Tái cấu trúc thị trường chứng khoán

Tại buổi Lễ khai trương phiên giao dịch chứng khoán đầu tiên của năm 2016 diễn ra tại Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội vào sáng 4/1/2016, Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Vũ Bằng đã chia sẻ với báo chí về những nhận định, đánh giá của mình về TTCK Việt Nam năm 2016. Lương Tuấn ghi.

TTCK năm 2015 đã không đạt kỳ vọng đề ra

Với cương vị là người điều hành cao nhất của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, ông đánh giá như thế nào về TTCK năm 2015?

Kết thúc năm 2014 và bước vào năm 2015, đa số mọi người đều đặt kỳ vọng TTCK sẽ có những bước đột phá mạnh mẽ bởi tình hình kinh tế đã bắt đầu phục hồi. Bên cạnh đấy, việc tham gia các hiệp định thương mại tự thế hệ mới của Việt Nam cũng đạt được những tín rất khả quan. Nhưng thực tế, những gì diễn ra trong năm 2015 đã không như kỳ vọng. TTCK trên thế giới thì sụt giảm nhiều hơn là tăng trưởng. Chỉ số chứng khoán của nhiều nước trong khu vực giảm tới 12- 14%. Đây cũng là tình trạng chung của nhiều TTCK ở châu Âu, như chỉ số chứng khoán của TTCK Anh trong năm 2015 giảm tới 7,4%.

Năm 2015 TTCK Việt Nam cũng phải đối mặt với những khó khăn do sự dịch chuyển dòng vốn trên thị trường tài chính toàn cầu. Sau nhiều lần rục rịch tăng lãi suất, cuối cùng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đã quyết định điều chỉnh tăng lãi suất vào cuối năm 2015, điều này đã tác động không nhỏ đến tâm lý thị trường, cũng như dòng vốn đầu tư toàn cầu. Theo thống kê, trong vòng 2 năm trở lại đây, đã có hơn 1.000 tỷ USD rút ra khỏi thị trường mới nổi.

Đặc biệt, khó khăn lớn nhất mà nền kinh tế cũng như TTCK Việt Nam  phải đối mặt đó là tình hình kinh tế, TTCK Trung Quốc có những diễn biến tiêu cực trong năm 2015. Đầu tiên là việc Trung Quốc tiến hành phá giá đồng nhân dân tệ đã kéo theo nhiều nước trong khu vực cũng phải đưa ra những động thái tương tự, với mức phá giá từ 12% đến trên 30%. Mức phá giá này đã gây một sức ép rất lớn đến hoạt động xuất khẩu, thương mại, đầu tư và thị trường vốn của Việt Nam cũng như thế giới.

Vậy với những khó khăn đó,  TTCK đã làm thế nào để thực hiện tốt vai trò là kênh thu hút vốn phục vụ phát triển kinh tế đất nước trong năm 2015 thưa ông?

Trong những năm qua, TTCK luôn đóng vai trò là một trong những kênh quan trọng trong việc thu hút dòng vốn. Cùng với dòng vốn từ hệ thống ngân hàng, TTCK đã tạo ra kênh dẫn vốn ngắn hạn và dài hạn cho sự tăng trưởng, phát triển kinh tế đất nước.

Năm 2015, mặc dù nền kinh tế thế giới gặp nhiều khó khăn, kéo theo dòng vốn bị rút ra khỏi các thị trường mới nổi rất mạnh, nhất là khi Mỹ tăng lãi suất, dòng vốn rút ra khỏi thị trường mới nổi là 540 tỷ USD. Chỉ tính trong vòng 2 năm trở lại đây đã có hơn 1.000 tỷ USD rút khỏi các thị trường mới nổi.

Tuy nhiên, trong năm 2015, Việt Nam đã có những biện pháp tức thời để khuyến khích dòng vốn nước ngoài đồng thời tiến hành tái cấu trúc TTCK nên việc huy động vốn vẫn đạt được những kết quả đáng khích lệ. Hoạt động huy động vốn qua TTCK vẫn tốt, khi tổng lượng vốn huy động qua kênh phát hành cổ phiếu, đấu giá cổ phần tăng 46,6% so với năm 2014. Huy động vốn qua kênh cổ phiếu và trái phiếu, trong năm 2015 đạt khoảng 260.000 tỷ đồng, tương đương năm 2014, mặc dù chịu nhiều sức ép từ việc khối ngoại rút vốn.

