Khẳng định tính hiệu quả của các dự án bô-xít Tây Nguyên

Tại cuộc họp báo thường kỳ Bộ Công Thương ngày 7/4, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải đã khẳng định, các dự án khai thác bô-xít Tây Nguyên mặc dù hiện nay đang lỗ, nhưng sẽ hoàn vốn sớm và hoạt động hiệu quả sau 12-13 năm nữa.

Thời gian qua, hai dự án bô-xít Tân Rai và Nhân Cơ đã làm tiêu tốn nhiều giấy mực của báo chí do đang lỗ nhưng vẫn xin nhiều ưu đãi về thuế, phí. Trước đó, Bộ Công Thương và Tập đoàn Công nghiệp Than Khoáng sản Việt Nam (Vinacomin) đã có báo giải trình với Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về hiệu quả của hai dự án bô xít Tây Nguyên. Theo đó, sau thời gian chạy thử, nhà máy tại Tân Rai dự kiến lỗ 258 tỷ đồng trong năm đầu. Con số lũy kế đến năm 2015 là 460 tỷ và dự án dự kiến có lãi từ năm 2016. Dự án tại Nhân Cơ, số lỗ được ghi nhận trong 6 năm đầu dự kiến là gần 3.000 tỷ (từ 2015 đến 2020).

Về vấn đề này, Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải cho biết: "Dự án Tân Rai sẽ lỗ trong vòng 5 năm đầu và 12 năm sau sẽ hoàn vốn. Dự án Nhân Cơ lỗ trong 7 năm và hoàn vốn trong 13 năm. Cả hai dự án này đều có thời gian khai thác là 30 năm nhưng tuổi thọ lên đến 50 năm nên hoàn toàn có tính khả thi. Mặt khác, bô-xít cũng không độc hại như nhiều người khác nghĩ".

Ông Đỗ Thắng Hải cho biết thêm: :Bộ không xin ưu đãi mà để xuất thêm một số chính sách cho đúng tình hình thực tế hiện nay”

Nếu xét về yếu tố giá bán và lượng xuất khẩu alumin, thì hiệu quả của hai dự án đều có tính khả thi cao. Hơn nữa, ngay trong thời gian chạy thử năm 2013, dự án Tân Rai đã xuất khẩu được hơn 160 ngàn tấn cho các công ty nước ngoài. Năm 2014, Vinacomin đã ký hợp đồng nguyên tắc tiêu thụ dài hạn sản phẩm alumin với Công ty Marubeni (Nhật Bản); Công ty Nhôm Vân Nam (Trung Quốc) và tiếp tục bán cho các đối tác khác.

Ông Bùi Quang Chuyện, Phó vụ trưởng Vụ Công nghiệp nặng (Bộ Công thương) cũng cho biết, các đề xuất đề xuất về thuế, khí với 2 dự án khai thác bô-xít đều đúng theo quy trình.

Theo phân tích của ông Chuyện, teo quy định về thuế giá trị gia tăng, nếu tài nguyên khoáng sản đã được chế biến thành sản phẩm khác thì chịu thuế 5%, còn chưa chế biến thì 0%. Nên với bô-xít chưa chế biến thành sản phẩm khác thì sẽ được hưởng mức thuế 0% là hoàn toàn hợp lý.

Ông Chuyện chỉ ra rằng, phí môi trường đang áp dụng với các dự án bô-xít hiện nay đang cao gấp từ 20 đến 30 lần so với khai thác đất đá là chưa phù hợp. Liên quan đền đề nghị thay đổi cơ chế bồi thường, giải phóng mặt bằng trong khai thác mỏ bô-xít, ông Bùi quang Chuyện cho rằng, dự án bô-xít Nhân Cơ có diện tích khoảng 150 -160 ha và thời gian khai thác rất nhanh, thời gian hoàn thổ cũng chỉ từ 3-5 năm.

Theo tính toán của Bộ Công thương, vòng đời dự án là 50 năm nhưng chỉ sau 3-5 năm là người dân có thể sử dụng khai thác đất này nên Bộ Công thương đề xuất giải pháp không chi trả tiền giải phóng mặt bằng theo hiện hành mà chỉ đền bù tài sản hoa màu có trên đất và thuê lại đất của người dân. Người dân sau 5 năm có thể sử dụng lại loại đất nay, đồng thời giảm thuế thuê đất đang áp dụng hiện hành.

Hương Giang