“Quyết” thực hiện bảo hiểm nông nghiệp: Hỗ trợ tái cơ cấu ngành nông nghiệp

Sau 3 năm thực hiện thí điểm, Bộ Tài chính Việt Nam đã có đánh giá mới nhất cho thấy bảo hiểm nông nghiệp vẫn là lĩnh vực rủi ro cao, không được các doanh nghiệp bảo hiểm mặn mà. Tuy nhiên, đối với người nông dân đã tham gia, bảo hiểm nông nghiệp thực sự rất cần thiết. Được biết, theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, bộ này đang soạn thảo văn bản trình Chính phủ cho phép triển khai rộng rãi chính sách bảo hiểm nông nghiệp.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, sau 3 năm triển khai thí điểm bảo hiểm đối với 3 sản phẩm là cây lúa, vật nuôi và thủy sản, đã có 304.017 hộ nông dân và tổ chức sản xuất tham gia thí điểm, tổng giá trị được bảo hiểm là 7.747,9 tỷ đồng; tổng số phí bảo hiểm 394 tỷ đồng.

DN bảo hiểm lỗ?

Trong khi đó tổng số tiền bồi thường bảo hiểm lên tới 712,9 tỷ đồng. Trong số các sản phẩm bảo hiểm cây lúa, vật nuôi và thủy sản nói trên, gặp nhiều rủi ro, khó kiểm soát nhất là bảo hiểm cho các sản phẩm thủy sản nuôi trồng (tôm, cá). Rủi ro quá lớn từ bảo hiểm nông nghiệp và sản phẩm bảo hiểm không phù hợp là hai nguyên nhân chính khiến cả doanh nghiệp (DN) bảo hiểm lẫn người nông dân không mặn mà với bảo hiểm nông nghiệp. Đánh giá của Cục Quản lý và Giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính): những con số trên cho thấy các DN thực hiện bảo hiểm cây lúa, vật nuôi và thủy sản hiện đang lỗ lớn.

Tuy nhiên không phải là không có con số khả quan, Báo cáo của Bộ Tài chính cũng cho biết số thu bảo hiểm tàu cá tính đến tháng 6/2016 là 387 tỷ đồng; mức chi bồi thường chỉ 59,8 tỷ đồng (15% tổng số thu). Đã có 28/28 tỉnh, thành phố ven biển phát sinh doanh thu phí bảo hiểm thân tàu, ngư lưới cụ và bảo hiểm tai nạn thuyền viên, với tổng giá trị bảo hiểm ước đạt 37.412 tỷ đồng. Tổng số lượt tàu tham gia bảo hiểm thân tàu, ngư lưới cụ ước đạt 14.977 tàu; tổng số lượng thuyền viên được bảo hiểm ước đạt 145.960 thuyền viên.

Mặc dù vậy, chỉ có 04 DN bảo hiểm gồm: Tổng công ty Bảo hiểm Bảo Việt, Tổng công ty cổ phần Bảo Minh, Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Petrolimex (Pjico) và Tổng công ty Bảo hiểm PVI được xét tham gia lĩnh vực này.

Theo ông Nguyễn Quang Huyền, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giám sát bảo hiểm, Bộ Tài chính: bảo hiểm tàu cá giá trị lớn, khoảng 12.000 tỷ nên chỉ những DN đủ điều kiện năng lực theo đánh giá của Bộ Tài chính mới được triển khai loại hình bảo hiểm này. Do giá trị bảo hiểm lớn nên không DN nào dám một mình đứng ra nhận, khi một DN nhận bảo hiểm thì 3 DN còn lại sẽ chịu trách nhiệm là đồng bảo hiểm. Cũng vẫn theo quan chức này, chưa thể đánh giá ngay các DN bảo hiểm tàu cá lãi lớn vì ngoài việc trả tiền bảo hiểm, DN còn chịu nhiều chi phí khác: chi phí nghiệp vụ, quản lý bộ máy, trích lập quĩ dự phòng…

Mở rộng bảo hiểm nông nghiệp

Tháng 7/2016 Ngân hàng nhà nước (NHNN ) đã có văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ về tổng kết tình hình triển khai thực hiện Nghị quyết số 14 ngày 5/3/2014 của Chính phủ về chương trình cho vay thí điểm phục vụ sản xuất nông nghiệp. Cơ quan này cho biết sau 2 năm thực hiện cho vay thí điểm thực tế giải ngân đã vượt hơn 1.700 tỷ đồng so với cam kết cho vay ban đầu của các ngân hàng thương mại (NHTM). Đã có 28 DN tại 22 tỉnh, thành phố để thực hiện 31 dự án sản xuất nông nghiệp theo mô hình liên kết, ứng dụng công nghệ cao được lựa chọn tham gia chương trình. 8 NHTM trong chương trình đã cam kết tài trợ tín dụng cho 28 DN với số tiền hơn 5.627 tỷ đồng.Tính đến tháng 6/2016 đã giải ngân cho vay 22 DN với 31 dự án với số tiền 7.333,73 tỷ đồng, cao hơn mức cam kết 1.700 tỷ đồng. Trong số đó có 4 DN được phê duyệt mở rộng quy mô sản xuất so với dự án ban đầu. Hiện dư nợ còn 915,84 tỷ đồng, trong đó dư nợ ngắn hạn là 807 tỷ đồng, dư nợ dài hạn là hơn 107 tỷ đồng.

Theo NHNN  chương trình cho vay đã tạo điều kiện giúp các DN thực hiện mô hình liên kết, thúc đẩy xu hướng mới trong sản xuất nông nghiệp theo hướng hiệu quả, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, mang lại lợi ích cho cả DN đầu mối, người nông dân và NHTM. Tuy cùng với những giá trị tích cực đã đạt được, NHNN  vẫn bày tỏ nỗi lo khả năng có thể xảy ra việc phá vỡ cam kết của các bên trong chuỗi sản xuất. Điều đó sẽ gây thiệt hại không nhỏ cho đối tác liên kết và các NHTM; chính sách bảo hiểm nông nghiệp chưa đi vào cuộc sống không tạo ra sức hút DN đầu tư sản xuất theo chuỗi…

Là ngành sản xuất phụ thuộc vào thiên nhiên, trong điều kiện diễn biến thiên tai thất thường, tác động lớn đến sản xuất nông nghiệp, việc tiếp tục triển khai bảo hiểm nông nghiệp là cần thiết.

Đồng thời, việc triển khai rộng rãi bảo hiểm nông nghiệp cũng chính là một giải pháp tháo gỡ khó khăn cho khâu cung ứng tín dụng cho nông nghiệp phục vụ chuyển đổi mô hình sản xuất, cơ cấu cây trồng, vật nuôi, triển khai ứng dụng khoa học công nghệ… để tái cơ cấu ngành nông nghiệp Việt Nam theo hướng bền vững.

Nguyễn Thanh