Bảo tồn và phát huy tinh hoa di sản văn hoá thế giới - dân ca quan họ Bắc Ninh

Bắc Ninh là địa phương có hai di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại là dân ca quan họ và ca trù. Hơn ai hết, chính cộng đồng sở hữu di sản phải ý thức được giá trị các sản phẩm văn hóa của mình, để rồi gìn giữ, phát huy những di sản ấy mang đậm bản sắc riêng.

Trong quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Bắc Ninh giai đoạn 2011-2020 và định hướng đến năm 2030, tỉnh Bắc Ninh đã xác định phát triển các sản phẩm du lịch đặc thù nhằm xây dựng hệ thống sản phẩm du lịch mang đậm bản sắc miền quan họ, đa dạng và chuyên sâu, tạo nên sự độc đáo và khác biệt, và tăng sức cạnh tranh.

Tỉnh đang thực hiện dự án “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể dân ca quan họ Bắc Ninh” có quy mô lớn nhất từ trước đến nay. Dự án nhằm bảo tồn và lưu truyền cho các thế hệ mai sau những tinh hoa văn hóa quan họ, những phong tục, lễ hội, tập quán riêng có của một miền quê trầm lắng nhiều tầng văn hóa. Ngày 12/7/2011, Hội những người yêu dân ca quan họ Bắc Ninh đã chính thức được thành lập gồm hàng nghìn hội viên là người đang sống tại các làng xã trong tỉnh và nhiều người ở các tỉnh, thành phố khác.

Nằm trong chương trình bảo tồn dân ca quan họ Bắc Ninh, bắt đầu từ năm học 2011 – 2012, các trường THCS và THPT trong toàn tỉnh đã đưa nội dung hát quan họ vào chương trình dạy và học. Ngoài ra, học sinh còn được tiếp cận dân ca quan họ lời mới với hình thức truyền dạy do các giáo viên, nghệ nhân dân ca quan họ thực hiện và thông qua các buổi sinh hoạt câu lạc bộ, trò chơi âm nhạc, sinh hoạt tổ.

Ðặc trưng của dân ca quan họ là phải gắn kết chặt chẽ với lễ hội, tín ngưỡng, phong tục, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Bắc Ninh đã phối hợp với huyện Tiên Du phục dựng lại Hội Lim - một lễ hội đặc trưng của vùng quan họ, khôi phục lại các canh hát đối đáp quan họ cổ không nhạc đệm trong không gian gia đình; cải tạo đồi Lim là không gian thực hành văn hóa quan họ và diễn xướng quan họ, khôi phục hình thức hát thờ ở hội làng Viêm Xá (thành phố Bắc Ninh) để bảo tồn các giọng lề lối của dân ca quan họ…

Nhằm tiếp tục bảo tồn và phát huy các giá trị của dân ca quan họ, trong thời gian tới, ngành du lịch Bắc Ninh sẽ đẩy mạnh các hoạt động như tổ chức các liên hoan quan họ theo địa bàn huyện, thành phố, thị xã; Phối hợp với Viện Văn hóa nghệ thuật Việt Nam, Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam nghiên cứu, triển khai các chương trình truyền dạy, phục hồi kĩ thuật hát quan họ truyền thống, tìm các giải pháp để quan họ thích ứng với sự phát triển của các phương tiện âm thanh trong đời sống đương đại; Thành lập Khoa Dân ca quan họ trong Trường Cao đẳng Văn hóa nghệ thuật của tỉnh và xúc tiến thành lập Nhà hát dân ca quan họ Bắc Ninh, tiếp tục duy trì chuyên mục giới thiệu, quảng bá và truyền dạy quan họ trên Báo Bắc Ninh, Đài Phát thanh - Truyền hình Bắc Ninh và trên hệ thống đài phát thanh, truyền thanh huyện, thị xã, thành phố và cơ sở; Xây dựng một số trang web thành trung tâm lưu trữ hoặc thư viện điện tử về dân ca quan họ Bắc Ninh; Xuất bản và cung cấp cho cộng đồng những sản phẩm văn hóa quan họ dưới nhiều hình thức như sách, đĩa; Phối hợp với hoạt động du lịch, gắn kết các tour du lịch với các làng quan họ gốc, khai thác và phát huy giá trị di sản quan họ một cách bền vững.

Bảo tồn và phát huy giá trị của dân ca quan họ Bắc Ninh đồng thời cũng là trân trọng các sáng tạo nghệ thuật mang âm hưởng của dân ca quan họ Bắc Ninh phù hợp với nhịp sống đương đại, được cộng đồng thừa nhận, tạo nên sức sống mới cho dân ca quan họ Bắc Ninh, đó chính là sự cam kết của cộng đồng để chung tay bảo tồn và phát huy tinh hoa của di sản văn hoá thế giới - dân ca quan họ Bắc Ninh.

Khánh Ngọc