Doanh nghiệp thép bất đồng trong việc nhập khẩu phôi thép

Bộ Công Thương đang tiến hành điều tra việc bán phá giá phôi thép Trung Quốc ở thị trường trong nước. Điều này đang tạo nên những bất đồng, chia rẽ giữa các doanh nghiệp thép. Một bên thì ủng hộ việc mở cửa cho phôi thép ngoại vào thị trường Việt Nam đồng thời phản đối các biện pháp phòng vệ thương mại thì ngược lại bên kia ra sức tẩy chay phôi thép ngoại và ủng hộ các biện pháp phòng vệ thương mại.

Doanh nghiệp cùng Hiệp hội kiện nhau

Hiện Bộ Công Thương đang tiến hành điều tra và áp dụng các biện pháp tự vệ đối với mặt hàng phôi thép và thép dài nhập khẩu vào Việt Nam. Tuy nhiên, điều này đang vấp phải sự phản đối của hàng loạt các doanh nghiệp ngành thép như Công tyh CP Thép Pomina, Công ty TNHH Natsteelvina, Công ty Liên doanh sản xuất thép Vinausteel, Công ty CP B.C.H, Công ty CP sản xuất thép Việt – Đức… Các doanh nghiệp này vừa gửi đơn khẩn thiết yêu cầu các cấp xem xét lại việc điều tra. Theo các doanh nghiệp này, việc điều tra và áp dụng các biện pháp tự vệ có thể sẽ gây tác động tiêu cực đến sự phát triển của ngành thép. Họ không chấp nhận áp dụng mức thuế tự vệ tạm thời là 45% đối với phôi thép nhập khẩu và 33% đối với phôi thép dài trong 200 ngày như đề xuất của bên đề nghị.

Trong khi đó, sau khi được Bộ Công Thương chấp nhận điều tra tự vệ đối với phôi thép và thép dài, 4 công ty gửi đơn là Công ty CP Gang thép Thái Nguyên, Công ty TNHH MYV Thép miền Nam, Công ty CP Thép Việt Ý, Công ty CP Thép Hòa Phát tiếp tục đưa ra những luận cứ cho thấy việc áp dụng biện pháp tự vệ đối với nhóm mặt hàng này là hết sức cần thiết và cần nhanh chóng thực hiện.

Trước sự nhập khẩu ồ ạt của thép ngoại, ngành thép Việt Nam đang bị biến thành nơi gia công công đoạn cuối và trở thành thị trường tiêu thụ cho thép ngoại. Theo các doanh nghiệp khởi kiện, việc áp dụng biện pháp tự vệ không chỉ giúp ngăn chặn tình trạng gian lận thương mại, giảm thất thu một khoản lớn từ thuế nhập khẩu, mà quan trọng là để bảo vệ ngành luyện kim của Việt Nam trước nguy cơ bị xóa sổ và phải mất hàng chục năm sau mới có thể khôi phục.

Không chỉ bảo vệ các doanh nghiệp sản xuất thượng nguồn, biện pháp này còn bảo vệ cả ngành sản xuất thép trong nước. Bên cạnh đó, với lượng phôi thép nhập khẩu vào Việt Nam tăng gấp 3 lần so với năm 2014 (gần 1,9 triệu tấn), trong đó lượng thép nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm hơn 2/3 với giá bán liên tục sụt giảm sâu, thấp hơn nhiều so với giá thành sản xuất trong nước, việc áp dụng biện pháp tự vệ cũng sẽ ngăn chặn tình trạng thép nhập khẩu ồ ạt.

Ưu tiên hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất trong nước

Hiệp hội Thép Việt Nam đang đứng trước tình huống khó xử khi số lượng doanh nghiệp phản đối cũng lắm và số lượng doanh nghiệp ủng hộ cũng nhiều và họ đều là thành viên của Hiệp hội. Điều này bắt buộc Hiệp hội phải đưa ra quyết định đứng về bên nào và giải thích để bên còn lại hiểu thấu đáo vấn đề. Hiện ông Hồ Nghĩa Dũng, Chủ tịch Hiệp hội Tháp đã có văn bản gửi Công ty CP Thép Pomina, Công ty TNHH Natsteelvina, Công ty Liên doanh SX thép Vinaausteel, Công ty CP B.C.H, Công ty cổ phần sản xuất thép Việt- Đức.

Theo đó, Hiệp hội thép cho rằng: Năng lực của các nhà máy luyện thép trong nước có thể sản xuất được khoảng 12 triệu tấn phôi thép/năm. Tuy nhiên, năm 2015, do phải cạnh tranh với 1,7 triệu tấn phôi thép nhập khẩu giá rẻ (tăng 200% so với năm 2014), sản xuất phôi thép trong nước chỉ đạt 5,9 triệu tấn và các doanh nghiệp chỉ vận hành được gần 50% công suất. Tình hình cũng tương tự với sản xuất thép dài.

Vì vậy, Hiệp hội Thép cho rằng, việc nhập khẩu một lượng lớn phôi thép và thép dài từ nước ngoài vào Việt Nam, nếu không được xem xét kịp thời sẽ tăng rất nhanh trong thời gian tới, điều này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự tồn tại của các cơ sở sản xuất phôi thép trong nước, cũng như thép xây dựng và cả ngành công nghiệp thép nói chung.

Quan điểm cuối cùng của Hiệp hội Thép là ủng hộ - bảo vệ sản xuất thép trong nước bằng các biện pháp phòng vệ thương mại, phù hợp với các cam kết quốc tế. Hiệp hội Thép Việt Nam kêu gọi các doanh nghiệp thép trong nước hợp tác, cùng nhau xây dựng một ngành thép phát triển bền vững, hiệu quả, cạnh tranh lành mạnh.

Bà Phạm Châu Giang, Trưởng phòng điều tra phòng vệ thương mại, Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) cho rằng: Việc các doanh nghiệp sản xuất trong nước chủ động đề nghị điều tra áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại là một bước đi đáng khích lệ trong bối cảnh các biện pháp này đã và đang được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Chúng tôi khuyến khích các doanh nghiệp sử dụng quyền hợp pháp của mình để tự bảo vệ trước sự cạnh tranh không công bằng hay sự nhập khẩu ồ ạt của hàng hóa nước ngoài.

Lương Tuấn