ADB: Nền kinh tế Việt Nam vẫn vững vàng giữa những bất ổn của môi trường bên ngoài

“Nền kinh tế Việt Nam phục hồi mạnh mẽ trong nửa đầu năm 2024 và tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, bất chấp những bất ổn trên toàn cầu. Sự phục hồi ổn định đạt được do sản xuất công nghiệp cải thiện và thương mại gia tăng mạnh mẽ.”

Đây là khẳng định của ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia ADB tại Việt Nam tại họp báo công bố báo cáo Triển vọng Phát triển Châu Á (ADO) tháng 9 vừa qua tại Hà Nội.

Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) đã đưa ra dự báo tăng trưởng kinh tế tích cực cho Việt Nam, với tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ước đạt 6,0% trong năm 2024 và 6,2% trong năm 2025.

Theo ADB, công nghiệp định hướng xuất khẩu vẫn là động lực tăng trưởng chính của Việt Nam. Các đơn đặt hàng mới dần quay trở lại và tiêu dùng phục hồi đã khôi phục tăng trưởng sản xuất trong nửa đầu năm 2024, và đà tăng mạnh mẽ hơn được kỳ vọng sẽ tiếp tục trong cả năm. Chỉ số nhà quản lý mua hàng sản xuất tăng nhẹ trên 52,4 vào tháng 8/2024 và tiếp tục đà mở rộng, cho thấy sự phục hồi của ngành sản xuất hàng tiêu dùng. Nhu cầu ngoại đối với các mặt hàng điện tử xuất khẩu chủ lực thúc đẩy sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên, triển vọng kinh tế toàn cầu phục hồi chậm cũng tạo ra một số bất ổn. Công nghiệp được dự báo tăng trưởng 7,3% trong năm 2024 và tiếp tục mở rộng ở mức 7,5% vào năm 2025. Xây dựng sẽ tiếp tục tăng nếu các dự án cơ sở hạ tầng lớn được triển khai theo kế hoạch.

Các lĩnh vực khác được dự kiến tăng trưởng ở mức khiêm tốn. Trong đó, dịch vụ ​​sẽ tiếp tục tăng 6,6%, nhờ sự phục hồi của du lịch và các dịch vụ liên quan. Trong tháng 8 năm 2024, doanh số bán lẻ tăng 7,9% so với cùng kỳ năm trước, nâng tổng doanh số tám tháng đầu năm 2024 lên 8,5% theo giá hiện hành (5,3% theo giá thực tế). Mức tăng này vẫn thấp hơn mức 10,3% của cùng kỳ năm trước, cho thấy nhu cầu trong nước còn yếu. Nông nghiệp hưởng lợi từ giá lương thực tăng và được kỳ vọng ​​tăng 3,4% trong năm 2024.

Về phía cầu, chính sách tài khóa mở rộng và tiền tệ nới lỏng sẽ tiếp tục hỗ trợ tiêu dùng hiện đang ở mức thấp. Đầu tư công sẽ có vai trò then chốt đối với sự phục hồi và tăng trưởng kinh tế trong năm 2024. ADB cho rằng, tiếp tục chính sách hỗ trợ tài khóa và gia tăng đầu tư công sẽ góp phần kích cầu hơn nữa trong nửa cuối năm 2024. Tuy nhiên, vấn đề tồn tại trong phát hành trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục gây áp lực giảm đối với lĩnh vực bất động sản – là một lĩnh vực chính của tiêu dùng trong nước trước đây. Nhu cầu trong nước dự kiến ​​sẽ vẫn tương đối yếu trong giai đoạn 2024–2025.

Đáng chú ý, thương mại hồi phục và dòng vốn FDI tích cực sẽ là động lực tăng trưởng chính. Sự bất ổn trong việc tiếp tục tái cấu trúc chuỗi cung ứng khu vực và toàn cầu đã tác động tới triển vọng thương mại. Xuất - nhập khẩu có thể tăng hơn 10% trong năm nay và cao hơn một chút vào năm tới, với sự phục hồi dần của nhu cầu bên ngoài. Hoạt động thương mại gia tăng dự kiến ​​sẽ giúp cán cân vãng lai duy trì thặng dư ước tính vào khoảng 2,0% GDP trong năm 2024. Hoạt động sản xuất phục hồi thúc đẩy nhập khẩu các nguyên vật liệu đầu vào phục vụ cho sản xuất, dự báo thặng dư tài khoản vãng lai ​​sẽ thu hẹp ở mức 1,5% GDP vào năm 2025.

