Quyết tâm ngăn chặn thuốc lá lậu

Việt Nam là thị trường tiêu thụ thuốc lá lậu lớn tại Châu Á. Riêng năm 2013, khoảng 17 tỷ điếu thuốc lá nhập lậu vào thị trường Việt Nam; 2 tháng đầu năm 2014, thuốc lá lậu tăng 43% so với cùng kỳ năm 2013. Những con số đầy tính cảnh báo trên đã được đưa ra tại buổi làm việc giữa Bộ Công Thương với Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam và Cục Quản lý thị trường về công tác phòng chống buôn lậu thuốc lá ngày 23/4.

Những hệ lụy khôn lường

Theo ông Phạm Kiến Nghiệp, Tổng Thư ký Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho biết, thuốc lá lậu đã lấy đi 20% thị phần thuốc lá điếu nội địa, làm mất sản lượng nguyên liệu: 18.000 tấn/năm (tương đương diện tích trồng là 10.000 hecta). Năm 2012, thuốc lá lậu làm thất thu ngân sách 6.500 tỷ đồng. Bên cạnh đó, nạn buôn bán thuốc lá lậu cũng làm mất 5 triệu công lao động/năm của nông dân, mất 600.000 công lao động/năm của công nhân và hàng trăm nghìn lao động trong các ngành thương mại, dịch vụ liên quan.

Thuốc lá lậu ảnh hưởng đến vấn đề sức khỏe cộng đồng, không tuân thủ bất kỳ quy định nào về in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh, an toàn vệ sinh thực phẩm và lộ trình giảm Tar và Nicotine, không kiểm soát được chất lượng.

Hệ thống buôn lậu tinh vi

Ông Trịnh Văn Ngọc, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường (QLTT) cho biết: Thời gian qua, hoạt động buôn lậu thuốc lá điếu ngoại diễn ra trên cả 3 tuyến biên giới của Việt Nam với Trung Quốc, Lào và Campuchia do lợi nhuận mang lại rất cao cho các đối tượng buôn lậu. Tình hình nhập lậu thuốc lá điếu ngoại đặc biệt nghiêm trọng ở tuyến biên giới các tỉnh giáp biên Việt Nam – Campuchia.; địa bàn tàng trữ, tiêu thụ chủ yếu là TP. Hồ Chí Minh và một số tỉnh miền Tây Nam Bộ, miền Đông Nam Bộ, trong đó TP. Hồ Chí Minh được xem là địa bàn trọng điểm.

Tình hình buôn lậu, buôn bán vận chuyển thuốc lá điếu vẫn diễn biến phức tạp với những phương thức, thủ đoạn hoạt động tinh vi và đa dạng hơn. Đối tượng đầu nậu, người vận chuyển hình thành những đường dây liên huyện, liên tỉnh, xuyên quốc gia, móc nối giữa trong nước với nước ngoài. Trong thị trường nội địa, thuốc lá lậu tuy không còn được bày bán công khai như trước nhưng vẫn được các đối tượng bán lén lút với số lượng không ít. Việc tổ chức khám nơi cất giấu là nhà ở và phương tiện vận chuyển đang lưu thông trên đường là rất khó khăn do khi xin được lệnh khám nhà thì thuốc lá điếu ngoại nhập lậu đã được đối tượng tẩu tán hết hoặc không thể buộc dừng xe lúc đang vận chuyển.

Đẩy lùi buôn lậu thuốc lá

Các lực lượng chức năng đã quyết liệt thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, các Bộ, ngành tập trung kiểm tra, xử lý buôn lậu, buôn bán, vận chuyển thuốc lá điếu nhập lậu trên các tuyến biên giới và trong nội địa. Trong năm 2013 và 3 tháng đầu năm 2014 các lực lượng chức năng đã phát hiện và bắt giữ, xử lý trên 6 triệu bao thuốc lá lậu các loại và 19.836 kg nguyên liệu, riêng lực lượng QLTT năm 2013 thu giữ 1.064.384 bao và 5.357 kg nguyên liệu thuốc lá.

Ông Phạm Kiến Nghiệp nhận định, hiện nay ngành công nghiệp thuốc lá Việt Nam đang hoạt động trong môi trường pháp lý nghiêm ngặt nhất thế giới, vượt trên các khuyến nghị chính sách của Công ước khung Kiểm soát thuốc lá toàn cầu (FCTC). Thuốc lá nội địa phải in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh chiếm 50%, phải đóng góp vào Quỹ phòng, chống tác hại của thuốc lá, từ 1/5/2013 là 1% trên giá tính thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) , tăng lên 1,5% vào tháng 5/2016 và đạt mức 2% vào tháng 5/2019. Bên cạnh đó, ngành sản xuất thuốc lá Việt Nam còn chịu tác động của lộ trình giảm Tar và Nicotine; nguyên liệu đầu vào và sản xuất bị kiểm soát ngặt nghèo; cấm quảng cáo và khuyến mại dưới mọi hình thức, yêu cầu cấp phép toàn diện ( bao gồm cả bán lẻ),…

Ông Vũ Văn Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam cho rằng, buôn lậu thuốc lá đang thu siêu lợi nhuận, tăng thuế TTĐB sẽ làm mức lợi nhuận của buôn lậu thuốc lá cao hơn, dẫn đến buôn lậu gia tăng. “Hiệp hội Thuốc lá Việt nam hoàn toàn đồng tình với chủ trương áp dụng các biện pháp về thuế để tăng thu cho ngân sách nhà nước và giảm tiêu dùng thuốc lá. Tuy nhiên, việc tăng thuế cần được cân nhắc vào thời điểm phù hợp, với mức tăng phù hợp để tránh những tác động ngược, vừa không đạt được mục tiêu tăng ngân sách, vừa không giảm tiêu dùng trong khi lại tạo thêm khó khăn cho Ngành”, ông Vũ Văn Cường phân tích.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải đã bày tỏ sự đồng tình và thống nhất cao đối với những kiến nghị của Hiệp hội thuốc lá Việt Nam và Cục Quản lý thị trường về việc tăng thuế TTĐB và chống thuốc lá lậu. Theo đó, Bộ Công Thương sẽ trình Chính phủ xem xét tạm thời chưa tăng thuế TTĐB và đẩy mạnh công tác chống buôn lậu thuốc lá vào thị trường Việt Nam để tăng thu cho ngân sách nhà nước. Sau khi đã ngăn chặn được đáng kể lượng thuốc lá nhập lậu, sẽ xem xét tăng thuế suất thuế TTĐB theo lộ trình tăng dần, phù hợp với tình hình thực tế. Thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ dự thảo và trình Chính phủ sớm phê duyệt Đề án phòng ngừa, ngăn chặn buôn lậu, vận chuyển tàng trữ, buôn bán thuốc lá điếu ngoại nhập lậu trên tuyến biên giới Tây Nam.

Hương Ly