Những thách thức cho tăng trưởng kinh tế của Việt Nam

“Việc Hoa Kỳ công bố áp thuế gần đây, cùng những bất ổn toàn cầu đang tiếp diễn, có thể đặt ra các thách thức đáng kể cho tăng trưởng của Việt Nam trong năm nay.”

Đây là nhận định của ông Shantanu Chakraborty - Giám đốc Quốc gia của ADB tại Việt Nam khi đánh giá về tình hình kinh tế Việt Nam trong thời gian tới.

Theo ông Shantanu Chakraborty, tăng trưởng thương mại mạnh mẽ, sản xuất cho xuất khẩu phục hồi tích cực và đầu tư trực tiếp nước ngoài ở mức cao đã thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam trong năm 2024. Tuy nhiên, hiện nay, môi trường kinh tế toàn cầu thay đổi, chịu ảnh hưởng đáng kể bởi các tuyên bố về mức thuế gần đây của Hoa Kỳ và căng thẳng địa chính trị, đặt ra những thách thức lớn đối với các nền kinh tế phụ thuộc vào tăng trưởng hướng đến xuất khẩu. Những bất ổn bên ngoài như leo thang thuế quan, các biện pháp trả đũa, cuộc xung đột kéo dài giữa Nga và U-crai-na và tình trạng bất ổn đang tiếp diễn tại Trung Đông có thể cản trở tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong ngắn hạn tới trung hạn. Thêm vào đó, sự tăng trưởng chậm lại tại Hoa Kỳ và Trung Quốc, các đối thương mại lớn của Việt Nam, có thể ảnh hưởng hơn nữa tới triển vọng kinh tế của Việt Nam.

Theo Dự báo phát triển kinh tế Việt Nam của ADB (được tính toán trước khi Hoa Kỳ công bố các biện pháp thuế quan), căng thẳng thương mại toàn cầu có thể ảnh hưởng đến ngành sản xuất định hướng xuất khẩu. Môi trường kinh tế toàn cầu, với xung đột thương mại và căng thẳng địa chính trị gia tăng, có thể tác động đáng kể đến ngành sản xuất định hướng xuất khẩu. Sự quay trở lại của chính sách bảo hộ dưới thời chính quyền mới của Hoa Kỳ có thể làm giảm cầu thế giới đối với các sản phẩm sản xuất tại Việt Nam, đặc biệt là khi có thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ. Tăng trưởng công nghiệp dự kiến sẽ tăng chậm lại ở mức 7,0% vào năm 2025. Tuy nhiên, lĩnh vực xây dựng có thể tăng trưởng nếu các dự án cơ sở hạ tầng lớn được triển khai theo đúng tiến độ. Dự báo lĩnh vực dịch vụ sẽ tăng trưởng 7,2% trong năm 2025, nhờ gia tăng du lịch trong nước và quốc tế cũng như các ngành công nghiệp công nghệ. Trong hai tháng đầu năm  2025, đã có gần 4 triệu lượt khách quốc tế đến Việt Nam, tăng 30,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Các biện pháp cấp thị thực thuận lợi, chương trình quảng bá du lịch và sự công nhận của quốc tế đã thúc đẩy mức tăng trưởng này. Việc chính phủ tập trung vào chuyển đổi số và phát triển bền vững sẽ mở ra những cơ hội mới, đặc biệt là trong các dịch vụ tài chính và bán lẻ. Tuy nhiên, ngành dịch vụ vẫn phải đối mặt với những bất ổn kinh tế toàn cầu, bất chấp các cải cách đang diễn ra.

Mặc dù thuế quan toàn cầu tăng, nhu cầu đối với các hàng hóa nông sản và các hiệp định thương mại tự do sẽ giúp duy trì xuất khẩu. Nông nghiệp dự kiến tiếp tục tăng trưởng vững chắc ở mức 3,2% trong năm 2025. Tuy nhiên, biến đổi khí hậu, khả năng tiếp cận công nghệ hạn chế và thiếu hụt về cơ sở hạ tầng vẫn là những thách thức của ngành. Cải thiện năng suất thông qua công nghệ và quản lý thuế quan toàn cầu đang ngày càng tăng trong khi vẫn duy trì giá cả cạnh tranh là chìa khóa để duy trì tăng trưởng xuất khẩu.

Khi lạm phát tiếp tục tăng, phạm vi nới lỏng chính sách tiền tệ thêm nữa sẽ hạn chế. Căng thẳng địa chính trị, tiêu dùng trong nước tăng cao hơn và việc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công có thể khiến lạm phát tăng lên tới 4,0% trong năm nay và 4,2% trong năm 2026. Trong năm 2025, Ngân hàng nhà nước đã đặt mục tiêu đầy tham vọng là tăng trưởng tín dụng đạt 16% để thúc đẩy hoạt động kinh tế. Tuy nhiên, khả năng hỗ trợ tăng trưởng của ngân hàng bị hạn chế bởi áp lực lạm phát gia tăng, các khoản nợ xấu tăng lên và đồng tiền Việt Nam suy yếu. Do đó, theo ADB, điều quan trọng là Chính phủ phải phối hợp chặt chẽ các chính sách tiền tệ và tài khóa một cách hiệu quả.

ADB cho rằng, Chính phủ đã khởi động kế hoạch đầy tham vọng để thúc đẩy tăng trưởng. Kế hoạch này đặt mục tiêu tăng trưởng 8% vào năm 2025 và 10% mỗi năm từ 2026 trở đi. Để thực hiện được điều này, mục tiêu đầu tư là 174 tỷ USD, tương đương 33,5% GDP, bao gồm 36 tỷ USD đầu tư công cho năm 2025 so với 27 tỷ  USD vào năm 2024 (giải ngân 85%). Đầu tư tư nhân đặt mục tiêu đạt 96 tỷ  USD, với FDI là 28 tỷ  USD và các khoản đầu tư khác là 14 tỷ USD. Trong hai tháng đầu năm 2025, vốn FDI đăng ký tăng 35,5%, trong khi vốn giải ngân tăng 5,4% so với cùng kỳ năm 2024. Để huy động thêm nguồn lực, theo ông Shantanu Chakraborty, Chính phủ có thể điều chỉnh thâm hụt ngân sách lên mức 4,0%-4,5% GDP.

Căng thẳng thương mại gia tăng có thể tác động đến hoạt động thương mại, gây khả năng thu hẹp thặng dư thương mại, làm giảm thặng dư cán cân vãng lai xuống mức tương đương 2,5% GDP trong năm nay.

Theo ông Shantanu Chakraborty, Chính phủ Việt Nam đã đặt ra kế hoạch đạt được mục tiêu tăng trưởng đầy tham vọng có thể giúp giảm thiểu đáng kể những rủi ro từ bên ngoài. Tăng trưởng kinh tế có thể đạt cao hơn và bền vững nếu các nỗ lực cải cách thể chế toàn diện thời gian qua được triển khai nhanh chóng và hiệu quả. Những cải cách này sẽ kích thích nhu cầu trong nước, tăng hiệu quả quản lý nhà nước trong ngắn hạn, từ đó thúc đẩy sự phát triển của khu vực tư nhân trong trung và dài hạn. Nếu thành công, những cải cách này có thể tăng cường hiệu quả bằng cách cắt giảm thủ tục hành chính, cải thiện dịch vụ, tinh gọn hoạt động của Chính phủ và thúc đẩy phát triển kinh tế mạnh mẽ.

Anh Mai (Vietnam Buisness Forum)