Ngành công nghiệp ô tô: Động lực quan trọng phát triển kinh tế

Việt Nam là thị trường có nhu cầu lớn và có nhiều lợi thế để phát triển ngành công nghiệp ô tô. Nhưng trong thời gian qua, các doanh nghiệp chỉ chú trọng vào việc lắp ráp, nhập khẩu và phân phối sản phẩm. Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là cơ hội cho ngành công nghiệp ô tô phát triển, tạo động lực thúc đẩy  phát triển kinh tế.

Tăng cường xuất khẩu

Thực tế trong những năm gần đây, các doanh nghiệp chỉ tập trung vào việc lắp ráp, nhập khẩu, bán hàng mà hầu như không có khoản đầu tư lớn nào. Công nghiệp ô tô Việt Nam nhiều năm qua vẫn chỉ là những dự án đã cũ, cả về tiền đầu tư lẫn công nghệ.

Về tiềm lực xuất khẩu, Việt Nam hoàn toàn có thể xuất khẩu ô tô. Minh chứng cho điều này, một số các doanh nghiệp, tập đoàn lớn của Việt Nam đã sản xuất được toàn bộ khung xe ô tô con và một số linh kiện trong nước, đã đạt tỷ lệ nội địa hóa thậm chí trên 40% và hoàn toàn có lợi thế để xuất khẩu ô tô sang các nước Đông Nam Á. Một số doanh nghiệp ô tô lớn như Trường Hải, Vinaxuki… cũng không chỉ tiêu thụ trong nước mà đã có kế hoạch xuất khẩu trong thời gian tới.

Đặc biệt, mức thuế nhập khẩu ô tô từ các nước ASEAN sẽ hạ xuống 0% vào năm 2018. Để được hưởng thuế suất ưu đãi 0% khi xuất khẩu xe sang các nước trong khu vực, ôtô sản xuất tại Việt Nam phải đạt hàm lượng nội địa hóa 40% trở lên. Tỷ lệ này đang gây khó cho DN nhưng không phải là quá khó.

Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 đặt mục tiêu đến 2035 đã được phê duyệt. Với tầm nhìn mới này, Việt Nam sẽ ưu tiên 3 nhóm sản phẩm: xe tải và xe khách từ 10 chỗ trở lên phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, nông thôn và các loại xe khách tầm trung và tầm ngắn chạy liên tỉnh, huyện, nội đô...; xe chở người đến 9 chỗ kích thước nhỏ, tiêu thụ ít năng lượng; xe chuyên dụng như xe chở beton, xe xitec, xe phục vụ an ninh, quốc phòng, xe nông dụng nhỏ đa chức năng. Có những thay đổi nhỏ, song không quá khác biệt so với Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn tới năm 2020.

Việt Nam cũng đặt mục tiêu: Năm 2020, tổng lượng xe xuất khẩu đạt ~ 20.000 chiếc, trong đó: xe đến 9 chỗ ~ 5.000 chiếc, từ 10 chỗ trở lên ~ 5.000 chiếc, xe tải ~ 10.000 chiếc. Giá trị xuất khẩu linh kiện và phụ tùng đạt ~4 tỷ USD; Năm 2025, tổng lượng xe xuất khẩu đạt ~ 37.000 chiếc và là  90.000 chiếc vào năm 2035.

Đẩy mạnh liên kết

Ngoài việc tập trung đầu tư cải tiến, nâng cấp công nghệ để nâng cao chất lượng sản phẩm bảo đảm hợp chuẩn quốc tế và đẩy mạnh xuất khẩu, ngành công nghiệp ô tô Việt Nam cũng cần đẩy mạnh liên kết, tạo sự tập trung và nâng cao giá trị gia tăng.

Chiến lược cũng chỉ ra, phát huy nội lực của mọi thành phần kinh tế trong nước; chú trọng liên kết, hợp tác với các tập đoàn sản xuất ô tô lớn trên thế giới để phát triển ngành công nghiệp ô tô đồng bộ với phát triển hạ tầng giao thông, đáp ứng cơ bản nhu cầu trong nước về các loại xe có lợi thế cạnh tranh, phù hợp với chính sách tiêu dùng và các yêu cầu về bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng; nâng cao năng lực cạnh tranh để trở thành nhà cung cấp linh kiện, phụ tùng trong chuỗi sản xuất công nghiệp ô tô thế giới; tạo động lực thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế của cả nước theo hướng hiện đại.

Bên cạnh đó, để nâng cao giá trị gia tăng, ngành cũng cần tính đến việc hình thành một số trung tâm/cụm liên kết công nghiệp ô tô tập trung trên cơ sở tổ chức, sắp xếp lại sản xuất. Đẩy mạnh hợp tác - liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp ô tô, các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, các cơ sở nghiên cứu - triển khai và các cơ sở đào tạo thuộc mọi thành phần kinh tế để nâng cao hiệu quả đầu tư và tăng cường khả năng chuyên môn hóa.

Đối với công nghiệp hỗ trợ, Việt Nam cần có chiến lược tiếp cận và ứng dụng công nghệ để chế tạo được các chi tiết, linh kiện, quan trọng như bộ truyền động, hộp số, động cơ, thân vỏ xe... cho một vài chủng loại xe; tăng cường hợp tác với các hãng ô tô lớn để lựa chọn chủng loại phụ tùng, linh kiện mà Việt Nam có thể sản xuất để đảm nhận vai trò mắt xích trong chuỗi sản xuất - cung ứng toàn cầu, trên cơ sở đó đầu tư công nghệ tiên tiến, sản xuất phục vụ xuất khẩu.

Đặc biệt, Việt Nam cần xác định và thiết lập các đối tác chiến lược, khuyến khích đầu tư các dự án đủ lớn để tạo dựng thị trường cho công nghiệp hỗ trợ; khuyến khích sản xuất dòng xe thân thiện môi trường (xe tiết kiệm nhiên liệu, xe hybrid, xe sử dụng nhiên liệu sinh học, xe chạy điện...).

Việt Nam từng có Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đến năm 2010, tầm nhìn tới năm 2020 nhưng chưa thực hiện được. Hy vọng, với tầm nhìn được kéo dài thêm 15 năm của Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035, ngành ôtô Việt sẽ tìm được một hướng mới, tạo động lực quan trọng để thúc đẩy kinh tế phát triển.

Thu Hà