Quan hệ Việt Nam - Indonesia: Góp phần thúc đẩy tăng trưởng khu vực ASEAN trong kỷ nguyên số và xanh

Sau bảy thập kỷ, quan hệ Việt Nam – Indonesia đã phát triển mạnh mẽ trên các lĩnh vực, từ kinh tế, thương mại, đầu tư đến các lĩnh vực mới như kinh tế số, năng lượng tái tạo và hệ sinh thái xe điện. Việc hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện vào năm 2025 không chỉ thể hiện mức độ tin cậy chính trị sâu sắc mà còn tạo nền tảng thúc đẩy tăng trưởng, kết nối chuỗi cung ứng và thịnh vượng chung trong khu vực ASEAN.

Phóng viên đã có cuộc phỏng vấn với bà Jane Runkat, Đại biện lâm thời, Đại sứ quán Indonesia tại Hà Nội, nhân dịp kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Indonesia (30/12/1955 – 30/12/2025).

Nhìn lại bảy thập kỷ quan hệ song phương, theo bà đâu là những cột mốc quan trọng nhất trong hợp tác đầu tư và kinh doanh giữa Việt Nam và Indonesia?

70 năm qua, quan hệ Việt Nam – Indonesia được xây dựng trên nền tảng sự tin cậy chính trị lẫn nhau và những mối liên kết kinh tế ngày càng bền chặt. Một trong những cột mốc quan trọng nhất là việc nâng cấp quan hệ hai nước lên Đối tác chiến lược toàn diện vào tháng 3/2025, trùng với dịp kỷ niệm 70 năm thiết lập quan hệ ngoại giao. Bước tiến này thể hiện cam kết cho một kỷ nguyên hợp tác sâu rộng, thực chất và toàn diện hơn, với hợp tác kinh tế được xác định là trụ cột then chốt.

Cột mốc quan trọng khác là sự tăng trưởng vượt bậc trong thương mại song phương. Mục tiêu kim ngạch 10 tỷ USD vào năm 2023 đã được hai nước hoàn thành sớm hơn hai năm, tạo nền tảng cho giai đoạn tăng trưởng mạnh mẽ tiếp theo. Tăng trưởng thương mại trong 5 năm qua tăng mạnh, từ 8,2 tỷ USD năm 2020 lên 16,7 tỷ USD năm 2024. Trên đà này và trong khuôn khổ Đối tác chiến lược toàn diện, hai bên đã thống nhất mục tiêu hướng tới 18 tỷ USD vào năm 2028. Động lực này còn được hỗ trợ bởi các hiệp định đa phương như Hiệp định Thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) và Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện Khu vực (RCEP), giúp tạo khuôn khổ pháp lý rõ ràng và giảm rào cản thương mại.

Dòng đầu tư hai chiều cũng ghi nhận bước tiến đáng kể trong những năm gần đây. Nhiều doanh nghiệp lớn của Việt Nam như VinFast, Vingroup hay FPT đã mở rộng hiện diện và triển khai các dự án quy mô tại Indonesia. Ở chiều ngược lại, các tập đoàn Indonesia như Ciputra và JAPFA Group tiếp tục đầu tư mạnh vào Việt Nam, đa dạng hóa sang nhiều lĩnh vực. Xu hướng đầu tư hai chiều ngày càng rõ nét này phản ánh mức độ hội nhập kinh tế sâu hơn và sự tin tưởng lẫn nhau vào tiềm năng thị trường của mỗi bên, đặc biệt trong các lĩnh vực mới nổi như số hóa, giáo dục, năng lượng tái tạo, hệ sinh thái xe điện và an ninh lương thực.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Tổng thống Indonesia Prabowo Subianto

Theo bà, đâu là những dự án, mô hình kinh doanh hoặc lĩnh vực hợp tác nổi bật và đóng góp đáng kể vào quan hệ đối tác kinh tế giữa hai nước?

Nhiều dự án và lĩnh vực có tác động lớn đã thể hiện chiều sâu của hợp tác kinh tế Việt Nam – Indonesia. Trong lĩnh vực ô tô, đầu tư của VinFast tại Indonesia nổi bật với việc xây dựng nhà máy lắp ráp tại Subang – Tây Java và triển khai dịch vụ taxi điện Xanh SM, qua đó hình thành một hệ sinh thái xe điện hoàn chỉnh. Sáng kiến này không chỉ mang ý nghĩa thương mại mà còn kiến tạo một mô hình giao thông đô thị bền vững và các hoạt động công nghiệp có giá trị gia tăng cao.

Trong lĩnh vực nông nghiệp và an ninh lương thực, cơ sở sản xuất vaccine thú y của Vaksindo (thuộc Japfa Group) tại Việt Nam là minh chứng cho sự kết hợp giữa năng lực nghiên cứu, công nghệ và sản xuất, góp phần củng cố hệ sinh thái Feed–Farm–Food mà Japfa đang phát triển. Bên cạnh đó, hợp tác trong các lĩnh vực mới nổi tiếp tục mở rộng, từ năng lượng tái tạo – nơi hai nước đang đẩy mạnh nỗ lực phát triển nguồn năng lượng sạch và hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng 0 – đến công nghệ số, bao gồm AI và các ứng dụng bán dẫn tiên tiến.

