Đầu năm 2014, khi mới sáng lập, Lozi vốn chỉ là nền tảng trực tuyến về tìm kiếm địa điểm đồ ăn uống tiện lợi, nhưng chỉ sau hai năm Lozi đã mở rộng ra các lĩnh vực khác như thời trang, mỹ phẩm, phụ kiện, đồ điện tử, sách truyện… kết nối người mua, người bán và hiện trở thành cộng đồng phổ biến tại Việt Nam. Mạng Lozi hiện có khoảng 400.000 người dùng và doanh thu hơn 1 tỷ đồng/tháng. Cuối năm 2016, Lozi đã nhận được khoản đầu tư 1 triệu USD từ Hàn Quốc.
Đây chỉ là một trong số rất nhiều các doanh nghiệp khởi nghiệp (DNKN) phát triển tại VN trong những năm qua. Khi thế giới đang bắt đầu với cuộc đua của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 vào năm 2016, Việt Nam cũng tăng tốc để bắt nhịp theo guồng quay này. Tính đến nay, cả nước có khoảng trên 1.800 doanh nghiệp khởi nghiệp, 21 cơ sở ươm tạo và 7 tổ chức thúc đẩy kinh doanh. Các mô hình này đang ngày càng thể hiện vai trò quan trọng trong việc nuôi dưỡng sự hình thành và phát triển cho doanh nghiệp khởi nghiệp tại Việt Nam.
Mảnh đất hút các Quỹ đầu tư mạo hiểm
Hiện nay, VN đứng thứ 3 trong danh sách những quốc gia tốt nhất thế giới nên đầu tư vào, nhất là thu hút các Quỹ đầu tư mạo hiểm trên khắp thế giới. Một ví dụ điển hình về thu hút thành công nguồn đầu tư là MoMo. Đây được coi là một trong những thương vụ huy động vốn thành công nhất của DNKN tính đến hiện tại, MoMo của Công ty cổ phần M_Service nhận được hơn 600 tỷ đồng từ Quỹ đầu tư Standard Chartered Private Equity và Ngân hàng đầu tư toàn cầu Goldman Sachs. Mekong Capital đầu tư 10 triệu USD vào F88 (chuỗi cửa hàng cầm đồ), quỹ đầu tư Capricorn đầu tư 9,1 triệu USD vào GotIt! (ứng dụng giáo dục). Beeketing (cung cấp giải pháp ma-két-tinh trực tuyến cho doanh nghiệp) đã được quỹ đầu tư mạo hiểm của Mỹ là 500 Startups đầu tư 150 nghìn USD và được định giá 2,5 triệu USD…
500 Startups cũng đã công bố quyết định lập riêng một quỹ nhỏ trị giá 10 triệu USD để hỗ trợ vốn cho 100 đến 150 DNKN Việt Nam. Giá trị mỗi lần hỗ trợ khoảng 100 nghìn đến 250 nghìn USD. Trong 5 năm tới, 500 Startups sẽ tăng vốn lên 100 triệu USD dành cho DNKN.
Nhìn lại 2 năm qua, các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, cơ sở ươm tạo, quỹ đầu tư khởi nghiệp, tổ chức thúc đẩy kinh doanh... tăng cả số lượng và chất lượng. Có thể nói, đây là thời điểm khởi nghiệp doanh nghiệp của mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Để DNKN không “chết yểu”
Việc một số DNKN phát triển mạnh mẽ là những điển hình thôi thúc các DNKN khác. Tuy nhiên, thực tế luôn khắc nghiệt, có rất nhiều các DNKN chưa kịp hoàn thiện đã “chết yểu”.
Có thể nói, khó khăn lớn nhất của các startup là việc tổ chức hoạt động công việc trong nhóm. Các startup của Việt Nam hiện nay thường được dẫn dắt bởi các bạn trẻ là các team leader (trưởng nhóm) mà thiếu đi các tố chất của một doanh nhân. Trong khi đó, để có thể thành công, các startup không chỉ trang bị tri thức về làm sản phẩm mà còn phải có những kỹ năng quản trị. Bởi vậy, các startup cần tìm người đủ năng lực kinh doanh để hỗ trợ cho các dự án khởi nghiệp của mình.
Bên cạnh đó, việc thiếu những kỹ năng về truyền thông, marketing… khiến các DNKN khó đưa ra một sản phẩm thành công.
Bên cạnh đó, theo đánh giá của nhiều chuyên gia, hiện nay các thành phần của một hệ sinh thái khởi nghiệp tại Việt Nam đã có đủ, nhưng hoạt động còn rời rạc ở quy mô nhỏ nên chưa đáp ứng được nhu cầu của cộng đồng khởi nghiệp. Các dự án, cá nhân khởi nghiệp thiếu sân chơi, thiếu tài chính và kỹ năng quản trị, truyền thông và cả hệ thống pháp luật để bảo vệ, nuôi dưỡng phát triển thành các DNKN lớn.
Theo ông Trần Hữu Đức, Giám đốc Quỹ đầu tư mạo hiểm FPT Ventures, do việc thực thi chính sách hỗ trợ còn thiếu đồng bộ, thủ tục phức tạp, các quy định về đầu tư mạo hiểm - thành phần cốt yếu trong hệ sinh thái khởi nghiệp cũng chưa được rõ nét.
Ông Trần Văn Tùng, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng, Việt Nam cần phải đảm bảo môi trường pháp lý, công khai minh bạch trong quá trình cung cấp thông tin từ các thủ tục thành lập, các hoạt động liên quan đến khởi nghiệp cho các nhà đầu tư, nhà khởi nghiệp biết để dàng thâm nhập vào kho cơ sở dữ liệu. Điều đó mới giúp cho hoạt động khởi nghiệp tại Việt Nam thuận lợi. Ngoài ra các văn bản chính sách có liên quan đến việc đầu tư tại Việt Nam cũng cần được quy định rõ ràng để các nhà đầu tư yên tâm khi đầu tư vào Việt Nam.
Nhiều chuyên gia cũng cho rằng, Nhà nước nên đóng vai trò kiến tạo, giúp DNKN tập trung làm những gì thị trường đang thiếu và yếu.
Được biết, trên cơ sở Đề án “Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia đến năm 2025”, Bộ Khoa Học và Công nghệ đã và đang phối hợp với các bộ, ngành xây dựng và ban hành đồng bộ hành lang pháp lý và các cơ chế, chính sách cần thiết để phát triển thị trường KH và CN, hỗ trợ và đầu tư cho hoạt động khởi nghiệp. Qua đó, bước đầu hình thành và phát triển cả về hình thức và nội dung hoạt động của thị trường KH và CN trong nước thông qua các hoạt động như: chợ công nghệ, thiết bị, kết nối cung - cầu công nghệ và Ngày hội khởi nghiệp công nghệ. Thời gian tới, Bộ KH và CN sẽ phối hợp các bộ, ngành, các tổ chức hỗ trợ khởi nghiệp trong và ngoài nước để kết nối các thành phần trong hệ sinh thái đó không những với nhau, mà còn tiếp cận để học hỏi kinh nghiệm từ cộng đồng khởi nghiệp quốc tế.
Quỳnh Anh
từ ngày 18 – 19/12/2025
VCCI
English
