Hạ nhiệt từ niềm tin thị trường

Sau một giai đoạn bình ổn kéo dài tỷ giá chợt nóng lên bất ngờ kéo theo giá vàng tăng. Lo ngại rủi ro khiến thị trường trong nước diễn biến ngược xu hướng giá thế giới. Mặc dù có những cam kết mạnh mẽ từ cơ quan quản lý nhà nước, nhưng có vẻ niềm tin thị trường đang được thử thách.

Vào những ngày giữa tháng 5, tỷ giá đột ngột chạm ngưỡng 21.190 VND/USD, đây là mức cao nhất trong đợt biến động tỷ giá USD/VND những ngày đầu tháng 12/2013. Giá cả không dừng ở đó, giá USD thị trường tự do ngày 20/5 đã leo qua mốc 21.370 đồng, NH giá mua vào là 21.100 đồng.

Tỷ giá đẩy giá vàng tăng mạnh dù cung cầu không có nhân tốt đột biến, giá vàng trong nước có đợt bứt phá mạnh so với giá thế giới, giá vàng đã đạt đỉnh của 3 tháng ở mức 36,8 triệu đồng/lượng. Cùng với đó, khoảng cách giữa giá vàng trong nước với thế giới cũng bị kéo giãn mạnh. Sáng nay, giá vàng SJC bán lẻ cao hơn giá vàng quốc tế quy đổi 3,3 triệu đồng/lượng. Sau đó giá vàng có xu hướng hạ nhiệt.

Ngày 22/5 giá vàng tiếp tục xu hướng đi xuống, Tập đoàn DOJI niêm yết giá vàng SJC cho thị trường Hà Nội ở mức 36,38 triệu đồng/lượng (mua vào) và 36,5 triệu đồng/lượng (bán ra) so với trước đó mỗi lượng vàng có giá 37,10-36,95 triệu đồng.

Biến động giá với mức chênh so với giá thế giới kị kéo giãn đặt ra rủi ro đối với người dân mua vàng những ngày qua. Tuy vậy nhiều người vẫn đặt niềm tin vào vàng do tính chất vật lý của nó nhằm đối phó với những biến động thị trường.

Nguyên nhân của đợt biến động tỷ giá lần này không bắt nguồn từ chính sách hoặc sự vận hành của nền kinh tế, mà bị tác động mạnh những bất ổn tại khu vực thềm lục địa và vùng đặc quyền kinh tế của VN. Thêm vào đó là vụ biểu tình mà một số phần tử lợi dụng cướp và đốt phá các DN đầu tư nước ngoài tại Bình Dương và Đồng Nai, tiếp đến là vụ xô xát tại Vũng Áng (Hà Tĩnh). Các vụ việc này gây dư chấn lên giá vàng và USD ở góc độ niềm tin, mặt khác ảnh hưởng nhất định đến hoạt động của một số doanh nghiệp FDI, trong đó có dòng ngoại tệ luân chuyển từ khối này.

Một số  nguyên nhân khác không thể không cân nhắc lúc này, bắt nguồn từ tỷ giá ổn định lâu dài đã khiến các NHTM chủ quan. Một số NH sử dụng trạng thái âm ngoại tệ để hưởng chênh lệch lãi suất giữa VND với USD. Khi biến động quá nhanh, các NH phải đóng trạng thái lại, tạo nên áp lực nhất định. Điều này cũng xảy ra tương tự với các DN. Khi DN  xuất khẩu cũng kỳ vọng tỷ giá không nhiều biến động họ bán kỳ hạn, bán trước mặc dù doanh thu chưa về để hưởng thêm phần chênh lệch lãi suất giữa VND với USD. Khi có biến động, họ cũng đóng lại các hợp đồng trước hạn. Trước đây các NH cũng đã chào sản phẩm cho vay VND với lãi suất USD. Các ngân hàng phải làm âm trạng thái, dùng VND chuyển đổi được để cho vay. Giờ đây khi có biến động họ vội vã trở tay càng gây áp lực lên tỷ giá.

Tuy nhiên, các nguyên nhân kể trên chỉ được “kích hoạt” khi có yếu tố căng thẳng ở Biển Đông tạo nên những vấn đề tâm lý mà một số chuyên gia lo ngại chưa lường hết các tác động này. Tâm lý thị trường không vững, niềm tin bị lay chuyển, là tiền đề của các cơn điên giá cả mà người dân lĩnh hậu quả trực tiếp.

Người dân và giới kinh doanh cần bình tĩnh nhìn nhận rằng tỷ giá nóng lên chưa ở mức đáng ngại. Căng thẳng cung - cầu chỉ thực sự rõ nét khi các ngân hàng đưa giá mua vào áp sát hoặc san bằng giá bán, cùng kịch trần biên độ, thậm chí vượt trần. Còn thời điểm hiện tại, giá mua vẫn thấp hơn giá bán từ 60 - 70 VND, biến động của tỷ giá USD/VND vẫn giới hạn trong phạm vi hẹp, vẫn nằm trong biên độ +/-1% cho phép. Các mức giao dịch cuối tuần qua vẫn nằm khá sâu dưới mức trần và thấp hơn nhiều so với những đỉnh điểm căng thẳng trước đây; chênh lệch giữa tỷ giá trên thị trường tự do không quá lớn so với của các NHTM.

Thị trường ngoại tệ liên ngân hàng cũng ghi nhận  biến động, nhưng thanh khoản ngoại tệ toàn hệ thống vẫn tốt. Tỷ giá giữ ổn định trong hơn 2 năm qua, cùng thời gian đó, lượng dự trữ ngoại tệ của NHNN đã gia tăng đáng kể. Dự trữ ngoại hối nếu tính một cách đầy đủ có thể lên tới 40 tỷ USD, là tiềm lực giúp NHNN can thiệp thị trường khi có biến. Cung cầu ngoại tệ không có gì bất thường. Từ đầu năm đến nay VN vẫn thặng dư xuất khẩu.

Trước diễn biến nóng lên của tỷ giá, NHNN đã nhanh chóng ra thông cáo nhấn mạnh mặc dù có những diễn biến phức tạp về tình hình biển Đông nhưng thị trường tiền tệ, ngoại hối và vàng về cơ bản vẫn tiếp tục ổn định; hệ thống ngân hàng vẫn hoạt động bình thường, an toàn, thông suốt cả trong nước và quốc tế.

NHNN cho biết đã và đang theo dõi sát tình hình, chủ động và sẵn sàng áp dụng mọi biện pháp cần thiết để tiếp tục giữ vững ổn định thị trường tiền tệ, ngoại hối và vàng. NHNN khẳng định luôn có các giải pháp đảm bảo an ninh, an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, các chi nhánh ngân hàng nước ngoài hoạt động tại VN. Cơ quan này khuyến cáo người dân cần thận trọng khi quyết định các giao dịch mua, bán ngoại tệ và vàng, tiền gửi để tránh những thiệt hại kinh tế không đáng có cho bản thân và cả xã hội.

Có thể nói những diễn biến trên thị trường vừa qua không có gì bất thường, tâm lý lo ngại xuất hiện vì quá quen với sự ổn định. Những biến động bất ngờ khiến các NHTM cũng như NHNN nâng cao cảnh giác trong quản trị rủi ro. Với những biến động đòi hỏi không chỉ chấn an tâm lý và còn đáp ứng nhu cầu thị trường, NHNN đã rất có kinh nghiệm, tương tự như những phiên đấu thầu vàng ròng rã trước đây. Điều này tạo niềm tin rất lớn cho thị trường.

Bảo Châu