“Đầu tư ngành điều nên đầu tư vào Bình Phước”

14:30:21 | 31/10/2017

Ông Lê Quang Luyến, thành viên Ban chấp hành Hiệp hội điều Việt Nam, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Phúc An là người có nhiều năm kinh nghiệm và tâm huyết với ngành điều. Ông đã đầu tư hàng trăm tỷ đồng, áp dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến nhằm tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm điều, giúp thương hiệu điều Việt Nam nói chung và Bình Phước nói riêng khẳng định trên thị trường quốc tế. Quốc Hưng thực hiện.

Thưa ông, là một người dành nhiều tâm huyết cho phát triển ngành điều, ông đánh giá như thế nào về sự phát triển ngành điều Việt Nam nói chung và Bình Phước hiện nay nói riêng?

Với kim ngạch xuất khẩu năm 2016 đạt hơn 3 tỷ USD, Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu điều lớn nhất thế giới. Còn ở trong nước tỉnh Bình Phước từ lâu được xem là thủ phủ của ngành điều với vùng nguyên liệu tập trung và thu hút rất nhiều doanh nghiệp chế biến.

3 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu là con số không hề nhỏ cho thấy ngành điều đang ngày càng đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Tuy nhiên, xuất khẩu như vậy không có nghĩa mang lại lợi nhuận quá cao cho ngành điều bởi hầu hết doanh nghiệp của chúng ta chưa đi vào giai đoạn chế biến sâu để tạo giá trị gia tăng cho sản phẩm xuất khẩu mà chỉ dừng lại ở xuất khẩu điều nhân sơ chế khiến giá trị xuất khẩu chưa đạt yêu cầu và giá trị lợi nhuận chưa cao. Hiện có một số sản phẩm hạt điều rang muối song tỷ lệ chưa nhiều và chủ yếu được tiêu thụ nội địa và xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc, còn các thị trường khác như châu Âu, Mỹ... chưa nhiều. Để phát triển ngành điều bền vững và tạo ra giá trị gia tăng đòi hỏi chúng ta phải đi đến những sản phẩm cuối cùng với thị trường khó tính hơn, tiềm năng hơn. Để làm được điều đó, chúng ta phải nghiên cứu thị trường, đầu tư công nghệ chế biến, kể cả vốn.

Bình Phước được xem là thủ phủ của ngành điều nhưng được biết hiện 70% nguyên liệu phải nhập khẩu và những bất cập khác khiến giá trị mà ngành điều mang lại cho Bình Phước chưa cao, ông có nhận định như thế nào về điều này?

Bình Phước được mô tả là thủ phủ của ngành điều Việt Nam. Sở dĩ nói như vậy là do Bình Phước hiện là tỉnh có diện tích cây điều lớn nhất nước, khoảng 143.000 ha. Dẫn đầu về diện tích nên Bình Phước cũng dẫn đầu về sản lượng và số lượng doanh nghiệp chế biến. Sở hữu lợi thế lớn nhưng kim ngạch xuất khẩu và giá trị thực tế mà cây điều mang lại cho Bình Phước hiện rất thấp. Lý do là doanh nghiệp Bình Phước hiện nay đa phần là doanh nghiệp nhỏ, không trực tiếp xuất khẩu mà hợp tác với các doanh nghiệp tại các địa phương khác, đặc biệt là TP. Hồ Chí Minh để xuất khẩu khiến kim ngạch xuất khẩu về tỉnh khác.

Về nguyên liệu, sản lượng điều của Bình Phước hiện nay chỉ đạt khoảng 300 ngàn tấn. Con số này rất khiêm tốn trong cơ cấu 3 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu mà ngành điều đạt được. Muốn có nguyên liệu chế biến thì buộc các doanh nghiệp phải nhập khẩu 70% nguyên liệu để tạo ra kim ngạch đó. Rõ ràng kim ngạch thì chúng ta có song lợi nhuận chưa đạt kỳ vọng, nói cách khác chúng ta hiện chủ yếu xuất khẩu sức lao động chứ chưa phải xuất khẩu sản phẩm.

Lãnh đạo tỉnh Bình Phước cũng đã nhìn thấy và các doanh nghiệp như chúng tôi cũng đang trăn trở để góp sức cùng với tỉnh giải bài toán đó.

Trước thực trạng nguyên liệu như vậy, theo ông ngành điều nói chung và tỉnh Bình Phước nói riêng cần có giải pháp gì?

Theo tôi, giải pháp căn cơ, hiệu quả nhất đối với vấn đề nguyên liệu đó là tăng năng suất, đặc biệt trong bối cảnh quỹ đất ngày càng khan hiếm như hiện nay. Thời gian qua tỉnh Bình Phước đã phối hợp với nhiều tỉnh khác và Hiệp hội điều Việt Nam tìm giải pháp để phát triển, cải tạo, đặc biệt là tăng năng suất cây trồng. Trước đây 1 ha điều chỉ thu hoạch 800 kg đến 1 tấn nhưng 3 năm nay, qua thử nghiệm cấy ghép, lai tạo, làm sạch vườn cây, áp dụng khoa học kỹ thuật có những vườn điều tăng lên 3 tấn/ha.

