Doanh nghiệp Việt: Khó để tồn tại và phát triển

Theo thống kê, trong quý I/2016, có gần 23.000 doanh nghiệp giải thể, dừng hoạt động, trong đó gần 2.920 doanh nghiệp giải thể thật sự, hơn 12.000 doanh nghiệp tạm ngừng hoạt động không đăng ký hoặc chờ giải thể và hơn 8.000 doanh nghiệp tạm ngừng kinh doanh có thời hạn. Chưa bao giờ số lượng doanh nghiệp “chết lâm sàng” trong 1 thời gian ngắn lại nhiều đến vậy, điều này cho thấy muôn vàn khó khăn để 1 doanh nghiệp tồn tại và phát triển.

Nhiều khoản “đầu vào” tăng…

Theo số liệu thống kê, trong tháng 3, cả nước có 9.863 doanh nghiệp thành lập mới với số vốn đăng ký là 72,9 nghìn tỷ đồng, tăng 76,6% về số doanh nghiệp và tăng 35,7% về số vốn đăng ký so với tháng trước. Cũng trong tháng 3, có 1.960 doanh nghiệp quay trở lại hoạt động, giảm 22,9% so với tháng trước.

Như vậy, tính chung trong quý I/2016, cả nước có 23.767 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng vốn đăng ký là 186 nghìn tỷ đồng, tăng 24,8% về số doanh nghiệp và tăng 67,2% về số vốn đăng ký so với cùng kỳ năm 2015.

Nguyên nhân của tình trạng DN giải thể, dừng hoạt động trong quý I/2016 nhiều như vậy, theo TS Trần Thị Hồng Minh, Cục trưởng Cục Quản lý đăng ký kinh doanh, Bộ Kế hoạch và đầu tư, đó là quy luật chung của việc đào thải, thanh lọc, những DN yếu kém, không đủ sức cạnh tranh sẽ bị loại bỏ để thay vào những DN mới. Như vậy, ở một góc độ nào đó, giải thể hay phá sản DN cũng giúp cho nền kinh tế tái cơ cấu liên tục, là cơ sở cho phát triển bền vững hơn.

Ngoài ra, thủ tục tạm ngừng kinh doanh hiện nay đã được đơn giản hóa hơn rất nhiều, DN chỉ cần thông báo bằng văn bản về thời điểm và thời hạn tạm ngừng hoặc tiếp tục kinh doanh. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến số lượng DN tạm ngừng kinh doanh tăng cao so với cùng kỳ năm ngoái.

Một nguyên nhân quan trọng khác, theo nhiều chuyên gia kinh tế, là do chi phí sản xuất tăng lên, doanh thu giảm xuống. Hiện nay, DN đang phải trả cho chi phí sản xuất, quản trị đã tăng lên rất nhiều: lãi suất tăng, chi phí về lao động, bảo hiểm, công đoàn và nhiều khoản thuế  tăng như thuế môn bài đề xuất tăng hai ba lần; thuế môi trường, phí đường bộ, đường cao tốc… cũng tăng.

Theo kết quả điều tra của Vietnam Report tại Báo cáo tăng trưởng và triển vọng kinh tế Việt Nam 2016: “Những yếu tố tác động đến tăng trưởng của một số ngành chủ yếu”, chi phí đầu vào tăng là rào cản bên ngoài lớn nhất đối với tăng trưởng của 60% số doanh nghiệp phản hồi. Hai rào cản tiếp theo có tỷ lệ lựa chọn tương đương nhau (hơn 52%) là biến động nhu cầu thị trường về sản phẩm, dịch vụ và sự trỗi dậy của các đối thủ cạnh tranh.

Trong khi đó, những rào cản từ nội tại của doanh nghiệp ảnh hưởng tới tăng trưởng trong 3 năm qua xuất phát từ vấn đề quản trị doanh nghiệp. Đây là khó khăn đối với gần một nửa số doanh nghiệp tham gia khảo sát, tiếp theo đó là rào cản từ việc tuyển dụng và giữ chân nhân sự và thiếu thông tin về xu hướng thị trường, đối thủ cạnh tranh với tỷ lệ lựa chọn lần lượt là 42.1% và 40.4%.

Bên cạnh đó, DN cũng đang lo ngại bắt đầu từ ngày 1/5/2016, khi lương cơ bản tăng sẽ dẫn đến tình trạng “té nước theo mưa”, nhiều khoản chi phí khác sẽ vì thế tiếp tục tăng cao, ảnh hưởng đến đời sống dân sinh và DN.

Tiếp tục thực hiện triệt để việc cải thiện môi trường kinh doanh

Theo TS Phạm Thị Thu Hằng, Tổng Thư ký VCCI tại buổi hội thảo công bố “Báo cáo thường niên Doanh nghiệp Việt Nam” vừa qua tại HN, việc tiếp tục thực hiện triệt để nhằm cải thiện môi trường kinh doanh là việc làm cấp thiết để hỗ trợ DN vượt khó trong giai đoạn hiện nay.

Trong đó, Nhà nước cần đảm bảo cho việc phát triển các thị trường yếu tố sản xuất một cách lành mạnh, linh hoạt, giảm thiểu chi phí giao dịch; tăng cường, cần thúc đẩy và phát triển các dịch vụ để tạo thuận lợi thương mại, tăng cường sự kết nối. Đồng thời, tăng cường các biện pháp, chính sách trợ giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa: ban hành luật hỗ trợ DNNVV, triển khai Quỹ phát triển DNNVV, cải thiện hoạt động của Quỹ Bảo lãnh tín dụng cho DNNVV, Xây dựng Chương trình quốc gia về khởi sự doanh nghiệp…

Bà Hằng cho rằng, cần đổi mới tổ chức và cơ chế hoạt động của các hiệp hội doanh nghiệp: thông qua Luật về Hội, tăng cường chuyển giao dần các dịch vụ công, hỗ trợ tăng cường nguồn lực, năng lực cho các hiệp hội; hoàn thiện một trường pháp lý để phát triển dịch vụ phát triển kinh doanh.

Đồng thời, các cơ quan nhà nước cần tăng cường nguồn lực tài chính cho hoạt động nghiên cứu thị trường, nhất là các nghiên cứu thị trường do các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, tăng cường các biện pháp quản lý thị trường, kiểm soát vấn nạn hàng nhái, hàng giả, hàng kém chất lượng, nâng cao nhận thức cho các DNNVV về việc phát triển thương hiệu, bảo vệ tài sản trí tuệ; cung cấp thông tin, hỗ trợ tư vấn cho doanh nghiệp trong các vấn đề liên quan tới cam kết hội nhập.

Về phía doanh nghiệp, theo ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI, cần phải thay đổi quản trị và nắm bắt tốt thông tin về thể chế nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. Tập trung vào sáng tạo, tìm lợi nhuận chân chính, DN phải đảm bảo sự minh bạch, liêm chính, thay vì tìm những mối quan hệ để tìm kiếm lợi nhuận bất minh. Có như thế mới bắt kịp yêu cầu của giai đoạn mới.

Mai Anh