó có ngành xây dựng. Hiện nay đã có một số doanh nghiệp xây dựng Việt Nam có năng lực, có thể cạnh tranh ngang ngửa với nhà thầu nước ngoài. Đây thực sự là một tín hiệu đáng mừng đối với ngành xây dựng trong nước. Khi ngành xây dựng có năng lực cạnh tranh mạnh sẽ mang lại cơ hội, lợi nhuận cho các ngành kinh tế khác và góp phần nâng cao năng lực cạhh tranh quốc gia.

Đồng quan điểm với ông Hải, ông Nguyễn Bá Dương - Chủ tịch công ty CP Xây dựng Cotec (Coteccons) cũng đánh giá cao trình độ của các nhà thầu tư nhân lớn trong nước. Ông Dương cho biết sau khi Coteccons trúng thầu dự án Hồ Tràm Strip, đơn vị này cũng đã thuê các nhà thầu Nhật, Trung Quốc, Singapore... cùng thực hiện dự án.

Tuy nhiên ông Hải cũng lưu ý bên cạnh thị trường trong nước, doanh nghiệp xây dựng Việt Nam cũng cần hướng mạnh ra thị trường quốc tế, đưa lực lượng thi công ra nước ngoài để học hỏi phương thức quản lý xây dựng tiên tiến; học hỏi và áp dụng những công nghệ mới để ngày càng nâng cao năng lực cạnh tranh, đủ sức bảo vệ thị trường xây dựng trong nước trước sự xâm nhập ồ ạt của các nhà thầu ngoại. Nếu làm được như vậy thì các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam không chỉ giữ được thị trường nội địa mà còn đủ sức chinh phục thị trường xây dựng ASEAN với hơn 600 triệu dân và xa hơn là vươn ra chinh phục thị trường thế giới.

Để tồn tại và phát triển trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt khi Cộng đồng kinh tế ASEAN chính thức hình thành, các chuyên gia có mặt tại Hội thảo cũng khuyến nghị các doanh nghiệp xây dựng Việt Nam cần tìm hiểu kỹ thông tin về thị trường trong khối ASEAN; đồng thời tập trung mọi nguồn lực đầu tư phát triển các chuyên ngành vốn là thế mạnh của mình. Về phía Nhà nước và các ban ngành liên quan cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng trong nước đào tạo nguồn nhân lực có chuyên môn cao để ngày càng nâng cao năng lực cạnh tranh, có khả năng cạnh tranh ngang ngửa với các nhà thầu ngoại. Đây cũng là một trong những phương thức gián tiếp góp phần nâng cao năng lực của nền kinh tế đất nước.

Mỹ Châu