Sự thật về Đông trùng hạ thảo

14:53:42 | 1/6/2017

Trong 2 cuốn Trung dược đại từ điển, xuất bản năm 1997 và cuốn Trung dược học hiện đại lâm sàng xuất bản năm 2002 của Trung Quốc đã khẳng định Đông trùng hạ thảo (ĐTHT) trong thành phần hoá học có 25-32% protid, có nghiên cứu cho rằng tỉ lệ này lên tới 44,26% và khi thuỷ phân nó cho 14-19 axit amin quý cùng các vitamin A, B1, B 2, B 12, C và các nguyên tố vi lượng khác. Đặc biệt trong ĐTHT có chất axit cordycepic chiếm khoảng 7%. Chất này không chỉ được các nhà khoa học Trung Quốc thừa nhận công dụng mà các nhà khoa học Hàn Quốc, Nhật Bản cũng đã áp dụng nghiên cứu điều trị ung thư. Theo các bác sĩ y học cổ truyền, dù không phải thần dược nhưng Đông trùng hạ thảo (ĐTHT) vẫn là thuốc quý. Để giúp bạn đọc có thông tin đầy đủ hơn về ĐTHT, phóng viên đã có cuộc trao đổi với GS Trần Đáng, Chủ tịch Hội Thực phẩm chức năng, trực thuộc Bộ Y tế. Minh Ngọc thực hiện.

Ông có thể giới thiệu qua về ĐTHT?
ĐTHT là một loại đông dược quý có bản chất là dạng ký sinh của loài nấm Ophiocordyceps sinensis với vật chủ là ấu trùng (sâu non) của loại bướm Thitarodes. Nấm và sâu hợp sinh với nhau. Về mùa đông, nấm bắt đầu ký sinh vào sâu non, chúng ăn dần các chất dinh dưỡng trong sâu non đến khi cạn kiệt làm cho sâu non phải chết, chỉ để lại vỏ xác. Đến giai đoạn nhất định, thường là mùa hè ấm áp, nấm sinh cơ chất (Stroma) bắt đầu mọc ra sâu non như một ngọn cỏ và vươn chồi lên khỏi mặt đất phát triển thành dạng cây và phát tán bào tử.

ĐTHT chủ yếu tìm thấy vào mùa hè vùng núi cao trên 4.000 – 5.000 m ở cao nguyên Tây Tạng, Tứ Xuyên, Thanh Hải, Cam Túc, Vân Nam. Hiện nay, do sự săn lùng và hoạt động khai thác quá mức, loại nấm quý giá này đang trở nên khan hiếm hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, nhiều loài nấm thuộc chi Ophiocordyceps và Cordyceps được nuôi trồng trên quy mô công nghiệp để đáp ứng nhu cầu sử dụng ngày một tăng cao.

Làm thế nào để phân biệt ĐTHT tự nhiên và ĐTHT nhân tạo, thưa ông?
Để phân biệt ĐTHT tự nhiên và ĐTHT nhân tạo dựa trên 4 tiêu chí:
Thứ nhất là: Quy trình vòng đời. Đối với ĐTHT tự nhiên trải qua 4 giai đoạn ĐTHT là thảo dược dạng nửa thực vât, nửa côn trùng. Vào mùa thu khi ấu trùng đã phát triển hoàn thiện, chúng thường chui xuống đất và tìm những nơi đất xốp để trú ẩn, những con côn trùng này trên thân nó chứa kí sinh 1 loại nấm có tên là cordyceps sinensis. Đến mùa xuân khi thời tiết ấm áp loại nấm kí sinh này phát triển mạnh mẽ, vươn lên mọc thành cây từ đầu của con côn trùng. Cây của nó nhú lên mặt đất dài 2 – 3 cm, cây trưởng thành có hình mũi lao và màu nâu sẫm. Cây là thứ có giá trị sức khỏe và nhiều công dụng nhất. Vì nó lấy chất dinh dưỡng từ thân côn trùng để sinh trưởng.

Đối với ĐTHT nhân tạo chỉ cần trải qua hai giai đoạn: cấy nấm trên giá thể: giá thể có thể là dịch lỏng được pha chế theo công thức hay chiết xuất tự nhiên từ yến sào, trái cây...; môi trường bán rắn như gạo lức, ngô, khoai tây...; Ấu trùng tự nhiên như nhộng tằm, ve sầu... tiếp theo là giai đoạn hình thành lên quả thể.

Thứ hai là: Bộ phận dùng được đối với ĐTHT tự nhiên thì sản phẩm dùng được bao gồm cả sâu và nấm. Đối với ĐTHT nhân tạo thì chỉ dùng được sợi nấm.

Thứ ba là: Hàm lượng hoạt chất của ĐTHT tự nhiên và nhân tạo tương đối đồng đều nhau thậm chí hoạt chất Polysaccharides của nhân tạo còn cao hơn của tự nhiên.

Thứ tư là: Tác dụng của ĐTHT tự nhiên và nhân tạo là như nhau.

Những tác dụng nổi bật của ĐTHT?
Các tác dụng của ĐTHT rất tốt đối với con người như tăng cường hệ miễn dịch, ức chế hoạt tính u bướu, bảo vệ chức năng thận, kháng viêm, tăng cường chức năng sinh dục, tăng chức năng tiêu hóa và chuyển hóa... Tùy theo thể trạng và cơ địa của mỗi người sẽ có tác dụng khác nhau và cùng tùy vào loại bệnh ví dụ như đối với bệnh thận thì có tác dụng rõ rệt và thường sau khoảng 3 đến 4 tuần là cảm nhận được công dụng của ĐTHT. Khi sử dụng ĐTHT hỗ trợ điều trị khối u thi nên xem là là liều thuốc bổ đễ hỗ trợ điều trị chứ không nên xem là thuốc đặc trị, lúc này ĐTHT phát huy vai trò tăng cường hệ thống miễn dịch giúp cơ thể khỏe mạnh và có tác dụng tích cực trong việc ngăn ngừa và phòng chống di căn của khối u, đặc biệt ĐTHT cũng rất tốt cho bệnh nhân sau hóa trị xạ trị và những người cần hồi phục sức khỏe sau quá trình điều trị kéo dài.