Trong những năm qua, Lạng Sơn có nhiều nỗ lực trong việc cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và nâng cao chỉ số năng lực cạng tranh cấp tỉnh song kết quả chưa đạt được như mong muốn. Để tìm hiểu thêm vấn đề này, phóng viên Tạp chí Vietnam Business Forum có buổi trao đổi với ông Nguyễn Văn Bình -  Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn.

Năm 2015 là năm cuối thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Lạng Sơn nhiệm kỳ lần thứ XV và Kế hoạch 5 năm giai đoạn 2011-2015. Ông đánh giá thế nào về công tác điều hành và kết quả đạt được của tỉnh trong 5 năm qua?

Giai đoạn 2011-2015, trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế thới giới và cả nước, tỉnh Lạng Sơn phải đối mặt với nhiều thách thức: Kinh tế thế giới tiếp tục biến động phức tạp, tuy có dấu hiệu hồi phục nhưng vẫn còn nhiều bất ổn, lượng hàng tồn kho lớn, thị trường bất động sản trầm lắng, hoạt động của nhiều doanh nghiệp đình trệ… Sớm xác định những khó khăn đó, Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, UBND tỉnh Lạng Sơn đã tập trung chỉ đạo thực hiện quyết liệt các chính sách, chủ trương của Đảng và nhà nước, đồng thời đề ra nhiều giải pháp nhằm thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển cùng với sự nỗ lực phấn đấu của nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp, kinh tế của tỉnh tiếp tục phát triển và đạt được những kết quả tích cực,, sản xuất công nghiệp, hoạt động thương mại, dịch vụ và du lịch tiếp tục có mức tăng trưởng khá cao; thị trường, giá cả được bình ổn; kết quả thu ngân sách trên địa bàn khá tích cực. Thực hiện tốt công tác bảo đảm an sinh xã hội, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân từng bước cải thiện. An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, chủ quyền biên giới quốc gia ổn định.

Trước hết, về tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 8,65%/năm, trong đó nông-lâm nghiệp tăng 3,62%, công nghiệp-xây dựng tăng 9,86% và dịch vụ - thương mại tăng 10,76%, thuộc mức tăng khá so với bình quân cả nước. Cùng với tốc độ tăng trưởng xuất khẩu địa phương bình quân khá cao, đạt 16,78%/năm, thu ngân sách nhà nước cũng tăng  nhanh, ở mức 18,18%/năm. Các nguồn lực được tập trung đầu tư cho phát triển hạ tầng với nhiều dự án, công trình trọng điểm và có những công trình đã hoàn thành đưa vào sử dụng, phát huy hiệu quả tốt. Hàng năm, Lạng Sơn đã duy trì ổn định sản lượng lương thực khoảng 300 nghìn tấn, đồng thời trồng thêm mới gần 10 nghìn ha rừng, đưa tỷ lệ che phủ rừng năm 2015 đạt 54,5%. Công tác quy hoạch, kế hoạch được đẩy nhanh và được công khai, minh bạch hóa. An sinh xã hội được đảm bảo, đời sống của người dân nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới và người dân có hoàn cảnh khó khăn được quan tâm, cải thiện đáng kể...

Tuy vậy, vẫn còn bộc lộ một số hạn chế như :

- Công tác huy động bổ sung các nguồn vốn đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu đầu tư phát triển. Nhiều doanh nghiệp vẫn còn khó khăn trong tổ chức sản xuất, kinh doanh và thị trường tiêu thụ; chất lượng nhiều loại hàng hóa, dịch vụ chưa đáp ứng được yêu cầu cạnh tranh, hội nhập.

- Kết quả xây dựng nông thôn mới chưa đồng đều, tiến độ chậm so với kế hoạch; Đóng góp của cộng đồng, dân cư còn hạn chế, còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào đầu tư của Nhà nước; triển khai các dự án hỗ trợ, xây dựng và nhân rộng mô hình sản xuất chậm.