Bên cạnh đó, để ổn định nguyên liệu chúng ta phải hợp tác với các nước châu phi, đặc biệt là Tây Phi để mua nguyên liệu của họ. Tháng 4/2017 Hiệp hội điều Việt Nam tháp tùng đoàn làm công tác của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Ngoại giao làm việc với Chính phủ Bờ Biển Ngà, Ghana trao đổi phương án hợp tác giữa hai nước liên quan đến ngành điều. Theo đó, phía Việt Nam đã cam kết hỗ trợ kỹ thuật để nước bạn tăng năng suất và nước bạn cam kết tiếp tục hợp tác cung cấp nguyên liệu cho chúng ta.

Bờ Biển Ngà hiện có 700 ngàn ha điều nhưng năng suất chỉ đạt 200 kg đến 300 kg/ ha. Nếu chúng ta giúp họ tăng năng suất lên khoảng 1 tấn đến 1,5 tấn/ha thì sản lượng rất lớn.

Châu Phi có vùng nguyên liệu điều dồi dào, giá rẻ, liệu các doanh nghiệp Việt Nam có nên đầu tư trực tiếp?

Hiện đã có một vài doanh nghiệp ngành điều trong nước đã đầu tư ở châu Phi với mong muốn tận dụng lợi thế nguyên liệu nhưng tôi được biết chưa thành công. Nguyên liệu nhiều nhưng đầu tư ở Châu Phi thì các doanh nghiệp gặp khó khăn về vấn đề lao động, tay nghề và ý thức lao động rất kém từ đó năng suất không cao.

Trở lại câu chuyện lao động, trong chuyến công tác của đoàn Việt Nam làm việc với Chính phủ Bờ Biển Ngà tháng 4/2017 phía bạn không chỉ đề nghị chúng ta hợp tác hỗ trợ kỹ thuật tăng năng suất mà còn đề nghị chuyển giao công nghệ chế biến. Tôi vinh dự được tham gia ý kiến và tôi đã phát biểu rằng: Việt Nam chúng tôi không giấu diếm công nghệ nhưng để có được thành tựu như ngày hôm nay là nước xuất khẩu điều lớn nhất thế giới thì đã phải trải qua rất nhiều thất bại, trả giá rất lớn. Vì vậy đề nghị nước bạn thẩn trọng, muốn chế biến phải có công nghệ, cơ khí, đặc biệt tay nghề công nhân. Tay nghề, ý thức lao động kém là khó khăn lớn nhất của các nước châu Phi hiện nay. Phía nước bạn đã rất tán thành với ý kiến của chúng tôi và cam kết tiếp tục hợp tác lâu dài với Việt Nam.

Trở lại câu chuyện nguyên liệu trong nước, theo ông các địa phương và doanh nghiệp cần tiếp tục nỗ lực như thế nào để người dân an tâm gắn bó và phát triển cây điều?

Không có cách nào hơn, giữa nhà chế biến và người nông dân phải đồng hành với nhau. Người nông dân trồng cây điều và mong mỏi bán cho nhà sản xuất, ngược lại doanh nghiệp cũng vậy.

Hiện nay lãnh đạo tỉnh Bình Phước và Hiệp hội điều Việt Nam đang nỗ lực liên kết người nông dân và doanh nghiệp thông qua hợp tác xã cây trồng của từng vùng. Tôi nghĩ đây là hướng đi rất tốt, đúng đắn và rất kịp thời giúp người nông dân an tâm phát triển cây điều, doanh nghiệp yên tâm với nguồn nguyên liệu sẵn có.

Cây điều ngày càng có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, xoá đói giảm nghèo...Vậy theo ông, liệu cần có chính sách đặc thù?

Cây điều hiện nay đã qua giai đoạn cây xóa đói giảm ngèo, cây điều bây giờ rõ ràng là cây của người khá giả, thậm chí cây làm giàu của nhiều người. Để phát triển bền vững tôi nghĩ nhà nước cần có chính sách đặc thù hoặc ưu đãi nhất định cho phát triển cây điều, ví dụ như ưu đãi về phân bón, thuốc trừ sâu, vốn, tìm đầu mối tiêu thụ sản phẩm bền vững và công bằng với người nông dân.

Là người gắn bó cùng Bình Phước và trải qua nhiều thăng trầm của ngành điều, ông nhận định như thế nào về môi trường đầu tư ở Bình Phước hiện nay, đặc biệt là ngành điều?

Tôi cho rằng, môi trường đầu tư của Bình Phước hiện nay rất tốt. Đặc biệt, doanh nghiệp nào có ý định đầu tư ngành điều, kể cả trong và ngoài nước, nên đầu tư vào ngành điều. Vì đây là vùng nguyên liệu tốt nhất của cả thế giới, dĩ nhiên cũng tốt nhất Việt Nam.

Bình Phước có biên giới với Campuchia, quốc gia đang có chủ trương phát triển cây điều nhưng họ không chế biến, hàng năm sẽ là nguồn nguyên liệu dồi dào cho các nhà đầu tư.

Nhà đầu tư, doanh nghiệp đầu tư vào ngành điều Bình Phước sẽ tận dụng được đội ngũ công nhân có tay nghề cao, kinh nghiệm chế biến điều. Đây là điều mà các tỉnh khác không có được. Tóm lại, Bình Phước là điểm đến đầu tư hấp dẫn của các nhà đầu tư ngành điều.

Cây điều đối với Bình Phước là cây có vai trò rất quan trọng, chỉ sau cao su. Cá nhân tôi nhận thấy lãnh đạo Tỉnh uỷ và UBND tỉnh rất quan tâm đến ngành điều.