Một điểm sáng nữa là quy mô niêm yết trong năm qua gia tăng tích cực. Nếu tính cả thị trường UPCoM, đến cuối năm 2015, mức vốn hóa toàn thị trường tương đương 34% GDP, tăng khoảng 13,4% so với năm 2014; tổng trị giá niêm yết theo mệnh giá tăng khoảng 24%.

Năm 2016 sẽ chú trọng vào tái cấu trúc các trụ cột thị trường

Ông đánh giá như thế nào về cơ hội cũng như thách thức của TTCK trong năm 2016?

Tôi cho rằng TTCK 2016 sẽ còn gặp nhiều khó khăn, thậm chí sẽ khó khăn hơn năm 2015. Do đó, cần phải thận trọng trong việc quản trị rủi ro các hoạt động của thị trường. Chính vì thế, UBCK đặt ra mục tiêu trong năm 2016 không phải là tăng trưởng mà là tiếp tục giữ sự ổn định của thị trường trước các yếu tố tác động bất lợi.

Ảnh hưởng lớn nhất sẽ đến từ Trung Quốc khi nền kinh tế lớn thứ hai thế giới tiếp tục đà suy giảm bởi quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Trung Quốc là khá lớn nên điều này sẽ ảnh hưởng dần tới Việt Nam và nhiều nước khác. Những tác động tới Việt Nam tuy chậm nhưng nó sẽ kéo dài hơn so với các nước khác. Vì thế, Việt Nam cần phải có phương án đề phòng.

Ngoài ra cũng phải theo dõi thật sát sự dịch chuyển của dòng vốn ngoại để kịp thời đưa ra những giải pháp phù hợp. Năm 2016 TTCK sẽ còn phải đối mặt với nguy cơ giá dầu thế giới tiếp tục đi xuống và duy trì ở mức thấp, điều này sẽ tác động tới ngân sách.

Về vấn đề lãi suất, các yếu tố bên ngoài không có những biến động bất thường, lạm phát tiếp tục được giữ ở mức thấp sẽ không gây áp lực tăng lãi suất. Tuy nhiên, có thể vẫn có sức ép từ tăng lãi suất để ổn định tỷ giá. Đây là một trong những yếu tố có tác động quyết định đến sự phát triển của TTCK.

Vậy về phía UBCKNN đã có những giải pháp gì cho những kịch bản trên hay chưa, thưa ông?

Chúng tôi xác định, năm 2016 sẽ phải chú trọng thúc đẩy và tái cấu trúc trụ cột thị trường để TTCK hoạt động lành mạnh và hiệu quả hơn, huy động nguồn vốn tốt hơn, tranh thủ được cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, nhất là Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Chúng tôi cũng sẽ thực hiện các giải pháp nhằm tăng quy mô thị trường để tổ chức nước ngoài tham gia, tạo muồn vốn tốt hơn cho nhà đầu tư. Vì vậy, việc thu hút dòng vốn ngoại cần tiếp tục thúc đẩy thông qua các biện pháp như: Nâng hạng thị trường; Cải cách thủ tục hành chính đối với nhà đầu tư nước ngoài; Triển khai thị trường chứng khoán phái sinh…, trong đó, trọng tâm là tháo gỡ vướng mắc khi triển khai Nghị định 60/2015/NĐ-CP.

Bên cạnh nỗ lực nâng hạng thị trường, UBCK cũng sẽ nỗ lực tăng quy mô thị trường bằng cách thúc đẩy cổ phần hóa gắn với niêm yết, đăng ký giao dịch. Thúc đẩy tái cấu trúc thị trường gắn với chuẩn bị triển khai các sản phẩm mới. Đồng thời, cải cách thị trường UpCom để tạo sân ban đầu cho các doanh nghiệp sau khi cổ phần hóa, doanh nghiệp mới chưa đủ điều kiện lên niêm yết thì phải lên UpCOm.

Tiếp tục đưa ra những văn bản hướng dẫn để Nghị định 60 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 58/2012/NĐ-CP ngày 20/7/2012 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Chứng khoán và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán đi vào thực tiễn.

Liên quan đến triển khai TTCK phái sinh, dự kiến Thông tư hướng dẫn về TTCK phái sinh sẽ được Bộ Tài chính ban hành trong tháng 1/2016.