- Một số tổ chức được giao, thuê đất thực hiện quản lý, sử dụng đất còn nhiều bất cập

- An ninh, trật tự an toàn xã hội, an toàn giao thông, buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả vẫn còn tiềm ẩn yếu tố phức tạp. Hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính chưa cao. Lãnh đạo một số sở, ngành, huyện chưa đáp ứng được yêu cầu trong chỉ đạo, điều hành, thực hiện nhiệm vụ được giao. Một bộ phận cán bộ, công chức chưa tận tâm, tận lực, năng lực chuyên môn yếu, gây khó khăn, phiền hà trong công việc. Sự phối hợp của một số cơ quan, đơn vị còn thiếu chủ động, chặt chẽ, còn biểu hiện đối phó, né tránh, ngại va chạm. Công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo một số vụ việc chưa đảm bảo trình tự, thủ tục, chất lượng, thời hạn theo quy định.

Trong những năm qua, tỉnh Lạng Sơn có nhiều nỗ lực nhằm cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh nhưng rõ ràng kết quả đạt được chưa như mong muốn. Ông có nhận định sao về vấn đề này?

Cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh đang ngày càng được các tỉnh, thành phố quan tâm. Với Lạng Sơn, trong những năm gần đây, nhận thức rõ Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) là một kênh thông tin tham khảo quan trọng phục vụ công tác điều hành của chính quyền, nên hàng năm, sau khi VCCI công bố kết quả, UBND tỉnh Lạng Sơn đều có các cuộc họp thảo luận về tổng thể cũng như trong từng chỉ số thành phần, đánh giá những điểm mạnh, hạn chế và nguyên nhân của điểm số và thứ bậc của tỉnh trong bảng xếp hạng. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh đã ban hành các văn bản, chỉ đạo các sở, ngành, địa phương thực hiện nhiều hướng đi, giải pháp nhằm nâng cao chỉ số PCI, đồng thời đưa các nội dung về cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh vào công tác điều hành của UBND tỉnh. Thế nhưng kể từ khi VCCI công bố chỉ số PCI ở 63 tỉnh, thành phố (từ năm 2006), điểm số và thứ hạng của Lạng Sơn thường không cao, trong đó có tới 6 năm Lạng Sơn từ Tương đối thấp đến Thấp, chỉ duy nhất năm 2012 ở mức Khá.

Nguyên nhân thì có nhiều, thậm chí trước đây nhiều ý kiến cho rằng đó là khó khăn đặc thù của một tỉnh miền núi, biên giới; điều kiện cơ sở hạ tầng thấp kép; các doanh nghiệp Lạng Sơn chủ yếu nhỏ và vừa nên tính ổn định trong công tác quản lý điều hành chưa cao… Song đó chỉ là những yếu tố khách quan có tác động lớn nhưng không phải là yếu tố quyết định. Cốt lõi của vấn đề là nhận thức của đại đa số cán bộ, công chức các cấp chưa rõ phương pháp luận của chỉ số PCI, còn nhiều mơ hồ về các chỉ số thành phần. Điều đó dẫn đến chưa xác định được yếu tố then chốt cần cải cách. Nhiều cơ quan quản lý từ cấp tỉnh, huyện chưa hiểu được vai trò của các chỉ số PCI đối với sự phát triển nên còn thực hiện đối phó, triển khai mang tính hình thức. Chính những yếu tố đó cộng với năng lực điều hành kinh tế còn hạn chế, trình độ đội ngũ cán bộ, công chức quản lý chưa đáp ứng kịp thời nhu cầu xã hội đã gây ảnh hưởng đến môi trường đầu tư (thu hút đầu tư kém) và làm mất lòng tin của doanh nghiệp, người dân vào các cơ quan quản lý nhà nước,...

