Ngành hải quan: Tiếp tục cải cách hành chính, hiện đại hóa nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp

Phóng viên Vietnam Business Forum đã có cuộc trao đổi với Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan - ông Nguyễn Văn Cẩn xung quanh những khó khăn của giai đoạn dịch bệnh và những mục tiêu của ngành để ngày càng phục vụ cộng đồng DN tốt hơn. Lê Hiền thực hiện.

Ông có thể chia sẻ những thành tựu nổi bật của ngành hải quan trong năm 2020, đặc biệt là công tác tạo thuận lợi cho DN xuất nhập khẩu trong bối cảnh dịch bệnh?

Năm 2020, Tổng cục Hải quan đã trình các cấp có thẩm quyền ban hành 12 văn bản quy phạm pháp luật. Tiếp tục hoàn thiện cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN và tạo thuận lợi thương mại: Tính đến ngày 15/12/2020, Cơ chế một cửa quốc gia đã có 207 thủ tục hành chính của 13 bộ, ngành được chính thức triển khai, với hơn 3,5 triệu hồ sơ của hơn 43,46 nghìn doanh nghiệp. Riêng cơ chế một cửa ASEAN, trong năm 2020, Việt Nam đã trao đổi chính thức thông tin C/O mẫu D điện tử với tất cả 9 nước ASEAN: Singapore, Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Brunei, Campuchia, Myanmar, Lào và Philippines thông qua Cơ chế một cửa ASEAN. Tính đến ngày 15/12/2020, tổng số C/O Việt Nam nhận từ các nước ASEAN là: 247.858 C/O, tổng số C/O Việt Nam gửi sang các nước là: 313.859 C/O.

Ngành hải quan đã luôn bám sát chỉ đạo của Chính phủ, của Ban chỉ đạo phòng chống dịch bệnh trong từng giai đoạn để chủ động tham mưu, triển khai nhiều giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ cho các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Đó là kịp thời có công văn hướng dẫn giải quyết các vướng mắc phát sinh liên quan do ảnh hưởng từ dịch Covid-19, về thủ tục khách xuất nhập cảnh để giải tỏa nhanh hành khách nhập cảnh tại sân bay; đảm bảo lượng khẩu trang và trang thiết bị phòng chống dịch bệnh trên các chuyến bay; triển khai thông quan nhanh hàng hóa, đặc biệt là hàng viện trợ trong phòng, chống dịch; việc xuất khẩu khẩu trang, xuất nhập khẩu trang thiết bị y tế phục vụ phòng chống dịch và xuất khẩu gạo. Đồng thời, thúc đẩy xuất khẩu hàng nông sản Việt Nam và tạo thuận lợi cho việc nhập khẩu linh kiện, nguyên liệu, máy móc thiết bị phục vụ sản xuất; chỉ đạo phối hợp trong thông quan và xử lý hàng hóa bị ùn ứ tại các cửa khẩu; chủ động thực hiện rà soát các quy định hiện hành với thực tế triển khai và có hướng dẫn các đơn vị thực hiện thống nhất; chủ động rà soát, xây dựng và tham mưu các cấp ban hành văn bản quy phạm pháp luật theo hướng tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa.

Những khó khăn và nỗ lực của ngành hải quan trong công tác thu ngân sách năm 2020 là gì, thưa ông?

Do  bối cảnh đại dịch viêm đường hô hấp Covid-19 có diễn biến vô cùng phức tạp và việc tiếp tục tham gia hội nhập kinh tế quốc tế nói chung và các hiệp định thương mại tự do nói riêng, cụ thể là Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) có hiệu lực từ ngày 14/01/2019 và Hiệp định thương mại tự do Việt Nam – EU (EVFTA) cam kết đến 86% số dòng thuế và kim ngạch nhập khẩu hàng hóa của hai bên sẽ được xóa bỏ thuế nhập khẩu có hiệu lực từ tháng 02/2020 khiến cho số thu từ hoạt động xuất nhập khẩu tiếp tục giảm sâu trong năm 2020.

Năm 2020, ngành hải quan được Quốc hội, Chính phủ và Bộ Tài chính giao dự toán thu ngân sách nhà nước theo Quyết định số 2503/QĐ-BTC ngày 29/11/2019 của Bộ Tài chính là 338.000 tỷ đồng. Ước thu NSNN năm 2020 đạt 315.000 tỷ đồng bằng 93,2% dự toán (315.000/338.000 tỷ đồng), bằng 105% (315.000/300.000 tỷ đồng) số đã báo cáo Quốc hội tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XIV và giảm 9,3% (315.000 /347.921 tỷ đồng) so với cùng kỳ năm 2019.

Trong 11 tháng đầu năm, ảnh hưởng của dịch bệnh, thiên tai, lũ lụt diễn ra hết sức phức tạp và ảnh hưởng nghiêm trọng đến công tác  thu NSNN của ngành Hải quan. Ngay từ những tháng đầu năm 2020, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan đã ban hành Chỉ thị số 1040/CT-TCHQ về việc triển khai nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước năm 2020 và giao chỉ tiêu phấn đấu thu NSNN, chỉ tiêu thu hồi nợ cho từng Cục Hải quan tỉnh, thành phố và nhiều văn bản hướng dẫn chi tiết nghiệp vụ trong các lĩnh vực trị giá, phân loại, xuất xứ, quản lý nợ thuế.

