Dệt may Việt với TPP

09:32:39 | 25/3/2016

“Khi chưa có các Hiệp định thương mại thì kim ngạch xuất khẩu dệt may Việt Nam vẫn tăng trưởng 8% mỗi năm và đây vẫn là ngành mũi nhọn của nền kinh tế. Việt Nam cần chuẩn bị trong hai năm tới để khi hiệp định TPP được thực thi sẽ không gặp phải khó khăn”. Ông Vương Đức Anh – Trưởng phòng Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương đã chia sẻ như vậy tại buổi Tọa đàm trực tuyến với chủ đề: “Các giải pháp giúp doanh nghiệp dệt may hưởng lợi lớn nhất từ TPP”. Tọa đàm do báo Diễn đàn doanh nghiệp phối với tổ chức vừa qua tại Hà Nội.

Một trong những ngành hưởng lợi nhiều nhất

Theo đánh giá từ các chuyên gia, trong số các ngành được hưởng lợi từ TPP thì ngành dệt may Việt Nam là một trong những ngành sẽ được hưởng lợi nhiều nhất. Một khi TPP có hiệu lực, hàng dệt may sẽ được hưởng mức thuế xuất khẩu sang Hoa Kỳ giảm xuống gần bằng 0% từ mức 17% như hiện nay. TPP cũng có thể giúp dệt may và da giày Việt Nam đạt kim ngạch xuất khẩu tới 165 tỷ USD vào năm 2025. Trong trường hợp không có TPP, con số này chỉ dừng lại ở mức khiêm tốn, khoảng 113 tỷ USD. Đây cũng là ngành được quan tâm nhiều nhất trong TPP khi mà 12 nước thành viên đã đồng ý dành chương riêng về dệt may, tách ra khỏi đàm phán chương 3 về mở cửa thị trường đối với hàng hóa nói chung.

Theo ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam, ngành dệt may đối với các nước TPP là một ngành có lợi ích rất lớn. Cụ thể, Mỹ có kim ngạch nhập khẩu khoảng 100 tỷ USD/năm, Nhật Bản 50 tỷ USD/năm, còn với những nước có trình độ thấp hơn như Việt Nam thì ngành dệt may cũng là một trong những ngành đứng đầu cả nước về kim ngach xuất khẩu. Việt Nam so với 11 nước còn lại trong khu vực TPP thì trình độ tương đối thấp nhưng vẫn kiên trì đàm phán để lấy ngành dệt may, da giày làm lợi ích cốt lõi để tham gia TPP.

Hiệp định TPP giúp ngành dệt may tăng trưởng xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu của ngành dệt may vào thị trường TPP hiện nay chiếm tới 65% của dệt may cả nước (Năm 2015 đạt gần 15 tỷ USD, trong đó Mỹ 11 tỷ, Nhật Bản 2,8 tỷ). Khi thuế suất về 0%, các DN dệt may sẽ tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh và khả năng cạnh tranh, dự báo kim ngạch xuất khẩu vào TPP trong những năm tới có thể tăng 15-20%/năm.

Dệt may cũng là ngành tạo nhiều việc làm, giải quyết vấn đề lao động, nhất là lao động nông thôn, do lao động dệt may không đòi hỏi nhiều lao động lành nghề, kỹ năng cao như một số ngành khác.

Đáng chú ý, TPP tạo điều kiện thu hút đầu tư nước ngoài để cơ cấu lại ngành dệt may vốn yếu ở khâu đầu tư thượng nguồn, tức là sợi, vải, nhuộm hoàn tất, do yêu cầu xuất xứ từ sợi trở đi. Điều đó đã được chứng minh khi rất nhiều nhà đầu tư nước ngoài muốn đầu tư vào VN.

TPP còn thúc đẩy cải cách thể chế tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh hơn, minh bạch hơn. Tác động tiêu cực có thể dự báo là đầu tư nước ngoài sẽ lấn át đầu tư trong nước, và họ mới là người hưởng lợi nhiều nhất từ TPP, nếu các DN trong nước không hợp lực, liên kết để phát triển.

Khó khăn nhiều

Cái khó hiện nay của ngành dệt may chính là phần nguyên phụ liệu. Hiện 70% nguyên phụ liệu của ngành dệt may là hàng nhập khẩu, trong đó đa phần nhập khẩu từ những nước chưa ký kết TPP (ví dụ như Trung Quốc). Đây sẽ là rào cản khiến ngành dệt may Việt Nam gặp nhiều khó khăn trong quá trình hội nhập sắp tới bởi theo quy định về nguồn gốc xuất xứ của TPP, một sản phẩm dệt may muốn được hưởng ưu đãi thuế quan theo TPP thì tất cả các nguyên liệu, bắt đầu từ sợi trở đi, phải được sản xuất tại các nước tham gia TPP.

