Thương mại nội địa: Trụ đỡ của nền kinh tế

Năm 2016, thương mại trong nước tiếp tục đóng vai trò là trụ đỡ quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Tỷ lệ tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng xã hội so với GDP năm 2016 đạt mức 86%, cao hơn so với 77,3% của năm 2015.

Giá cả các mặt hàng trong nước nhìn chung ổn định, cung cầu được bảo đảm, đặc biệt là đối với các mặt hàng thiết yếu như xăng dầu, điện, lương thực, thực phẩm. Bộ Công Thương tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính trong công tác điều hành giá xăng dầu, bảo đảm giá xăng dầu trong nước phù hợp xu hướng biến động của giá thế giới, bảo đảm nguyên tắc vận hành theo cơ chế thị trường, có sự quản lý của Nhà nước, có tính đến việc hỗ trợ cho doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và đời sống người dân.

Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng xã hội ước đạt 3,53 triệu tỷ đồng, tăng 10,2% so với năm 2015 (cao hơn mức tăng 9,27% của cùng kỳ năm 2015). Xét theo ngành hoạt động, doanh thu bán lẻ hàng hóa năm 2016 ước tính đạt 2,67 triệu tỷ đồng, chiếm 75,9% tổng mức và tăng 10,2% so với năm trước, trong đó tăng cao ở nhóm lương thực thực phẩm (tăng 13,6%) và nhóm đồ dùng, dụng cụ, trang thiết bị gia đình (tăng 11,4%).

Thương mại điện tử ngày càng đóng vai trò quan trọng đối với thương mại bán lẻ. Doanh số thương mại điện tử bán lẻ B2C của Việt Nam năm 2016 ước đạt 5 tỷ đô la Mỹ, tăng hơn gấp đôi từ 2,2 tỷ đô la Mỹ năm 2013 và chiếm trên 3% tổng mức bán lẻ và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước năm 2016.

CPI bình quân năm 2016 tăng 2,66% so với bình quân năm 2015. CPI bình quân năm 2016 so với bình quân năm 2015 tăng cao hơn so với năm trước, nhưng thấp hơn nhiều so với mức tăng CPI bình quân của một số năm gần đây. CPI tháng 12 năm 2016 tăng 4,74% so với tháng 12 năm 2015, đạt mục tiêu 5% mà Quốc hội đề ra.

Công tác uản lý thị trường đã tập trung triển khai ngay từ đầu năm để tăng cường kiểm tra, xử lý các hành vi buôn lậu, gian lận thương mại ở tất cả các lĩnh vực, đặc biệt là ở các địa bàn trọng tâm và mặt hàng trọng tâm. Công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, xử lý các hành vi cạnh tranh không lành mạnh, quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại... được đặc biệt quan tâm đẩy mạnh và đổi mới phương thức quản lý, góp phần bảo vệ và hỗ trợ thị trường trong nước phát triển lành mạnh.

Cuộc vận động "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam" tiếp tục được mở rộng và đi vào chiều sâu, đã góp phần hỗ trợ và thúc đẩy phát triển sản xuất của các doanh nghiệp trong nước, tạo dựng thị trường vững chắc hơn cho hàng Việt tại thị trường nội địa.

Tuy nhiên, mức tăng trưởng thương mại nội địa chưa cao như kỳ vọng. Nếu loại trừ yếu tố tăng giá, tổng mức bán lẻ cả nước cả năm chỉ tăng khoảng 7,8%, thấp hơn mức tăng 8,5% của năm 2015. Trong đó, nhóm có tỷ trọng lớn là nhóm bán lẻ hàng hóa có mức tăng không cao như nhóm lương thực, thực phẩm, hàng may mặc... cho thấy sự sụt giảm của cầu nội địa.

hệ thống phân phối hàng hóa, nhất là một số mặt hàng thiết yếu đã từng bước được củng cố nhưng chưa phát triển bền vững. Hạ tầng thương mại xét về tổng thể vẫn còn yếu kém và lạc hậu, chưa đáp ứng được so với đòi hỏi phát triển của ngành thương mại và phát triển thị trường trong nước.

quy hoạch vùng sản xuất và thị trường chưa cân đối do sản xuất nông sản phân tán. Mặt khác, sản xuất chưa theo quy hoạch còn khá phổ biến nên việc quản lý và đầu tư phát triển hạ tầng còn khó khăn; bố trí mùa vụ sản xuất không tập trung nên dễ xảy ra tình trạng nguồn cung thay đổi gây nên khủng hoảng thừa hoặc thiếu cục bộ ở một số thời điểm (điển hình như đối với trường hợp dưa hấu, hành tím, thanh long…).

Công tác thông tin thị trường chưa thực sự được tổ chức tốt. Sự phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương vẫn chưa chặt chẽ trong công tác truyền thông, dẫn đến chưa thực sự tác động mạnh vào tâm lý, hành vi người tiêu dùng.

Công tác kiểm soát thị trường trong nước tuy đã được tăng cường song vẫn chưa đạt yêu cầu, chưa được ngăn chặn và xử lý một cách cơ bản các hoạt động gian lận thương mại trên thị trường cũng như các yếu tố tiêu cực tiềm ẩn để có biện pháp phòng ngừa. Tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, buôn lậu và các hành vi vi phạm pháp luật trong kinh doanh vẫn còn diễn biến phức tạp. Phương thức, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng giả, gian lận thương mại ngày càng tinh vi, khi bị phát hiện thì chống đối liều lĩnh, gây khó khăn cho lực lượng quản lý thị trường thi hành nhiệm vụ. Thương mại điện tử chưa kiểm soát tốt về cả về tư cách pháp nhân lẫn chất lượng hàng hóa được mua bán qua mạng.

Thêm vào đó, tình trạng không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật và chất kích thích tăng trưởng trên các mặt hàng nông sản vẫn còn phổ biến. Lực lượng quản lý thị trường vẫn gặp rất nhiều khó khăn do phương thức, thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi, đối tượng vi phạm ngày càng đa dạng, chế tài xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe.

Hương Giang