Tăng lực cạnh tranh cho cao su Việt

Việt Nam là nước sản xuất cao su thiên nhiên lớn thứ 3 thế giới trong năm 2013 và là nước xuất khẩu lớn thứ 4 sau Thái Lan, Indonesia và Malaysia.  Trong bối cảnh thị trường cao su thế giới lượng cung đang vượt cầu, Việt Nam cần thực hiện đồng bộ các biện pháp nhằm đẩy mạnh xuất khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh cho cao su.

Đẩy mạnh xuất khẩu

Theo báo cáo từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ước tính khối lượng xuất khẩu cao su tháng 6 đạt 86 nghìn tấn với giá trị 153 triệu USD, với ước tính này 6 tháng đầu năm 2014 xuất khẩu cao su đạt 337 nghìn tấn với giá trị đạt 644 triệu USD, giảm 11,7% về khối lượng và giảm 33% về giá trị so với cùng kỳ năm 2013. Giá cao su xuất khẩu bình quân 5 tháng đầu năm 2014 đạt 1.842 USD/tấn, giảm 28,9% so với cùng kỳ năm 2013.

Về thị trường xuất khẩu, mặc dù Trung Quốc và Malaysia vẫn duy trì là thị trường tiêu thụ cao su lớn nhất của Việt Nam trong 5 tháng đầu năm 2014, nhưng lại có xu hướng giảm mạnh so với cùng kỳ năm 2013, cụ thể: Trung Quốc giảm 53,67% về khối lượng và giảm 53,67% về giá trị; Malaysia giảm 21,09% về khối lượng và giảm 45,93% về giá trị. Trong 5 tháng đầu năm 2014 thị  trường Hà Lan có tốc độ tăng nhanh nhất, gấp hơn 6 lần về lượng và hơn 5 lần về giá trị so với cùng kỳ năm 2013.

Từ đầu năm 2014, 2 vấn đề về sản xuất cao su phát sinh là: giá cao su có thể giảm mạnh trong thời gian tới do thị trường thế giới cho khả năng cung cao hơn cầu;  và xuất hiện tình trạng người nông dân chặt bỏ cây cao su để trồng cây khác do cây cao su không còn mang lại hiệu quả kinh tế cho người nông dân. Ngoài ra, những bất cập về thuế xuất khẩu, thuế giá trị gia tăng, gói tín dụng hỗ trợ cho nông dân canh tác, dịch vụ bảo hiểm trong xuất khẩu,… cũng là những rào cản cho các doanh nghiệp.

Mới đây, hội nghị sản xuất cao su 2014 đã được tổ chức nhằm bàn thảo các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho cao su Việt. Phát biểu tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao đức Phát nhấn mạnh, cao su là một ngành quan trọng, ảnh hưởng đến đời sống của rất nhiều bà con nông dân. Việt Nam cần chú ý đẩy mạnh xúc tiến thương mại, đa dạng thị trường xuất khẩu để tận dụng tối đa lợi ích của loại “vàng trắng” này.

Hiện cao su thiên nhiên của Việt Nam đã xuất khẩu sang hơn 70 nước trên thế giới và vươn lên đứng thứ ba thế giới về xuất khẩu với sản lượng 949.000 tấn. Để tăng khả năng cạnh tranh của cao su Việt Nam, nhiệm vụ đặt ra là đẩy mạnh tái cơ cấu ngành bằng việc xây dựng chiến lược và giải pháp nâng cao giá trị gia tăng, đẩy mạnh hoạt động chế biến cao su.

Cũng tại hội thảo, các đại biểu cho rằng đã đến lúc cần đẩy mạnh quá trình tái cơ cấu ngành cao su để phát triển phù hợp với nhu cầu của thế giới cũng như giá trị xuất khẩu của ngành.

Không chạy theo diện tích

Trong thời gian qua xuất hiện tình trạng người nông dân chặt bỏ cây cao su để trồng cây khác đã gây ra nhiều thiệt hại và xáo trộn cho ngành cao su Việt Nam. Lý giải về điều này, ông Trần Ngọc Thuận - Chủ tịch Tập đoàn Cao su Việt Nam cho rằng, thời điểm giá cao su ở mức cao, nhiều người đã đổ xô vay tiền ngân hàng trồng mới cao su hoặc mua lại các vườn cây vừa trồng. Đến nay, khi giá rớt xuống, người dân bắt đầu rơi vào cảnh lỗ và chặt bỏ. Không chỉ những vườn cao su non 2-3 năm tuổi bị chặt phá, các diện tích cao su đang cho mủ cũng bị nông dân chặt bỏ, một số khác không được chủ vườn khai thác với lý do doanh thu mủ không đủ bù chi phí nhân công.

Trước tình hình giá mủ cao su xuống thấp nhất trong vòng 3 - 4 năm trở lại đây, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát đã chính thức yêu cầu không tiếp tục mở rộng diện tích cao su trồng mới, đồng thời, có chế độ cạo mủ thích hợp, giảm chi phí nhân công. Làm tốt việc trồng trọt để năng suất cao hơn, chi phí ít hơn. Ngoài ra, cần chế biến sâu để nâng cao giá trị gia tăng cho sản xuất cao su.

Cục Trồng trọt cũng khuyến cáo các tỉnh không tiếp tục mở rộng diện tích trồng cao su. Đồng thời, áp dụng các biện pháp kỹ thuật trong cạo mủ để giảm giá thành. Ngoài ra cần tiếp tục điều chỉnh quy mô sản xuất trong ngành Cao su theo hướng tạm dừng không trồng mới cao su mà tập trung tái canh vườn cây hết tuổi khai thác và thâm canh các vườn cây hiện có để nâng cao năng suất, chất lượng. Cụ thể, các vườn cao su nằm ngoài vùng quy hoạch, nếu vườn sinh trưởng kém, không đồng đều có thể chuyển đổi sang cây trồng khác có hiệu quả kinh tế cao hơn, những vườn cao su lớn tuổi, có thể thanh lý, bán lấy gỗ để chuẩn bị cho trồng tái canh…

Tập đoàn công nghiệp cao su Việt Nam cũng đưa ra khuyến cáo chỉ tiếp tục trồng mới đối với diện tích trong vùng đã đươc quy hoạch và đề nghị: một số vấn đề về thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp, gói tín dụng cho ngành cao su, chính sách thuê đất, bảo hiểm, tạm trữ, cơ chế dịch vụ môi trường cho trồng cây cao su cũng cần được cải thiện trong thời gian tới.

Hà Vũ