09:41:48 | 24/12/2025
Lần đầu tiên trong lịch sử, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt kỷ lục 920 tỷ USD, đưa nền kinh tế vào Top 15 cường quốc thương mại toàn cầu. Cùng với chuỗi 10 năm xuất siêu liên tiếp, thành quả này tiếp tục tạo bệ phóng vững chắc để hoạt động ngoại thương chuyển sang phát triển theo chiều sâu và hướng tới những mục tiêu tham vọng hơn trong năm 2026.
Những dấu ấn xuất khẩu nổi bật
Theo Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), thương mại Việt Nam năm 2025 ghi nhận nhiều điểm sáng. Đến trung tuần tháng 12, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 883,7 tỷ USD và dự kiến chạm mốc 920 tỷ USD khi kết thúc năm, tăng khoảng 17% so với năm 2024. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu cả năm dự kiến vượt 470 tỷ USD, tăng khoảng 16%.
Nhìn lại hành trình hơn một thập kỷ qua, mới thấy rõ sự phát triển mạnh trong việc mở rộng quy mô thương mại của Việt Nam: từ mức khiêm tốn 100 tỷ USD vào năm 2009, nền kinh tế đã vượt ngưỡng 900 tỷ USD. Ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) khẳng định: "Đây là thành quả của sự nỗ lực từ Chính phủ, các doanh nghiệp và sự chỉ đạo sát sao từ các cấp lãnh đạo".
Đáng chú ý, cán cân thương mại tiếp tục duy trì trạng thái bền vững. Năm 2025 đánh dấu năm thứ 10 liên tiếp Việt Nam xuất siêu, với thặng dư dự kiến trên 21 tỷ USD, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, tăng dự trữ ngoại hối và củng cố năng lực cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam.
Cơ cấu xuất khẩu cũng chuyển dịch theo hướng nâng cao chất lượng và giá trị gia tăng. Số mặt hàng đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD tăng từ 10 mặt hàng năm 2007 lên 36 mặt hàng năm 2025, qua đó giảm dần sự phụ thuộc vào một số nhóm hàng chủ lực.
Động lực tăng trưởng đến từ nhiều nhóm hàng chủ lực. Các mặt hàng công nghiệp như điện tử, máy tính, linh kiện, máy móc thiết bị tiếp tục giữ vai trò dẫn dắt, trong khi nông, lâm, thủy sản phục hồi rõ nét với các sản phẩm thế mạnh như rau quả, sầu riêng, tôm hùm. Dệt may, gỗ và sản phẩm gỗ cũng ghi nhận mức tăng tích cực, phản ánh sự cải thiện của nhu cầu toàn cầu và khả năng nắm bắt cơ hội thị trường của doanh nghiệp Việt.
Song song, thị trường xuất khẩu được mở rộng. Số thị trường đạt kim ngạch trên 1 tỷ USD tăng từ 27 năm 2013 lên 35 thị trường trong giai đoạn 2024 - 2025, phản ánh hiệu quả tận dụng 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) và nỗ lực đa dạng hóa thị trường của doanh nghiệp Việt.
Vượt "sóng ngược" và áp lực kép
Những kỷ lục đạt được càng có ý nghĩa khi đặt trong bối cảnh thương mại năm 2025 đầy biến động. Ngành Công Thương đã phải điều hành xuất khẩu trong “thế gọng kìm” giữa rào cản quốc tế gia tăng và nguy cơ đứt gãy nguồn cung trong nước.
Tại Hội nghị tổng kết ngành, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho biết kinh tế thế giới năm 2025 tăng trưởng chậm, trong khi chủ nghĩa bảo hộ mậu dịch gia tăng, nhiều thị trường lớn siết chặt tiêu chuẩn môi trường, lao động. Đặc biệt, Hoa Kỳ - thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam đã áp dụng các chính sách thuế đối ứng, tạo áp lực cạnh tranh lớn cho hàng hóa Việt. Ở trong nước, thiên tai diễn biến cực đoan với tình trạng “bão chồng bão, lũ chồng lũ” gây thiệt hại nặng cho vùng nguyên liệu và hạ tầng logistics, việc duy trì chuỗi cung ứng và đảm bảo tiến độ giao hàng trở thành thách thức lớn.
Trong bối cảnh đó, điều hành vĩ mô và hỗ trợ sản xuất đóng vai trò then chốt, đặc biệt là đảm bảo nguồn điện ổn định và tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp. Ông Phạm Nguyên Hùng - Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) cho biết nhiều thời điểm công tác chỉ đạo diễn ra xuyên đêm để giữ hệ thống vận hành thông suốt, tạo “bệ đỡ” cho sản xuất và xuất khẩu.
Song song đó, công tác phòng vệ thương mại được triển khai hiệu quả, giúp bảo vệ lợi ích chính đáng của hàng hóa Việt Nam trước các vụ điều tra chống bán phá giá, chống trợ cấp, qua đó góp phần giữ vững thị phần tại các thị trường trọng điểm.
Mục tiêu 2026: Tăng trưởng xuất khẩu 8%
Bước sang năm 2026 – năm bản lề mở ra giai đoạn phát triển mới, xuất nhập khẩu đứng trước yêu cầu đổi mới mạnh mẽ để giữ đà tăng trưởng. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã xác định định hướng “6 tiên phong” cho ngành Công Thương, trong đó nhấn mạnh nhiệm vụ ngoại thương: tiên phong đa dạng hóa thị trường, sản phẩm và chuỗi cung ứng.
Theo Thủ tướng, tư duy tiếp cận thị trường cần chuyển dịch căn bản. Thay vì “bán cái ta có”, doanh nghiệp và hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài phải đi sâu nghiên cứu, cung cấp “cái thị trường cần”, chủ động khai thác các thị trường ngách và nhu cầu mới nổi.
Trên thực tế, ngành Công Thương đã bắt đầu “đi trước mở đường” sang các khu vực tiềm năng như Trung Đông, châu Phi, Nam Âu. Việc thâm nhập thị trường Halal và tăng cường hợp tác với UAE được xem là hướng đi chiến lược, mở ra dư địa tăng trưởng lớn cho nông sản và thực phẩm chế biến của Việt Nam.
Với mục tiêu kim ngạch xuất khẩu năm 2026 tăng trên 8%, ngành Công Thương đặt trọng tâm làm mới các động lực truyền thống, đồng thời khai thác mạnh các kênh thương mại hiện đại. Thương mại điện tử xuyên biên giới đang nổi lên như “cánh tay nối dài” của xuất khẩu. Sau khi vượt mốc 30 tỷ USD năm 2025, quy mô thương mại điện tử trong nước dự kiến đạt 37 tỷ USD năm 2026, tạo điều kiện để hàng Việt tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu, rút ngắn khâu trung gian.
Song song với đó, chiến lược xuất khẩu giai đoạn tới gắn chặt với yêu cầu xanh hóa và số hóa. Đây không còn là lựa chọn mà trở thành điều kiện bắt buộc để hàng hóa Việt Nam thâm nhập các thị trường cao cấp như EU và Mỹ, đòi hỏi sự chuyển đổi đồng bộ từ sản xuất nguyên liệu, chế biến đến logistics.
Hương Ly (Vietnam Business Forum)
English
