“Phát triển kinh tế số bền vững”

Đây là chủ đề hội thảo quốc gia do Trường Đại học Mở Hà Nội tổ chức vừa qua, thu hút gần 200 nhà khoa học từ các trường đại học, viện nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế - công nghệ trên cả nước, các doanh nghiệp và gần 100 học viên, sinh viên.

Phát biểu tại Hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thị Nhung, Hiệu trưởng Trường ĐH Mở HN, kinh tế số được coi là một động lực và trụ cột chính trong phát triển kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Phát triển kinh tế số sử dụng công nghệ số cùng dữ liệu số để tạo ra mô hình hợp tác, kinh doanh kiểu mới, phù hợp với xu thế phát triển của công nghệ hiện đại. Kinh tế số mang đến nhiều cơ hội to lớn cho nền kinh tế như giảm chi phí, tăng năng suất lao động, tăng khả năng cung cấp sản phẩm dịch vụ hiện đại cho khách hàng; tăng khả năng tiếp cận thông tin, dữ liệu, kết nối, hợp tác để nâng cao năng lực cạnh tranh…

PGS.TS Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ kinh tế số - xã hội số - Bộ Thông tin & truyền thông cho biết, trong thời gian qua, phát triển kinh tế bền vững bao gồm khái niệm chuyển đổi kép: vừa chuyển đổi số vừa chuyển đổi xanh. Khái niệm chuyển đổi xanh cũng mới được đưa ra khi VN cam kết hướng tới “net zero” năm 2050 tại COP 26. Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 17/11/2022, Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 cũng đã xác định chuyển đổi số là phương thức mới có tính đột phá để rút ngắn quá trình CNH, HĐH đất nước, trong đó kinh tế số đóng vai trò quan trọng.

Theo ông Tuấn, kinh tế số là hoạt động kinh tế trên môi trường mạng, các hoạt động kinh tế diễn ra trên môi trường này có tính hiệu quả cao, từ đó nhiều mô hình kinh tế mới đã xuất hiện, làm rút ngắn quá trình triển khai của các mô hình kinh tế cũ. Lợi ích to lớn mà kinh tế số mang lại chính là không sử dụng thâm dụng các nguồn năng lượng hóa thạch như xăng dầu, than đá… gây ra phát thải khí nhà kính mà dựa trên nền nguyên liệu mới, tư liệu sản xuất mới được gọi là dữ liệu, Dữ liệu khi tiêu thụ không mất đi như những nguồn tài nguyên thiên nhiên thực mà còn sinh ra trong quá trình hoạt động, khi đó nó làm cho các thiết bị trở nên thông minh hơn và giúp đỡ con người rất nhiều trong đời sống.

Ông Tuấn cho rằng, tốc độ phát triển kinh tế số của Việt Nam hiện nay gấp 3 lần tốc độ phát triển GDP. Tốc độ phát triển kinh tế số như vậy sẽ kéo tốc độ phát triển GDP cao hơn.

Mặc dù kinh tế số không gây hại nhiều cho môi trường nhưng ông Tuấn khẳng định, bản chất của kinh tế số vẫn là sử dụng nhiều năng lượng. Các trung tâm dữ liệu ở Việt Nam đang tiêu xài gần 1% năng lượng điện quốc gia. Vỏ carton của hệ thống thương mại điện tử cũng gây rác thải lớn ảnh hưởng tới môi trường…

Theo PGS.TS Phạm Thị Thanh Bình- Trường ĐH Mở Hà Nội, bất chấp những khó khăn do dịch Covid 19 gây ra, kinh tế số của Việt Nam đạt mức tăng trưởng hai con số (Theo Báo cáo nền kinh tế số Đông Nam Á lần thứ 7 với chủ đề “Vượt qua sóng cả, vươn mình ra biển cơ hội”, Việt Nam đạt mức tăng trường 28% vào năm 2022, được đánh giá là quốc gia có mức tăng trưởng kinh tế số cao nhất khu vực Đông Nam Á). Thương mại điện tử xuyên biên giới của Việt Nam tăng trưởng nhanh nhất thế giới với tốc độ 35% mỗi năm, gấp 2,5 lần so với Nhật Bản. Việt Nam xếp hạng 48/60 quốc gia có tốc độ chuyển đổi kinh tế số hóa nhanh trên thế giới, xếp hạng 22/60 quốc gia về tốc độ phát triển số hóa. Triển vọng của Việt Nam trong nền kinh tế số hóa và lĩnh vực thương mại điện tử sẽ phát triển hơn. Với một quốc gia có đến 53% dân số sử dụng internet và gần 50 triệu thuê bao sử dụng smartphone, thị trường thương mại điện tử ở Việt Nam được dự đoán sẽ bùng nổ trong thập kỷ tới, nhất là thực tế tiềm năng tăng trưởng của lĩnh vực thương mại điện tử của Việt Nam rất lớn.

Tuy nhiên, bên cạnh những yếu tố thuận lợi và cơ hội, Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều rào cản trong quá trình phát triển kinh tế số bền vững. Theo ông Nguyễn Bình Minh, Ủy viên Ban chấp hành Hiệp hội thương mại điện tử -VECOM cho rằng, các doanh nghiệp đang đối mặt với những rào cản trong quá trình chuyển đổi số như: thiếu kỹ năng và nhân lực (17%), Thiếu nền tảng công nghệ thông tin cho chuyển đổi số (16,7%), thiếu tư duy kỹ thuật số, các thách thức về văn hóa trong doanh nghiệp (15,7%), thiếu năng lực kết nối vận chuyển, thiếu nguyên liệu và nguồn lực sản xuất kinh doanh, thiếu niềm tin của khách hàng, trải nghiệm khách hàng hạn chế.

Trong khi người tiêu dùng chuyển đổi số nhanh, cộng đồng người tiêu dùng trực tuyến tăng nhanh thì nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ vai trò chuyển đổi số trong cuộc Cách mạng 4.0.

Ngoài ra, năng lực đổi mới sáng tạo của khu vực tư nhân được đánh giá là một trong những hạn chế lớn đối với sự phát triển kinh tế số bền vững của Việt Nam. Sự phát triển kinh tế số cũng đặt ra những thách thức về vấn đề an toàn, an ninh mạng, môi trường, công bằng xã hội, việc làm…

Bên cạnh các nội dung trên, các diễn giả tại hội thảo còn trình bày tham luận về các chủ đề đang rất được quan tâm như: Thực tiễn về đồng tiền kỹ thuật số và hàn ý chính sách cho Việt Nam, ứng dụng CNTT và thương mại điện tử trong quản trị nguồn nhân lực cho nền kinh tế số; Ảnh hưởng của sự phát triển chính phủ điện tử đến thương mại thủy sản Việt Nam…

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Nhung, hội thảo không chỉ dừng lại ở việc chia sẻ, trao đổi học thuật, kết nối hợp tác mà là còn góp phần xác định những vấn đề, góp phần đưa ra giải pháp hiệu quả để có thể nhanh chóng áp dụng vào thực tế trong thời gian tới.

Năm 2023 là cột mốc quan trọng, đánh dấu 30 năm thành lập trường Đại học Mở Hà Nội. Với triết lý “Mở”: Mở cơ hội, Mở trái tim, Mở trí tuệ, Mở tầm nhìn, Mở tương lai; cùng với chủ trương nhất quán về phát triển khoa học và công nghệ song hành với hoạt động đào tạo, việc tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia “Phát triển kinh tế số bền vững” là minh chứng khẳng định những quan điểm đó.

Quỳnh Chi (Vietnam Business Forum)