Ngoài ra, trong lĩnh vực thủy sản, phát triển ngành công nghiệp halal và logistics cho thấy một cách tiếp cận đa chiều, kết hợp đổi mới công nghiệp với các sáng kiến mang tính xã hội và cộng đồng. Các nền tảng như sự kiện “Meet Indonesia” 2024 tại tỉnh Khánh Hòa góp phần kết nối chính phủ, doanh nghiệp và học viện nhằm thúc đẩy hợp tác, nâng cao năng lực cạnh tranh và tạo ra các giá trị bền vững.

Theo đánh giá của bà, quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Indonesia đóng góp như thế nào vào việc tăng cường chuỗi cung ứng và thúc đẩy thương mại, đầu tư trong toàn khu vực ASEAN?

Việc nâng cấp quan hệ Việt Nam – Indonesia lên Đối tác chiến lược toàn diện tạo nền tảng để tăng cường chuỗi cung ứng, thương mại và đầu tư trên toàn khu vực ASEAN. Thông qua đó, hai nước có thể đóng vai trò như động lực kinh tế kép và là mô hình hợp tác nội khối ASEAN.

Quan hệ đối tác này cũng góp phần tăng cường khả năng chống chịu và đa dạng hóa chuỗi cung ứng bằng cách kết nối hai nền kinh tế trong khu vực với các thế mạnh bổ sung cho nhau. Indonesia, với nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú, thị trường lớn và định hướng chế biến sâu, bổ sung cho thế mạnh của Việt Nam trong sản xuất hướng xuất khẩu. Hiện tại, cả hai đều đang hưởng lợi từ cơ cấu dân số vàng với lực lượng lao động trẻ và tài năng. Bằng cách thúc đẩy liên kết trong các ngành có giá trị gia tăng cao như công nghiệp công nghệ cao, sản xuất xe điện và chế biến nông sản, Việt Nam  -  Indonesia có thể tạo ra một mạng lưới sản xuất khu vực tích hợp và vững chắc hơn, giảm phụ thuộc vào các nguồn bên ngoài đơn lẻ và trở thành điểm đến hấp dẫn hơn đối với dòng vốn FDI toàn cầu.

Về thương mại và đầu tư, mối quan hệ này tạo nền tảng vững chắc cho toàn bộ cộng đồng kinh tế ASEAN. Là những quốc gia thành viên chủ chốt của các hiệp định thương mại tự do khu vực, hai bên cam kết loại bỏ rào cản thương mại và hài hòa hóa các quy định về thương mại và đầu tư. Mục tiêu thương mại song phương 18 tỷ USD mà Indonesia và Việt Nam theo đuổi sẽ đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của khu vực. Trong những năm tới, các sáng kiến như thanh toán số xuyên biên giới sẽ tạo điều kiện cho các giao dịch khu vực nhanh hơn và thuận lợi hơn, cải thiện hiệu quả thương mại cho toàn bộ các thành viên ASEAN.

Trong thời gian tới, theo bà, những lĩnh vực nào có tiềm năng tạo ra đột phá trong hợp tác giữa hai nước, đặc biệt trong các lĩnh vực như kinh tế xanh, chuyển đổi số, năng lượng tái tạo hay hợp tác biển?

Nhìn về tương lai, các lĩnh vực có tiềm năng lớn nhất cho hợp tác giữa Việt Nam và Indonesia gắn liền chặt chẽ với các xu thế toàn cầu và mục tiêu phát triển quốc gia của hai nước. Cụ thể:

Chuyển đổi số và AI, đang mở ra không gian hợp tác đột phá khi cả Việt Nam và Indonesia đều thuộc nhóm nền kinh tế số tăng trưởng nhanh nhất khu vực. Tiềm năng lớn đến từ việc xây dựng quan hệ đối tác số mạnh mẽ, vững chắc và an toàn. Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh, hợp tác và đối thoại liên tục trở nên cần thiết để vừa tận dụng cơ hội, vừa xử lý các thách thức mới nổi như quy định về sử dụng AI hay nguy cơ tội phạm mạng gia tăng.

Phát triển hệ sinh thái xe điện (EV): Khoản đầu tư của VinFast tại Indonesia là tiền đề cho một bước đột phá lớn. Hợp tác có thể mở rộng vượt ra ngoài sản xuất và bán hàng, hướng tới phát triển một hệ sinh thái xe điện khu vực toàn diện, bao gồm sản xuất pin, mạng lưới hạ tầng sạc và các cơ sở tái chế. Bằng cách điều chỉnh chính sách và tiêu chuẩn của mình, hai nước có thể cùng định hình tương lai của thị trường ô tô ASEAN.

Hợp tác thủy sản bền vững: Hai bên tăng cường hợp tác về công nghệ thủy sản, nâng cao năng lực, chống khai thác IUU, cũng như chế biến thủy sản giá trị gia tăng – cùng với việc củng cố kết nối cảng và logistics sẽ góp phần trực tiếp vào chuỗi cung ứng ASEAN rộng lớn hơn.

Các lĩnh vực được đề cập trên, được dẫn dắt bởi tính bền vững, công nghệ và kết nối chiến lược, sẽ củng cố hơn nữa vai trò của Indonesia và Việt Nam trong hành trình hướng tới thịnh vượng và bền vững của ASEAN.

Trân trọng cảm ơn bà!

Thu Huyền (Vietnam Business Forum)