Giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống trong nông thôn mới

Phát triển kinh tế, nâng cao thu nhập của người dân là cơ sở để tạo nguồn lực thực hiện các mục tiêu chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM). Cùng với đó, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá để làm giàu thêm đời sống tinh thần của người dân.

Có nhiều ý kiến cho rằng, xây dựng NTM không có nghĩa là phải làm mới tất cả. Và câu chuyện giữ “hồn làng”, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa địa phương luôn được coi trọng trong quá trình xây dựng NTM. Bởi, khi nhắc tới “đặc trưng” văn hóa truyền thống vùng, miền thì không chỉ có hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ hay những công trình bê tông kiên cố mà nó còn là hình thái không gian, cảnh quan, bản sắc, nếp làng, cốt cách con người... Đó mới thực là nền tảng cốt lõi mang giá trị bền vững, và là mục tiêu cần được tập trung hướng tới trong quá trình xây dựng NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu trong thời gian tới.

Lưu giữ hồn quê

Đến thôn Ngọt, xã Hồng Giang (Lục Ngạn) hôm nay sẽ  thấy rõ sự đổi  thay của một vùng quê  nghèo với khung cảnh trù phú, đường làng khang trang, sạch đẹp. Hai bên đường từ cổng làng tới các trục đường chính là bức tường bích họa với cảnh làng quê cây đa, bến nước, sân đình; 4/4 km đường giao thông uốn lượn quanh thôn được bê tông hóa; nhà ai cũng có vườn bãi trồng cây ăn quả tốt tươi… Cùng sự quan tâm vào cuộc của các cấp ủy đảng, chính quyền, sự đồng lòng của người dân nên năm 2019 thôn Ngọt đã về đích NTM kiểu mẫu.

Bí thư Chi bộ thôn Ngọt Dương Văn Trình nói: “Trong tất cả tiêu chí xây dựng NTM kiểu mẫu, chúng tôi đặc biệt coi trọng gìn giữ nét văn hóa truyền thống, xem đây là động lực, điểm tựa để thực hiện các tiêu chí khác. Nét văn hóa ấy trước tiên là tình làng nghĩa xóm, tinh thần đoàn kết. Vì thế, khi các cấp chính quyền vận động hiến đất mở đường, đóng góp kinh phí xây dựng các công trình chung đều được người dân đồng thuận cao. Ngoài ra, người dân thực hiện nghiêm túc hương ước. Mỗi khi gia đình nào có việc hiếu, việc hỉ, bà con chòm xóm đều đến từ sớm giúp đỡ”

Thôn Ngọt có 100% người dân là đồng bào dân tộc thiểu số, chủ yếu là dân tộc Sán Dìu nên những nét văn hóa truyền thống, đậm đà bản sắc vẫn được giữ gìn. Người Sán Dìu có điệu Soọng cô trữ tình. Để lưu truyền cho thế hệ sau, năm 2022 thôn thành lập Chi hội bảo tồn và phát triển văn hóa dân tộc Sán Dìu với 23 hội viên, người nhiều tuổi nhất đã bước sang tuổi 80, trẻ nhất 39 tuổi.

Năm 2023, xã Ninh Sơn (Việt Yên) chọn xây dựng xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu theo lĩnh vực nổi trội là văn hóa. Địa phương có nhiều nền tảng như 4 làng quan họ cổ, nhiều nghệ nhân, câu lạc bộ. Hơn nữa, việc bảo tồn, gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa truyền thống được cấp ủy, chính quyền địa phương quan tâm thực hiện, điểm nhấn là truyền thụ dân ca quan họ cho thế hệ trẻ tại trường học. Năm nay, các xã: Tăng Tiến, Hồng Thái, Thượng Lan (cùng huyện) cũng xây dựng NTM kiểu mẫu. Mỗi địa phương chọn một lĩnh vực nổi trội, song đều quan tâm gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho người dân.