Ông Vũ Huy Đông, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đam San cho biết, về cung cấp nội khối, trong các nước TPP thì VN có nền kinh tế thấp nhưng về ngành dệt may thì VN có sự phát triển cao. Về sợi, Việt Nam đứng thứ 5 trên thế giới, các chủng loại sợi đều sản xuất được hết. “Vấn đề là tại sao lại không phát triển được? Chúng ta đều sản xuất được các mặt hàng và chúng ta xuất khẩu chủ yếu sợi (80%), đây là “nút thắt cổ chai” cần giai quyết. Tẩy nhuộm hoàn tất sẽ ô nhiễm tới môi trường, đòi hỏi trình độ của người lao động phải cập nhật được công nghệ mới”, ông Đông nói.

Ngoài ra, theo ông Đông, để đáp ứng xuất xứ về TPP thì VN cần đầu tư vào ngành dệt và ngành tẩy nhuộm, tuy nhiên ngành dệt cần kết hợp sợi và may nhưng hiện nay hai ngành này vẫn chưa kết hợp được. Đây là vấn đề khó giải quyết. Do đó Chính phủ và doanh nghiệp cần kết hợp để giải quyết bởi cứ đi nhập khẩu sẽ không mang nhiều lợi nhuận, cần đầu tư và nghiên cứu chuyên sâu về dệt và sợi.

Trong thực tế, ngành dệt còn đầu tư thô sơ và lạc hậu, để không còn tình trạng xuất khẩu sợi thì phải đầu tư vào dệt, nhất là ngành may, và kết hợp với ngành sợi, đây là cách nhanh mà không cần ngoại tệ. Bên cạnh đó, máy móc hiện đã lỗi thời, không có năng suất, do đó cần sự đầu tư về máy móc bài bản, hiện đại.

Tận dụng cơ hội

Ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch HĐQT Tổng Công ty May Hưng Yên, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Hưng Yên cho rằng, để tận dụng khả năng tối đa khi vào TPP, các doanh nghiệp dật may nên khai thác những gì mà chúng ta đã có, chuẩn bị các nguồn nguyên liệu nội khối ( hiện chỉ có 10%)

Hiện Tập đoàn Dệt may đã có sẵn khu xử lý nước thải và cần kêu gọi đầu tư cơ sở hạ tầng. Khi đàm phán về vấn đề này cần phải đưa ra điều kiện đối tác phải bao tiêu sản phẩm cho VN. VN chấp nhận phương án đầu tư cơ sở hạ tầng bằng tiền 10 – 15%. Hiện thể chế chính sách cũng như chi phí của DN cong quá lớn và nhiều vướng mắc. “Làm thế nào đó trong vòng vài năm tới chúng ta phải cái cách các chế độ hành chính để phù hợp với các nước TPP”, ông Dương nói.

Ông Trương Văn Cẩm cho rằng, muốn hưởng lợi lớn nhất từ TPP thì từng cấp DN, Hiệp hội phải tập trung vào nâng cao năng lực cạnh tranh của DN, quốc gia. Hiệp hội phải làm thế nào để hiểu được nội dung của TPP, sau đó phải biết đang có lợi thế gì? Cơ hội thách thức ra sao, điểm mạnh, yếu để đưa ra các giải pháp phù hợp.

Hiện nay, điểm yếu của VN là liên kết giữa các DN. DNVN chưa tìm được khách hàng trực tiếp mà thường xuất khẩu sang trung gian nên họ rất dễ chỉ định dùng nguồn nguyên vật liệu của họ. Và khách hàng lớn cũng chỉ định dùng dịch vụ logictis của hãng tàu biển theo yêu cầu của họ… “VN liên kết rời rạc còn phía nước ngoài họ gắn kết rất chặt chẽ với nhau. Thậm chí họ bắt tay với nhau để nâng giá và gây khó cho DN. Đứng về phía Hiệp hội, chúng tôi làm cầu nối giữa hội viên với cơ quan quản lý nhà nước”, ông Cẩm khẳng định.

Trong thời gian tới, theo ông Cẩm, Hiệp hội sẽ đẩy mạnh hơn nữa, nắm được các vướng mắc của DN để đề xuất lên cơ quan quản lý. Trong thời gian vừa qua cơ quan quản lý đã tiếp thu phản ánh của Hiệp hội với tinh thần cầu thị cao và sau khi phản ánh thì được sửa ngay. “Hy vọng trong thời gian tới dưới sức ép của TPP thì môi trường kinh doanh sẽ được cải thiện hơn nữa”, ông Cẩm nói.

Quỳnh Chi