An Sơn: Mô hình dịch vụ nông nghiệp đa năng và bền vững

Hợp tác xã Sản xuất kinh doanh - Dịch vụ Nông nghiệp An Sơn, xã Việt Khê, Hải Phòng là minh chứng sống động cho một mô hình hợp tác xã đa năng, vừa cung cấp dịch vụ nông nghiệp, vừa đầu tư cơ sở hạ tầng, vừa hỗ trợ đời sống nông dân. Qua gần ba thập niên thành lập (năm 1998), An Sơn đã trở thành hình mẫu cho các địa phương khác trong việc kết hợp kinh tế, công nghệ và xã hội.

Cơ giới hóa nông nghiệp gắn với chuyển đổi cây trồng

Hợp tác xã An Sơn quản lý diện tích sản xuất nông nghiệp 136 ha, chuyên cung cấp dịch vụ gieo sạ, làm đất, chăm sóc và thu hoạch lúa cho bà con. Thay vì để nông dân phải tự mình chuẩn bị tất cả các khâu, An Sơn cơ giới hóa từ khâu làm đất, gieo sạ, bón phân, đến thu hoạch, giúp giảm sức lao động, nâng cao năng suất, đồng thời duy trì gần như 100% diện tích gieo cấy. Việc cung cấp phân bón trả chậm, không tính lãi, giúp bà con yên tâm sản xuất mà không phải lo chi phí ban đầu.

Ngoài lúa, hợp tác xã đã mở rộng sang cây ăn quả có giá trị cao. Lúa nếp cái hoa vàng đang được trồng thí điểm 15 ha, với năng suất ổn định, thương lái thu mua ngay đầu bờ, đảm bảo đầu ra cho nông dân. Chuối Tết VietGAP, được trồng trên diện tích 50 ha, trong đó 35 ha đã hoàn tất chứng nhận VietGAP, đã trở thành sản phẩm chủ lực phục vụ thị trường Tết trong gần 20 năm. Mỗi năm, thương lái đến tận vườn thu mua, giúp người dân có nguồn thu ổn định.

Gần đây, một số thành việc của hợp tác xã đã chủ động thí điểm triển khai trồng cây na trên diện tích hơn 10 ha nhằm chuyển đổi từ cây chuối khi năng suất giảm (thường sau 2-3 năm), rồi thành lập hợp tác xã riêng để thuận lợi trong vận hành. “Việc luân canh cây ăn quả giúp đất đai không bị bạc màu và nâng cao hiệu quả kinh tế cho nông dân,” ông Vũ Hồng Hải - Chủ tịch HĐTV kiêm Giám đốc hợp tác xã chia sẻ.

Bên cạnh việc sản xuất, An Sơn còn đứng ra chuyển giao kỹ thuật, hỗ trợ bà con trồng chuối Tết và lúa lứt theo quy chuẩn VietGAP. Mọi hoạt động được đồng bộ từ gieo cấy, chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, đến thu hoạch, đóng gói, tối ưu hóa chi phí, đảm bảo chất lượng và lợi ích nông dân.

Vận hành hiệu quả hạ tầng thiết yếu

An Sơn không chỉ chú trọng sản xuất mà còn đầu tư mạnh vào hệ thống điện, nước và hạ tầng nội đồng. Hiện hợp tác xã quản lý 10 trạm điện, chủ động áp dụng công nghệ số trong quản lý vận hành: giám sát dữ liệu, ký hợp đồng điện tử và đã số hoá khoảng 50% công tơ đo đếm, phần còn lại đang tiếp tục triển khai. Dù khó khăn về vốn – nhiều dự án phải vay ngân hàng bằng chính tài sản cá nhân của lãnh đạo hợp tác xã – An Sơn vẫn kiên trì đầu tư mở rộng lưới điện phục vụ người dân và sản xuất. Hai nhà máy nước sạch công suất 800 m³/ngày đêm, cùng hệ thống đường ống phủ toàn địa bàn, được triển khai từ chương trình nước sạch nông thôn 2005–2006, mỗi dự án nhận khoảng 100 triệu đồng hỗ trợ ban đầu từ Nhà nước. Đây là cơ sở quan trọng giúp địa phương đảm bảo dịch vụ thiết yếu, đồng thời tạo nền tảng để HTX mở rộng các hoạt động nông nghiệp và dịch vụ theo hướng hiện đại.

Hợp tác xã cũng đầu tư xây dựng hệ thống giao thông nội đồng đồng bộ, mở mới và nâng cấp các tuyến trục chính vào vùng sản xuất. Nhờ đó, xe tải và phương tiện thu mua có thể vào tận vườn, giảm đáng kể chi phí vận chuyển, hạn chế tổn thất sau thu hoạch và giúp nông sản được đưa ra thị trường nhanh hơn, ổn định hơn. Hạ tầng này cũng tạo điều kiện để HTX tổ chức sản xuất theo vùng tập trung, phục vụ các chuỗi liên kết như lúa lứt Thái Hòa Vàng, chuối Tết VietGAP và vùng na chuyển đổi.

Dù vậy, An Sơn vẫn đối mặt nhiều thách thức do việc tiếp cận vốn ưu đãi còn khó, nhiều dự án phải dùng sổ đỏ của thành viên làm thế chấp. Quỹ phát triển của xã hạn hẹp, thủ tục ngân hàng phức tạp. Việc đào tạo nâng cao chuyên môn, ứng dụng công nghệ vào quản lý điện - nước và nông nghiệp vẫn chủ yếu dựa vào tự lực. Hợp tác xã vận hành theo mô hình tự thu, tự chi, tự chịu trách nhiệm, với 5 thành viên hội đồng quản trị, ban quản lý 9 người, 15 cán bộ nhân viên hưởng lương, chi bộ 9 đảng viên. Tổng doanh thu năm 2024 đạt 17 tỷ đồng, trong đó dịch vụ điện chiếm 75%, còn lại là nước và dịch vụ nông nghiệp.

Hợp tác xã An Sơn không chỉ tạo công ăn việc làm cho lao động địa phương, mà còn nâng cao năng suất, chất lượng nông sản, đảm bảo an sinh xã hội. Hợp tác xã đang hướng tới mở rộng trạm điện, nâng cấp hệ thống nước sạch, hoàn thiện cơ sở hạ tầng, đồng thời xây dựng chuỗi sản phẩm nông nghiệp chuẩn VietGAP để tiếp cận thị trường siêu thị, thương mại hiện đại, nâng cao giá trị sản phẩm.

Hành trình của An Sơn là minh chứng sống động cho khát vọng phát triển bền vững: kết hợp sản xuất nông nghiệp, dịch vụ, cơ sở hạ tầng, công nghệ và nhân lực, trở thành mô hình hợp tác xã điển hình, mở ra hướng đi mới cho nông thôn Hải Phòng và cả nước.

Ngô Khuyến (Vietnam Business Forum)