Nông thôn mới Bắc Giang

Cùng với bảo tồn các giá trị văn hóa phi vật thể, các địa phương trên còn quan tâm bảo vệ, tu bổ, tôn tạo các di tích trên trên bàn. Được biết, huyện Việt Yên đang đầu tư kinh phí tu bổ chùa Nội Ninh, đình Thượng Lát (xã Ninh Sơn); người dân và học sinh xã Hồng Thái thường xuyên quét dọn, chỉnh trang cảnh quan tại đền Như Thiết… Khi đặt chân đến nhiều làng quê, chúng ta vẫn bắt gặp hình ảnh giếng nước, sân đình, cổng làng ngả màu thời gian; những làng nghề truyền thống, phiên chợ quê; lễ hội rộn ràng… Tất cả tạo nên bức tranh văn hóa truyền thống phong phú, đậm đà bản sắc song hành với những con đường rộng dài, nhà cao tầng khang trang…

Theo Văn phồng NTM tỉnh Bắc Giang hiện toàn tỉnh có 149/182 xã đạt chuẩn văn hóa NTM. Nét văn hóa truyền thống được bảo tồn, phát huy, góp phần nâng cao đời sống tinh thần của người dân, là động lực để thực hiện tốt các phong trào, cuộc vận động của T.Ư và địa phương.

Đường giao thông thôn Ngọt, Hồng Giang, Lục Ngạn Bắc Giang được cứng hóa

Phát huy bảo tồn các giá trị văn hóa

Bắc Giang rất chú trọng triển khai thực hiện các Nghị quyết của Trung ương và của tỉnh về xây dựng và phát triển văn hóa, con người trong đó đặc biệt quan tâm phát huy, bảo tồn bản sắc văn hóa bền vững, gắn với thực hiện xây dựng nông thôn mới.

Cùng với đó, tiếp tục nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa thể thao cấp xã, thôn trên địa bàn toàn tỉnh; đổi mới các nội dung chương trình hoạt động gắn với thực tiễn đời sống xã hội và nhu cầu của người dân; phát huy chủ thể người dân trong việc tham gia đóng góp xây dựng, quản lý, tổ chức các mô hình sinh hoạt văn hóa mang tính cộng đồng.

Để cụ thể hóa những mục tiêu của nghị quyết của Trung ương và tỉnh, các địa phương đã tích cực thực hiện khảo cứu, sưu tầm, xây dựng các đề án nghiên cứu, phục dựng, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa các dân tộc thiểu số từ văn học, văn nghệ, trò chơi dân gian đến phong tục tập quán, lễ hội truyền thống.

Hiện tỉnh Bắc Giang đã hình thành nhiều tuyến du lịch nông thôn, du lịch cộng đồng. Đơn cử như tuyến du lịch TP Bắc Giang - Khu K12 (Tân Yên) - Trung tâm di tích lịch sử Hoàng Hoa Thám, bản Ven (Yên Thế); TP Bắc Giang - Khu di tích suối Mỡ (Lục Nam) - Vườn cây ăn quả (Lục Ngạn) - Khu du lịch tâm linh - sinh thái Tây Yên Tử, Khu du lịch Đồng Cao (Sơn Động)… Hằng năm, các điểm đến đón hàng vạn lượt du khách, hình ảnh tỉnh nhà cũng được quảng bá qua “kênh” này.

Theo ông Đỗ Tuấn Khoa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch,để phát huy những giá trị văn hóa truyền thống, bên cạnh xây dựng đời sống mới, các cấp, ngành cần tổ chức tốt các hình thức phát động, đăng ký danh hiệu văn hóa; kịp thời biểu dương, khen thưởng các cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc trong phong trào xây dựng văn hóa trong NTM; ngăn chặn thông tin độc hại, bảo đảm môi trường văn hóa lành mạnh. Khi mở rộng không gian văn hóa làng quê trong quy hoạch xây dựng NTM cần bảo đảm sự phát triển hài hòa, bền vững giữa kinh tế - văn hóa - môi trường; giải quyết tốt mối quan hệ giữa văn hóa truyền thống và hiện đại theo đặc thù của từng địa phương.

Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương

Minh Ngọc (Vietnam Business Forum)