Bài toán mía đường vẫn khó

Thị trường đường trong nước vẫn phải đối mặt với tình trạng xuất lậu đường ồ ạt sang Trung Quốc, Thái Lan khiến giá liên tục tăng trong thời gian gần đây.

Giá tăng

Tại thời điểm này, Hiệp hội Mía đường Việt Nam cho biết, lượng đường cung cấp cho thị trường trong nước không thiếu và kiến nghị các cơ quan quản lý nhà nước cho dừng việc nhập khẩu đường để bảo vệ thị trường trong nước. Nhưng mới đây nhiều nhà máy đường có sản lượng lớn trong nước đã tự ý đồng loạt tăng giá. Cụ thể như đường túi RS tăng 2.000 – 3.000 đồng/kg, lên mức 21.500 – 22.000 đồng; đường RE dao động từ 24.000 – 26.000 đồng/kg, mức xấp xỉ cơn sốt giá hồi cuối năm ngoái. Chính sự tăng giá bất hợp lý như trên sẽ tiếp tục làm các mặt hàng thiết yếu trong nước bị xáo trộn mạnh. Đặc biệt, trong bối cảnh Chính phủ đang ráo riết chỉ đạo các doanh nghiệp và bộ ngành thực hiện nghiêm túc Nghị quyết 11 nhằm bình ổn thị trường, kiềm chế lạm phát. Mặt khác điều này cũng gây tác động xấu đến chỉ số giá tiêu dùng CPI trong tháng 7 này, trong bối cảnh chỉ số CPI được dự đoán tăng cao đến 17%.

Đại diện một số nhà máy sản xuất đường trong nước phân trần, sở dĩ giá đường có hiện tượng tăng cao trong thời gian gần đây là do nhu cầu sử dụng đường cho mùa sản xuất bánh kẹo Trung thu, và dịp lễ tết cuối năm. Nên lượng đường tiêu thụ tháng 7 đã tăng lên đáng kể so với những tháng trước đây. Và đó cũng chính là nguyên nhân đẩy giá đường lên. Một tính toán của Hiệp hội Mía đường cho biết, các tháng trong quý 3 và từ nay đến hết năm, lượng đường tiêu thụ sẽ cao hơn khoảng 20.000 – 30.000 tấn so với mức trung binh là 90.000 – 95.000 tấn. Nên hầu hết các nhà máy có công suất sản xuất đường lớn trong nước đều thừa dịp này để có thể điều tiết lượng đường, cũng nhu tăng giá bán theo nhu cầu người tiêu dùng.

Nhiều doanh nghiệp sản xuất kinh doanh bánh kẹo, cũng đang lo lắng khi phải đối mặt với giá đường tăng cao như hiện nay. Còn theo đại diện của Công ty TNHH Hải Hà - Kotobuki cho biết: Thời điểm trước đây, công ty được cấp hạn ngạch 500 tấn đường. Tuy nhiên, tình hình giá cả đường trên thế giới có nhiều biến động thất thường. Bởi vào thời điểm tháng 4,5 giá đường thế giới đã liên tiếp hạ sâu còn khoảng 15.000 – 16.000đ/kg thì các cơ quan quản lý của Việt Nam lại có chỉ đạo hoãn không nhập. Theo tính toán đường nhập khẩu về nước hiện có giá khoảng 22.000 – 23.000 đ/kg, với mặt bằng giá này thì công ty rất khó sản xuất kinh doanh bởi giá thành sản phẩm cũng theo đó bị đẩy lên.

Thiếu chiến lược phát triển

Theo đánh giá của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, niên vụ mía đường 2010 -2011 đã cho thấy một số mặt mạnh và mặt yếu của ngành công nghiệp mía đường. Các nhà máy đã có ý thức đầu tư dây chuyền công nghệ cũng như nguồn lao động để tăng sản lượng đường. Ngoài ra, trong điều kiện mới sản phẩm của các nhà máy sản xuất không chỉ là đường mà còn có ý nghĩa cung cấp các nguồn nguyên liệu mới như điện, nhiên liệu sinh học. Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, niên vụ 2010 -2011, diện tích trồng mía cả nước là 271.400ha, tăng hơn vụ trước 6.300ha, nhưng vẫn không đạt con số 300.000ha như kế hoạch đề ra. Các chuyên gia trong ngành cũng cảnh báo tình trạng năng suất mía đường của Việt Nam có nhiều biểu hiện tăng giảm thất thường, trong khi những năm trước đây năng suất mía đều không tăng, thì năm nay lại vọt lên 60,5 tấn/ha. Tuy nhiên điều quan trọng hơn cả là trữ lượng đường của Việt Nam vẫn còn quá thấp, đặc biệt là vùng ĐBSCL, vùng nguyên liệu lớn nhất của cả nước, trong khi Thái Lan là 9,33 tấn thì lượng đường chế biến bình quân trên 1ha của chúng ta mới chỉ đạt 4,2 tấn.

Để phát triển ngành mía đường bài bản và lâu dài, các chuyên gia chỉ ra rằng, nếu một quốc gia muốn phát triển ngành mía đường bền vững thì phải xây dựng bộ giống riêng. Hiện ngành nông nghiệp của Việt Nam chưa có được một bộ giống thực sự nào, nên dù năng suất có tăng nhưng vẫn thấp hơn rất nhiều so với mặt bằng chung của thế giới. Mặt khác, trong chiến lược phát triển ngành công nghiệp mía đường cũng cần tính đến cự ly vận chuyển, rút ngắn thời gian đưa mía từ đồng ruộng đến chân nhà máy. Đây là một hướng phát triển quan trọng để nâng chất lượng đường, bởi sau khi thu hoạch 24 giờ nếu nguồn nguyên liệu không được xử lý kịp thời sẽ gây tổn thất trữ lượng đường đáng kể. Theo đánh giá của các chuyên gia, hiện tổn thất sau thu hoạch của cây mía Việt Nam là từ 10% đến 20%-30%. Và nếu không giải quyết những bài toán trên thì ngành công nghiệp mía đường Việt Nam sẽ không có một chiến lược phát bền vững trong tương lai.

Anh Phương