Để khắc phục tình trạng này, ngày 15/7/2014, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 61/KH-UBND về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao chỉ số PCI năm 2014, trong đó đã chỉ rõ mục tiêu cụ thể trong từng chỉ số thành phần và giao nhiệm vụ cụ thể cho từng cơ quan, ban ngành, địa phương. UBND tỉnh cũng giao Sở Kế hoạch và Đầu tư đôn đốc, kiểm tra các ngành, đơn vị thực hiện; định kỳ tổng hợp, báo cáo tình hình thực hiện và đề xuất với UBND tỉnh giải quyết những vấn đề vướng mắc trong thực hiện. Qua một năm triển khai cho thấy, công tác cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh đã được các ngành, UBND các huyện, thành phố quán triệt thực hiện nghiêm túc. Năm 2014, tỉnh Lạng Sơn đã tăng 05 bậc so với năm 2013 (tăng từ 59 lên 54) trên bảng xếp hạng PCI, một số chỉ số thành phần đạt điểm số tốt như chỉ số gia nhập thị trường tăng; đào tạo lao động, tính năng động, tiên phong tăng... UBND tỉnh Lạng Sơn cũng đã ban hành Kế hoạch số 88/KH-UBND về những giải pháp chủ yếu tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia hai năm 2015-2016 trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, đồng thời chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh về quá trình và kết quả triển khai của cơ quan mình.

Ông có chia sẻ và cam kết điều gì về vấn đề cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh tỉnh Lạng Sơn trong thời gian tới?

Cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao năng lực cạnh tranh đang ngày càng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Ở cấp độ quốc gia, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 19 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong các năm 2014 - 2015 và 2015-2016. Trong thực tế điều hành cho thấy, để cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh cần có những  giải pháp cụ thể tạo ra sức ép phải thực hiện đối với các cán bộ, công chức cấp thừa hành, trực tiếp làm việc với người dân và doanh nghiệp. Nếu không, đội ngũ này sẽ có thể vô hiệu hóa những tiến bộ của các cải cách được đưa ra từ cấp lãnh đạo.

Trong những năm qua, Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh Lạng Sơn đều rất quan tâm và có nhiều hoạt động nhằm nâng cao điểm số và thứ hạng PCI của tỉnh. Nhưng kết quả đạt được lại chưa như mong muốn đã cho thấy việc nâng cao chỉ số PCI ở cơ quan, ban ngành còn mang nặng hình thức, hô hào khẩu hiệu. Do vậy, trong thời gian tới, các sở, ngành cần nắm rõ bản chất của việc nâng hạng PCI, từ đó tự đề ra các nhiệm vụ, giải pháp của ngành, địa phương mình. Bên cạnh đó, lãnh đạo các đơn vị cần tăng cường công tác quản lý, nâng cao trách nhiệm của từng bộ phận chuyên môn trong thực thi nhiệm vụ, lấy hiệu quả phục vụ làm thước đo mức độ hoàn thành nhiệm vụ. Đặc biệt, các cơ quan, đơn vị trực tiếp giải quyết các thủ tục hành chính liên quan đến người dân, doanh nghiệp cần chủ động bố trí cán bộ có năng lực hỗ trợ, phục vụ.

Một lần nữa có thể khẳng định rằng lãnh đạo Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh Lạng Sơn luôn đánh giá cao và ghi nhận những đóng góp của các doanh nghiệp, doanh nhân trên địa bàn. Lãnh đạo tỉnh luôn xác định, những khó khăn của các doanh nghiệp cũng là những khó khăn của tỉnh và chúng tôi có trách nhiệm tìm những giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc. UBND tỉnh sẽ thường xuyên giữ mối liên hệ mật thiết, gần gũi với các doanh nghiệp thông qua việc định kỳ tổ chức các cuộc tiếp xúc, lắng nghe và đối thoại với các doanh nghiệp, tạo niềm tin của doanh nghiệp đối với môi trường đầu tư, kinh doanh của Lạng Sơn.