Trong đó, các lô hàng điện thoại di động, máy tính và sản phẩm điện tử ngày càng đóng góp vào tăng trưởng xuất khẩu chung. Tỷ trọng các mặt hàng này trong tổng kim ngạch xuất khẩu đã tăng đều đặn. Năm 2011, các mặt hàng này  chỉ chiếm 12% tổng kim ngạch xuất khẩu. Đến năm 2014, tỷ trọng này đã tăng gấp đôi lên 24% và tăng gần gấp ba lên 33% vào năm 2023. Tốc độ tăng trưởng bình quân của xuất khẩu sản phẩm điện tử từ năm 2011 đến năm 2023 là 26,7%. Sự tăng trưởng mạnh mẽ này đã khiến đây trở thành nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam trong năm 2023, trị giá 117,3 tỉ USD, chiếm 33% tổng kim ngạch xuất khẩu. Ngoài ra, xuất khẩu các mặt hàng điện tử của Việt Nam gia tăng cho thấy rõ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu đối với các sản phẩm công nghệ cao, trong đó Việt Nam đóng vai trò ngày càng quan trọng.

Mặc dù lạm phát tăng nhẹ trong nửa đầu năm 2024, lạm phát dự báo vẫn ở mức 4,0% cho cả năm 2024 và 2025. Các yếu tố như tăng lương và điều chỉnh giá có sự kiểm soát của chính phủ dự kiến ​​sẽ đẩy lạm phát tăng. Tuy nhiên, Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ nới lỏng tiền tệ sẽ giúp giảm bớt một số áp lực lên lạm phát. Việc phối hợp các chính sách đóng vai trò quan trọng góp phần phục hồi kinh tế, trong bối cảnh giá cả tăng nhẹ và cầu còn yếu. Trong ngắn hạn, ADB cho rằng, chính sách tiền tệ nới lỏng phải được phối hợp chặt chẽ với việc thực hiện chính sách tài khóa nhằm thúc đẩy hiệu quả hoạt động kinh tế. Chính sách tiền tệ sẽ theo đuổi mục tiêu kép là ổn định giá cả và tăng trưởng, cho dù không gian chính sách bị hạn chế. Rủi ro về các khoản nợ xấu gia tăng do chu kỳ suy thoái kinh tế hạn chế khả năng nới lỏng tiền tệ hơn nữa.

Cho dù đạt được những kết quả khả quan nhưng triển vọng  kinh tế Việt Nam vẫn còn nhiều bất ổn. Theo  ADB, ở trong nước, nền kinh tế thực tiếp tục cho thấy những yếu kém đối với nền tảng cấu trúc cơ bản của nó. Cầu nội địa yếu đòi hỏi phải thực hiện mạnh hơn các biện pháp kích thích tài khóa. Bên ngoài, triển vọng kinh tế phục hồi chậm có thể tiếp tục hạn chế  nhu cầu, ảnh hưởng bất lợi đến xuất khẩu, hoạt động sản xuất và việc làm. Xuất khẩu của Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng do dịch chuyển thương mại từ việc tái cấu trúc chuỗi giá trị toàn cầu đối với các sản phẩm như hàng may mặc, dệt may và điện tử, cũng như rủi ro từ căng thẳng địa chính trị leo thang và chủ nghĩa bảo hộ đang gia tăng.

“Để duy trì đà tăng trưởng trong năm 2024 và 2025, việc đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô với sự kết hợp cân bằng hơn các chính sách tiền tệ và tài khóa là hết sức quan trọng, đi kèm với các cải cách quản lý nhà nước toàn diện. Cầu bên ngoài yếu hơn kỳ vọng ​​đòi hỏi tiếp tục các biện pháp chính sách để thúc đẩy hoạt động kinh doanh nhằm kích thích cầu nội địa”, ADB phán tích.

Mặc dù NHNN tiếp tục theo đuổi chính sách tiền tệ hỗ trợ, song năng lực thực hiện chính sách này đã bị hạn chế đáng kể. Do vậy, ADB cho rằng, Việt Nam cần phải đẩy mạnh các biện pháp hỗ trợ tài khóa, tăng cường giải ngân đầu tư công và cải cách quản lý nhà nước hơn nữa để giảm bớt gánh nặng lên chính sách tiền tệ trong việc thúc đẩy nền kinh tế.

Lan Anh (Vietnam Business Forum)