Quản lý nhà nước về TMĐT: Cần cách thức phù hợp

"Thương mại điện tử (TMĐT) là phương thức kinh doanh đặc thù dựa trên nền tảng công nghệ thông tin nên nhà nước cũng cần có cách thức quản lý phù hợp…" là khuyến nghị của ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục TMĐT và Công nghệ thông tin (Bộ Công Thương) tại Hội nghị "Đẩy mạnh quản lý nhà nước về TMĐT" do Cục TMĐT và Công nghệ thông tin và Dự án hỗ trợ chính sách thương mại và đầu tư của châu Âu (EU-MUTRAP) phối hợp tổ chức.

Ông Linh cho biết 3 năm trở lại đây, môi trường chính sách pháp luật cho TMĐT mới được chú trọng, theo đó TMĐT dần trở thành phương thức kinh doanh gắn liền với doanh nghiệp. Đặc biệt trong năm 2013, nhiều văn bản quy phạm pháp luật đã được ban hành nhằm tạo hành lang pháp lý lành mạnh cho TMĐT phát triển như Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về TMĐT, Nghị định số 185/NĐ - CP quy định xử phạt hành chính trong lĩnh vực thương mại, sản xuất, hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Thông tư 12/2013/TT – BCT quy định thủ tục thông báo, đăng ký và công bố thông tin liên quan đến website thương mại điện tử …Tuy nhiên hiện nay việc quản lý các website TMĐT  vẫn còn rất lỏng lẻo, thiếu nhân lực và sự phối hợp của các cơ quan chuyên ngành... Trong khi đó, mặc dù số lượng doanh nghiệp xây dựng website TMĐT trong cả nước khá lớn nhưng đa phần các doanh nghiệp vẫn chưa nhận thức sâu sắc cũng như quan tâm đúng mức đến việc cung cấp thông tin đầy đủ trên trang website của mình, chưa thoả mãn nhu cầu thông tin của người tiêu dùng. Đặc biệt, cho đến thời điểm này một số doanh nghiệp vẫn rất ngại thông báo, đăng ký website TMĐT của mình với Bộ Công Thương. Chính sự lỏng lẻo trong phương thức quản lý và sự ngại ngần của doanh nghiệp đã khiến nạn hàng cấm, hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng xách tay… xuất hiện tràn lan trên các website TMĐT; thách thức sự kiểm soát, xử phạt của các cơ quan chức năng. Ngay cả các vấn đề phát sinh như thuế, an toàn bảo mật, bảo vệ thông tin cá nhân, kiểm tra - xử phạt cũng gây không ít trở ngại cho các cơ quan thực thi hành pháp. Thực trạng này gây nên mối quan ngại sâu sắc nơi các cơ quan quản lý nhà nước cũng như các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực TMĐT.

Theo thống kê của Cục TMĐT và Công nghệ thông tin, hiện Việt Nam có gần 500.000 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó có khoảng hơn 200.000 doanh nghiệp có website riêng. Tuy nhiên, chỉ có khoảng 40% - 45% trên tổng số doanh nghiệp có website là có website TMĐT. Thế nhưng chỉ có hơn 4.800 website TMĐT là làm đúng thủ tục thông báo/đăng ký. Trong đó, Tp.HCM và Hà Nội chiếm tỷ lệ cao nhất.

Phó Giám đốc Sở Công Thương Tp.HCM Trần Vinh Nhung cho biết tại Tp.HCM hiện có trên 144.000 tên miền website, trong đó có trên 85.996 tên miền website TMĐT đang hoạt động với gần 80.000 website TMĐT cần thanh tra, kiểm tra theo Nghị định số 52. Tuy nhiên chỉ mới có 2% website TMĐT trên địa bàn Tp.HCM đã đăng ký. Tình trạng website TMĐT không đăng ký đang rất tràn lan, để quản lý được các website này cần phải có cơ chế phối hợp giữa Bộ Công Thương và Bộ Thông tin & Truyền thông.

Ông Linh khuyến nghị: "TMĐT là phương thức kinh doanh đặc thù dựa trên nền tảng công nghệ thông tin, chính vì vậy cần phải có cách thức quản lý phù hợp. Nếu áp dụng rập khuôn cách quản lý theo kiểu hành chính, giấy tờ truyền thống sẽ không phát huy được tác dụng". Còn theo ý kiến của ông Nhung, cần có một thông tư liên tịch giữa Bộ Công Thương và Bộ Thông tin & Truyền thông nhằm giải quyết nhanh các vướng mắc trong quá trình triển khai các chính sách quản lý TMĐT. Các đại biểu tham gia hội nghị cũng cho rằng việc quản lý các website TMĐT cần có sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý ngành thông tin truyền thông, công thương… Đặc biệt đối với xu hướng hoạt động tự do của các website TMĐT trong môi trường internet hiện nay, các cơ quan quản lý nhà nước cần có chế tài rõ ràng mới có thể quản lý và kiểm soát hiệu quả.

Về phía Bộ Công Thương, ông Linh cho biết trong giai đoạn 2014 - 2015 Bộ sẽ tập trung sửa đổi Thông tư 12/2013/TT - BCT, trong đó quy định rõ trách nhiệm của chủ các sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội đối với thông tin của người bán đưa lên. Đồng thời tăng cường các hoạt động kiểm tra, thanh tra chuyên ngành song song với xây dựng, hoàn thiện các hạ tầng kỹ thuật TMĐT bao gồm: hệ thống thanh toán TMĐT quốc gia, logistics, thẻ thanh toán TMĐT tích hợp, mạng đi động… để tạo môi trường và hành lang pháp lý cho các hoạt động TMĐT. Đặc biệt Bộ sẽ tập trung triển khai Quyết định 689/QĐ - TTg phê duyệt Chương trình phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2014 - 2020 vừa được Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 11/5/2014. Quyết định này là một văn bản quan trọng giúp xây dựng các hạ tầng cơ bản cho TMĐT, đưa TMĐT trở thành hoạt động phổ biến, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh cho các doanh nghiệp.  

Thanh Thảo