Xây dựng luật cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Vừa qua, tại Hà Nội Cục phát triển doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức Hội thảo Đề xuất các nội dung cơ bản cho Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo các chuyên gia, tại Việt Nam lực lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm một số lượng lớn và đóng vai trò quan trọng trong tăng trưởng phát triển và tạo việc làm. Do đó, việc xây dựng một bộ Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa sẽ tạo điều kiện cho nền kinh tế phát triển bền vững và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân.

Thiếu cơ sở pháp lý

Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông, việc nghiên cứu và triển khai các nội dung của Luật Hỗ trợ DNNVV là hết sức cần thiết trong bối cảnh nền kinh tế đang có những bước tăng trưởng nóng, với nhiều mô hình như hiện nay. Tuy nhiên, Thứ trưởng Đông cũng nhấn mạnh muốn làm tốt được điều này Việt Nam cần phải tham khảo nghiêm túc kinh nghiệm của các nước đi trước và phải xuất phát từ thực tiễn tình hình kinh tế của Việt Nam.

Thực tế, theo các số liệu thống kê, cộng đồng DNNVV đã và đang trở thành một bộ phận quan trọng trong nền kinh tế. Theo kết quả điều tra doanh nghiệp năm 2011, khối DN chiếm đến 97,6% tổng số DN trên cả nước. Các DN này đã có đóng góp đáng kể vào GDP, tạo công ăn việc làm, huy động các nguồn vốn trong và ngoài nước cho hoạt động sản xuất- kinh doanh, giải quyết các vấn đề xã hội. Ngoài ra, trong quá trình hoạt động, các DNNVV đã tạo ra đội ngũ doanh nhân và công nhân với kiến thức và tay nghề ngày càng được nâng cao và hoàn thiện. Trong thời gian qua, Chính phủ cũng đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ và thúc đẩy DNNVV phát triển thông qua việc tạo ra các hành lang pháp lý, giúp các doanh nghiệp tiếp cận nguồn lực tài chính, công nghệ. Tuy nhiên, từ mô hình chính sách đến thực tiễn sản xuất còn có một khoảng cách khá xa. Do đó, theo thứ trưởng Đông, cái khó ở đây chính là tính pháp ly của các văn bản pháp lý hỗ trợ cho các DNNVV còn rất thiếu và yếu.Cụ thể, cho đến nay mới chỉ có Nghị định số 56/2009/NĐ-CP về trợ giúp phát triển DNNVV (ban hành ngày 30/6/2009) là văn bản có giá trị pháp lý cao nhất áp dụng riêng cho DNNVV. Tuy nhiên, sau 5 năm thực hiện, Nghị định đã bộc lộ những hạn chế, vướng mắc, phát sinh.

Theo phân tích của ông Trần Văn Đạt, Phó Vụ trưởng Vụ Các vấn đề chung về xây dựng pháp luật, Bộ Tư pháp, sở dĩ có tình trạng buông lỏng quản lý yếu và thiếu như hiện nay là do có đến hơn 80% các chính sách và chương trình trợ giúp DNNVV không có các đánh giá hỗ trợ. Còn riêng đối với các chương trình nâng cao chất lượng sản phẩm, đổi mới và nâng cao năng lực công nghệ, sở hữu trí tuệ  cũng chưa có các tiêu chí đánh giá tác động của chính sách/chương trình đó đến sản xuất- kinh doanh của DN.

“Ngoài ra, có không ít các chính sách mới chỉ làm theo kiểu khuyến khích chung chung chứ chưa đi sâu đi sát, có quy định rõ ràng về mặt bằng sản xuất, chính sách ưu đãi thuế cho doanh nghiệp. Do đó, nếu cần phải xây dựng luật Hỗ trợ DNNVV thì nhất thiết phải tập trung thống nhất các chính sách về một mối, đảm bảo tính đồng bộ và nâng cao hiệu quả thực thi pháp luật”, ông Đạt nói.

Liên kết các DNNVV và DN lớn

Nêu ý kiến tại hội thảo, bà Bùi Thu Thủy - Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp, Bộ KH&ĐT cho biết, theo kinh nghiệm của Hàn Quốc, Chính phủ nước này đã có những quy định rất rõ ràng, như khi các cơ quan nhà nước lập kế hoạch mua sắm công, phải bảo đảm tỷ lệ nhất định mua từ khu vực DNNVV. Hơn nữa, khối DN này của Hàn Quốc sẽ tự xác định một số sản phẩm có khả năng cạnh tranh. Từ đó, Chính phủ sẽ quy định khi mua sắm công các mặt hàng này phải tiến hành đấu thầu hạn chế, ưu tiên cho khối DNNVV.

Còn ở Nhật Bản lại có quy định đích danh gói thầu nào với quy mô ra sao sẽ dành riêng cho các DNNVV tham gia. Từ việc nhìn nhận các kinh nghiệm quốc tế này, bà Thủy cho rằng, thời gian tới khi tiến hành điều chỉnh Luật Đấu thầu nên nghiên cứu đưa nội dung về ưu đãi DNNVV trong đấu thầu mua sắm công. Theo đó, Chính phủ nên ban hành chính sách quy định tỷ lệ tối thiểu mua sắm công ưu tiên dành cho DNNVV để mở rộng thị trường. Hàng năm, các cơ quan nhà nước xây dựng và công bố kế hoạch mua sắm công của cơ quan mình bao gồm tỷ lệ ngân sách dự kiến dành cho các DN này. Mặt khác, cần xác định sản phẩm có khả năng cạnh tranh của DNNVV để khuyến khích cơ quan nhà nước áp dụng phương pháp đấu thầu hạn chế cho DNNVV tham gia khi mua sắm sản phẩm này.

Riêng về nội dung liên kết DNNVV với DN lớn hiện Việt Nam chưa có một văn bản quy phạm pháp luật nào quy định cụ thể về nội dung này. Trong khi đó, Hàn Quốc đã có luật riêng, trong đó quy định khu vực công đóng vai trò dẫn dắt trong việc kết nối hai khối DN này. Do đó trong thời gian tới, dự thảo luật lần này nên rõ chính sách khuyến khích hợp tác giữa hai bên. Ví dụ như Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ thuế cho các DN lớn nếu các DN này dành một tỷ lệ nhất định mua nguyên, nhiên liệu đầu vào từ DNNVV.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, thời gian tới, các cơ quan chức năng cần sớm hoàn thiện Dự thảo để Luật đi vào cuộc sống, góp phần tạo môi trường kinh tế vĩ mô lành mạnh, cạnh tranh bình đẳng, tăng cơ hội cho DN quy mô nhỏ và vừa; tăng cường sự tham gia của các tổ chức xã hội, DN trên tinh thần minh bạch để bảo đảm chính sách hỗ trợ không “bóp méo” thị trường. Đồng thời cần sắp xếp, vai trò trách nhiệm của các cơ quan đầu mối tránh chồng chéo công việc của nhau. Các chính sách nên đa dạng phong phú nhưng cần tập chung và trọng tâm trọng điểm đáp ứng nhu cầu mong mỏi chính đáng của cộng đồng DNNVV.

Anh Phương