Mặt khác, toàn ngành Hải quan đã tích cực đẩy mạnh công tác cải cách hành chính tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tham gia hoạt động xuất nhập khẩu. Đến hết tháng 11/2020, số thu thuế của ngành Hải quan qua hệ thống ngân hàng phối hợp thu (thu thuế điện tử) đạt 98,4% tổng thu của ngành Hải quan.

Với vai trò là Cơ quan thường trực của Ủy ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa ASEAN, Cơ chế một cửa quốc gia và tạo thuận lợi thương mại, ông có thể chia sẻ về những thành tựu, vướng mắc trong việc phối hợp với các bộ, ngành triển khai các thủ tục hành chính trên Cơ chế một cửa quốc gia?

Việc triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN đã được Tổng cục Hải quan cùng các Bộ, ngành thực hiện theo đúng tinh thần Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 01/01/2020 của Chính phủ về việc tiếp tục thực hiện nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia năm 2020. Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN đã giúp giảm thiểu giấy tờ, rút ngắn thời gian, giảm chi phí thực hiện các thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, làm thay đổi căn bản phương thức quản lý, KTCN; đồng thời đẩy mạnh phát triển Chính phủ điện tử, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan nhà nước, phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày càng tốt hơn.

Tổng cục Hải quan đã thực hiện tốt vai trò là Cơ quan thường trực của Ủy ban chỉ đạo quốc gia về Cơ chế một cửa ASEAN, Cơ chế một cửa quốc gia và tạo thuận lợi thương mại; Thực hiện hiệu quả nhiệm vụ với vai trò là đơn vị đầu mối của Chính phủ trong triển khai Cơ chế một cửa quốc gia và Cơ chế một cửa ASEAN; Xây dựng và triển khai Đề án “Cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu” theo chỉ đạo tại Nghị quyết số 99/NQ-CP. Đề án gồm 7 nội dung cải cách lớn, trong đó nổi bật là: Giao cơ quan hải quan là đấu mối trong kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu; Áp dụng đồng bộ 3 phương thức kiểm tra nhằm cắt giảm lô hàng nhập khẩu phải kiểm tra (kiểm tra chặt, kiểm tra thông thường, kiểm tra giảm); Đơn giản hóa thủ tục kiểm tra…

Hiện nay, việc triển khai Cơ chế một cửa còn gặp một số khó khăn như: Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về các thủ tục hành chính liên quan đến xuất khẩu, nhập khẩu và vận tải quốc tế chưa được rà soát triệt để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất khi đưa lên thực hiện thông qua Cơ chế một cửa quốc gia; Hạ tầng công nghệ thông tin của các cơ quan phối hợp còn chưa đồng đều và chưa hoàn thiện; Thủ tục đầu tư xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin còn phức tạp… Do đó, việc phối hợp với các Bộ, ngành triển khai các thủ tục hành chính trên Cơ chế một cửa quốc gia trong giai đoạn tới còn nhiều khó khăn, thách thức.

Tuy nhiên trong bối cảnh Việt Nam đã và đang tham gia nhiều Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như EVFTA, CPTTP… với yêu cầu cao hơn và phải thực hiện đầy đủ các cam kết quốc tế, cả về thuế quan, mở cửa thị trưởng, sở hữu trí tuệ… Cùng với đó, việc thực hiện các mục tiêu cải cách hiện đại hóa, cải cách thủ tục hải quan, ứng dụng công nghệ thông tin của cách mạng 4.0  cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết cho ngành Hải quan là phải thực hiện đồng thời, quyết liệt, hiệu quả các nhiệm vụ vừa tạo thuận lợi thương mại vừa nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hải quan. Do đó, năm 2021, bên cạnh nhiệm vụ thu ngân sách nhà nước, Tổng cục Hải quan xác định tiếp tục thực hiện tốt công tác cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan, góp phần tạo thuận lợi thương mại, rút ngắn thời gian, chi phí thông quan hàng hóa.

Ngoài ra, Tổng cục Hải quan sẽ tập trung các nguồn lực để tiếp tục thực hiện cải cách công tác kiểm tra chuyên ngành và tạo thuận lợi thương mại theo các Quyết định 1254/QĐ-TTg và Quyết định 1258/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ; Triển khai thực hiện Đề án Cải cách mô hình kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm đối với hàng hóa nhập khẩu. Theo đánh giá độc lập của USAID, việc đổi mới phương thức kiểm tra theo đề án sẽ giúp doanh nghiệp nhập khẩu hàng hóa thuộc diện kiểm tra chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm tiết kiệm chi phí trong một năm nhờ số ngày cắt giảm là hơn 881 tỷ đồng (xấp xỉ 37,8 triệu USD).... Tổng cục Hải quan cũng tăng cường và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác quản lý hải quan, đặc biệt là khẩn trương triển khai Đề án tái thiết kế tổng thể hệ thống công nghệ thông tin ngành Hải quan để triển khai các bước đưa hệ thống vào vận hành chính thức. Qua đó, góp phần phát triển hệ thống công nghệ thông tin phục vụ triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN theo định hướng xử lý tập trung và hoạt động thông suốt, an ninh, an toàn.

 Trân trọng cảm ơn ông!

Nguồn: Vietnam Business Forum