13:37:59 | 28/10/2022
Mặc dù tổng kim ngạch xuất khẩu 3 quý đầu năm tăng trưởng mạnh mẽ và xuất siêu cao, nhiều mặt hàng xuất khẩu vẫn gặp phải đối diện các thách thức khó lường trong thời gian tới.
Theo Bộ Công Thương, tính đến ngày 21/10, kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đã đạt 620 tỷ USD, đặc biệt đạt kỷ lục xuất siêu gần 8 tỷ USD.
Hiện Việt Nam có 32 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, cao hơn so 2 mặt hàng so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt, tăng trưởng tập trung ở mặt hàng Việt Nam ta có thế mạnh và khai thác tốt các FTA như: Hàng dệt may (tăng 24%) và da giày (tăng 36%). Những mặt hàng tranh thủ được giá cao để đẩy mạnh xuất khẩu như: hóa chất, sản phẩm chất dẻo, phân bón, thép...
Bên cạnh đó, các doanh nghiệp đang khai thác rất hiệu quả lợi thế từ các FTA để đẩy mạnh xuất khẩu. Thị trường truyền thống được khai thác triệt để, mở thêm các thị trường mới.
Theo nhận định từ Bộ Công Thương, trong những tháng cuối năm 2022, hoạt động xuất nhập khẩu sẽ gặp không ít thách thức: Giá xăng dầu tiếp tục diễn biến phức tạp; Căng thẳng chính trị làm gián đoạn khả năng tiếp cận các tư liệu đầu vào quan trọng cho sản xuất kinh doanh của Việt Nam; Lạm phát tăng cao ở hầu hết các quốc gia, nhu cầu giảm giá sụt giảm, các thị trường lớn của Việt Nam sẽ ảnh hưởng đến tiêu dùng các mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam …
Tình trạng sụt giảm đơn hàng đang là “cảnh báo sớm” đối với ngành dệt may. Sức mua giảm tại nhiều thị trường xuất khẩu như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc gây ảnh hưởng đến đơn hàng và đơn giá của doanh nghiệp. Kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng này trong tháng 9 đã giảm gần 1,2 tỷ USD tương ứng với mức giảm 27% so với tháng 8, xuống chỉ còn 3,2 tỷ USD.
Theo Công ty Chứng khoán SSI, số lượng đơn đặt hàng trong quý IV/2022 giảm hơn 25-50% so giai đoạn tăng trưởng mạnh vào quý II/2022, do lượng hàng tồn kho tại các thị trường nhập khẩu hiện ở mức cao. Nhiều công ty đã bắt đầu nhận đơn đặt hàng cho quý I/2023, tuy nhiên lượng đơn hàng chưa đáp ứng đủ công suất sản xuất của các doanh nghiệp dệt may.
Khó khăn chồng khó khăn, xuất khẩu lại đối mặt với tình trạng đồng đô la Mỹ (USD) liên tục tăng giá. Sau động thái nâng biên độ tỉ giá giao ngay USD/VNĐ từ 3% lên 5% từ ngày 17-10 của Ngân hàng Nhà nước, giá USD trên thị trường đã bật tăng mạnh những ngày gần đây. Tính đến ngày 26/10, tỷ giá USD/VND bán ra liên ngân hàng ở mức 24.870. Mặc dù các doanh nghiệp xuất khẩu sang các thị trường thanh toán bằng đồng USD sẽ phần nào được hưởng lợi, nhưng sức ép lớn vẫn tác động đến các doanh nghiệp phải mua nguyên vật liệu từ các nước về phục vụ sản xuất. Hàng loạt doanh nghiệp ở ngành hàng sản xuất khác như đồ nhựa, may mặc, thực phẩm, sản phẩm điện tử… cũng nhập nhiều nguyên liệu về sản xuất cho biết đang đau đầu với tiền đô la Mỹ tăng nhanh và cao, khiến việc kinh doanh của họ ngày càng khó khăn.
Theo các chuyên gia, dù nhiều doanh nghiệp xuất khẩu ghi nhận doanh thu bằng USD, nhưng nhiều chi phí cũng được tính bằng USD như chi phí nguyên vật liệu, chi phí logistics và chi phí lãi vay…. Khi triển vọng bán hàng trở nên ảm đạm, điều này sẽ tiếp tục ảnh hưởng tiêu cực đến kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp có chi phí bằng USD cao.
Hơn nữa, các doanh nghiệp ngoài xuất khẩu sang Mỹ thì còn xuất khẩu sang một số thị trường đang có đồng tiền mất giá mạnh như châu Âu, Anh, Nhật Bản… Ngoài ra, một số ngành đang đối mặt với nguy cơ đơn hàng giảm do thủ tục hành chính còn rườm rà, hoàn thuế VAT chậm ảnh hưởng đến xoay vòng vốn, cạnh tranh lao động giữa các ngành có xu hướng tăng… Xuất nhập khẩu còn phụ thuộc một số thị trường lớn, tiềm ẩn rủi ro, năng lực xuất khẩu của các doanh nghiệp 100% vốn Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa còn chưa cao.
Hương Ly (Vietnam Business Forum)
03 - 08/3/2025