Trong khuôn khổ Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC), mới đây, tại Hà Nội, Bộ Công thương đã tổ chức Hội thảo APEC về tiềm năng năng lượng tái tạo đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa nhằm trao đổi, thảo luận về các chương trình, chính sách, công nghệ và chiến lược liên quan tới năng lượng tái tạo.
Thế giới đang bước vào cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, cuộc cách mạng hình thành trên nền tảng cải tiến của cuộc cách mạng số với những công nghệ mới như in 3D, robot, trí tuệ nhân tạo, Internet of Things (IoT)… hứa hẹn sẽ mang đến những thay đổi sâu sắc cho nền kinh tế, tác động trực tiếp đến các doanh nghiệp. Chính vì thế, việc sử dụng tiết kiệm nguồn năng lượng truyền thống, tiến tới sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, sạch là điều kiện tiên quyết đối với các doanh nghiệp (đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa - SMEs) trong quá trình hội nhập và phát triển.
Có thể thấy rằng, với sự phát triển mạnh mẽ của các ngành công nghiệp sản xuất và dịch vụ trên thế giới nói chung và trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương nói riêng, nhu cầu về sử dụng năng lượng đang ngày càng gia tăng mạnh mẽ nhằm phục vụ nhu cầu sản xuất, kinh doanh cũng như các nhu cầu khác về an sinh xã hội. Trong khi nhu cầu tiêu dùng năng lượng của nhân loại là vô hạn thì các nguồn tài nguyên thiên nhiên lại hữu hạn và khả năng tái sinh của chúng đòi hỏi thời gian rất dài, có khi lên tới hàng triệu năm (ví dụ như than đá, dầu mỏ v.v.), cộng thêm giá thành đắt đỏ của các nguồn năng lượng khó tái sinh.
Tuy nhiên, khả năng huy động vốn thấp, cơ sở hạ tầng yếu kém, các chính sách thu hút đầu tư chưa thực sự hấp dẫn đã khiến cho các dự án đầu tư vào năng lượng nói chúng và năng lượng tái tạo nói riêng tại nhiều nước thuộc APEC vẫn chưa tương xứng với tiềm năng.
Theo báo cáo tại hội thảo, tại các nền kinh tế phát triển, NLTT chiếm khoảng 15% tổng cung về năng lượng, trong khi đó, tại các nền kinh tế đang phát triển, NLTT còn là ngành khá mới mẻ, chiếm tỷ lệ rất khiêm tốn trong tổng cung năng lượng.
Nguyên nhân là do đa số các nước đang phát triển trong khu vực APEC đều có đặc điểm chung là cơ sở hạ tầng còn thiếu, nguồn lực hạn chế, đặc biệt là nguồn lực về tài chính. Thực tế này khiến cho các thành viên đang phát triển trong APEC có xu hướng “tụt hậu”, thiếu kinh nghiệm thực tế và chuyên môn so với các thành viên phát triển trong quá trình gọi vốn và cấp vốn cho các dự án NLTT, nhất là trong bối cảnh lĩnh vực NLTT đòi hỏi nguồn tài chính và nhân lực rất lớn.
Bà Anja von Moltke, chuyên gia đến từ chương trình môi trường Liên hợp quốc (UNEP) phân tích, năng lương tái tạo là môi trường cạnh tranh được dẫn dắt bởi các chính sách của chính phủ. Tham gia vào chuỗi sản phẩm NLTT toàn cầu, các quốc gia cần xác định việc sẽ không có lợi ích truớc mắt mà sẽ nhận được các giá trị bền vững, lâu dài
Với tư duy sáng tạo, năng lượng tái tạo đã góp phần thay đổi cơ cấu nền kinh tế Hàn Quốc. Trung Quốc cũng đã thành công trong việc xuất khẩu sản phẩm pin năng lượng mặt trời tới nhiều nước trên thế giới.
Theo ông Cary Bloyd - Chuyên viên khoa học cao cấp Phòng thí nghiệm quốc gia Tây Bắc Thái Bình Dương (Mỹ) cho biết: Những năm qua, các lãnh đạo APEC đã có nhiều sáng kiến, hoạt động nhằm thúc đẩy phát triển NLTT và năng lượng mới, như: Hội thảo về cấp vốn, sáng kiến hidro, thành phố kiểu mẫu có lượng cacbon, khí thải thấp, sáng kiến cộng đồng năng lượng thông minh… Thực tế, từ năm 1992 đến nay đã có 55 dự án NLTT được Ủy ban chỉ đạo hỗ trợ Kinh tế - Kỹ thuật của APEC hỗ trợ vốn, hoàn thành và đi vào sử dụng. Trong đó, có 11 dự án đang tiếp tục được triển khai trong năm 2012-2013.
Tuy nhiên, hiệu quả thực hiện các dự án lại phụ thuộc vào mỗi quốc gia bởi điều kiện địa lý, các chính sách kêu gọi đầu tư của mỗi nước là khác nhau, niềm tin của các ngân hàng vào tính khả thi của dự án cũng khác nhau. Thực tế như ở New Zealand, có nhiều mô hình NLTT do tư nhân kinh doanh rất thành công; hay ở Mexico, ý nghĩa của NLTT được tuyên truyền tới cả các ngân hàng địa phương…
Chính vì thế, để kêu gọi vốn hiệu quả, các quốc gia cần tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng, với hệ thống pháp luật minh bạch, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong tiếp cận thị trường, giảm rủi ro trong đầu tư. Đặc biệt là tạo sự đồng thuận trong đầu tư phát triển năng lượng với việc cân đối giá thu mua sao cho hợp lý…
Là nước có tiềm năng lớn về NLTT, nhưng đến nay, NLTT của Việt Nam mới chiếm 3,7% trong tổng cung năng lượng của đất nước. Theo ông Nguyễn Đức Cường - Giám đốc Trung tâm Năng lượng tái tạo và Cơ chế phát triển sạch (Viện Năng lượng - Bộ Công Thương): Ngoài thiếu vốn đầu tư, việc tiêu thụ các sản phẩm điện từ nguồn NLTT cũng gặp nhiều khó khăn bởi giá điện khá cao.
Mục tiêu chung của hợp tác APEC trong lĩnh vực năng lượng là nhằm hướng tới giảm 45% cường độ sử dụng năng lượng trong khu vực vào năm 2035 và tăng gấp đôi tỷ lệ các loại hình năng lượng tái tạo trong tổng số năng lượng trong APEC vào năm 2030 theo chỉ đạo của các nhà lãnh đạo APEC tại Hội nghị Cấp cao APEC lần thứ 22, Bắc Kinh, Trung Quốc.
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
