Cần có sự quản lý lao động chặt chẽ hơn

Để tìm hiểu về tình hình lao động Việt Nam tại Hàn Quốc, Tạp chí Vietnam Business Forum đã phỏng vấn ông Choi Byung Gie, Giám đốc Trung tâm EPS Việt Nam thuộc Cơ quan phát triển nguồn nhân lực Hàn Quốc(HRD Korea). Lê Hiền - Phương Dung thực hiện

Hiện nay tình trạng người lao động Việt Nam tại Hàn Quốc hết hợp đồng lao động không về nước, ở lại làm việc và cư trú bất hợp pháp đang có chiều hướng gia tăng. Xin ông có thể cho biết nguyên nhân dẫn đến tình trạng này và giải pháp để hạn chế?

Lao động Việt Nam đang làm việc ở Hàn Quốc theo chương trình EPS (Chương trình luật cấp phép lao động nước ngoài) tính đến cuối tháng 4 năm nay tổng số là 48,313 người, trong số đó với 16,476 lao động đang cư trú bất hợp pháp, tỉ lệ cư trú bất hợp pháp là 34%. Rất khó để có thể nói chính xác được nguyên nhân vì sao lao động cư trú bất hợp pháp. Và đặc biệt chưa có nghiên cứu nào điều tra về nguyên nhân cư trú bất hợp pháp. Tuy nhiên, nếu tổng hợp mọi tình huống thì do sự chênh lệch giữa mức lương cao của Hàn Quốc với mức lương ở Việt Nam, cũng như lo sợ không có việc làm khi trở về Việt Nam. Ngoài ra, do văn hóa và phương thức tư duy cũng tương đối giống nhau, sinh hoạt ở Hàn Quốc rất tốt nên lao động Việt Nam không muốn về nước. Tôi thiết nghĩ để giảm tỉ lệ người lao động cư trú bất hợp pháp, Chính phủ Việt Nam cần sự quản lý chặt chẽ. Ví dụ như trước khi người lao động được phái cử sang Hàn Quốc, cần tiến hành đào tạo, giáo dục, sau khi phái cử, thông qua Văn phòng quản lý lao động Việt Nam tại Hàn Quốc để quản lý đưa lao động về nước đúng thời hạn. Tuy nhiên nếu chỉ phòng tránh hoặc giảm thiểu bằng những phương pháp này thì cũng có những hạn chế nhất định. Vì thế, Chính phủ Việt Nam đã lập ra chế độ ký quỹ và chế độ xử phạt vi phạm hành chính và đang thực hiện. Hai chế độ này nếu được chấp hành  một cách thực chất, thì tôi cho rằng tỉ lệ cư trú bất hợp pháp sẽ giảm đi rất nhiều.

Thưa ông, vừa qua xuất hiện nhiều thông tin có dấu hiệu lừa đảo người lao động có nhu cầu đi Hàn Quốc làm việc. Ông có khuyến cáo gì đối với những lao động trước những thông tin này?

Tôi chưa trực tiếp nghe thấy thông tin lao động có nhu cầu đi Hàn Quốc làm việc bị lừa đảo, tuy nhiên tôi nghĩ rằng cũng có khả năng xảy ra việc đó. Chế độ EPS là chế độ phái cử lao động được ký kết MOU giữa 2 quốc gia với nhau, và không cho phép doanh nghiệp xuất khẩu lao động tư nhân được tham gia. Mặc dù vậy, việc bị "cò" lừa đảo thì về phía người lao động cũng có nhiều vấn đề, tuy nhiên tôi cho rằng một phần cũng do  Việt Nam chưa tuyên truyền phổ biến rộng rãi về chế độ này cho người lao động. Thông qua ai đó mà đi sang Hàn Quốc nhanh hơn, hoặc không đủ điều kiện nhưng vẫn sang Hàn Quốc làm việc tuyệt đối là việc không thể. Để phòng tránh việc này, tất cả người dân phải được tuyên truyền về thủ tục đi làm việc ở Hàn Quốc một cách tích cực thông qua truyền thông hoặc cơ quan lao động địa phương.

Xin ông cho biết thực trạng thị trường lao động tại Hàn Quốc năm 2014? Lao động người Việt Nam chiếm bao nhiêu % trong số đó?

Việt Nam kể từ năm 2004 tính đến nay thông qua chế độ EPS đã phái cử được 75.000 người lao động. Năm 2011, đã phái cử 11.000 người lao động, và giữ vị trí số 1 trong số 15 quốc gia phái cử, tuy nhiên kể từ năm 2012, do tỷ lệ cư trú bất hợp pháp cao nên đã có những hạn chế về phái cử lao động, hàng năm Việt Nam chỉ phái cử được khoảng dưới 5.000 người. Hàn Quốc đang tiếp nhận lao động của 15 nước Đông Nam Á trong đó có Việt Nam. Hàng năm Hàn Quốc tiếp nhận khoảng 60.000 người lao động từ 15 quốc gia này, việc chia chỉ tiêu cho 15 nước lại phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tỷ lệ cư trú bất hợp pháp, độ ưa thích của chủ sử dụng lao động v.v… Theo đó, để phái cử được nhiều lao động hơn nữa sang Hàn Quốc, cần phải giảm tỷ lệ cư trú bất hợp pháp và phải được đánh giá tốt từ phía chủ sử dụng lao động. Do vậy cần có sự quản lý lao động chặt chẽ hơn nữa.

Các doanh nghiệp Hàn Quốc đánh giá thế nào về lao động Việt Nam? Theo ông, lao động Việt Nam còn thiếu và cần bổ sung những điểm gì để đáp ứng được các tiêu chuẩn lao động mà phía các doanh nghiệp Hàn Quốc hiện tại đang đưa ra?

Lao động Việt Nam không chỉ chăm chỉ, chịu khó mà còn học rất nhanh các kỹ thuật mới, văn hóa Việt Nam và Hàn Quốc cũng có nhiều nét tương đồng, do đó lao động Việt Nam nhanh chóng thích ứng với cuộc sống ở Hàn Quốc.