Kết nối di sản: Cần hành động cụ thể

Với bề dày lịch sử và nền văn hóa phong phú, đậm đà bản sắc nhưng việc liên kết để phát huy giá trị di sản trong hoạt động du lịch lại chưa được quan tâm nên hiệu quả mang lại chưa cao.

Ngoài 21 Di sản thế giới, Việt Nam còn có hơn 40 nghìn di tích, danh thắng, trong đó có trên 3000 di tích được xếp hạng Di tích Quốc gia và hơn 5000 di tích cấp tỉnh… và một phần trong số đó đang được khai thác thành những điểm du lịch hấp dẫn du khách. Riêng Thủ đô Hà Nội sở hữu nhiều Di sản thế giới nhất như Ca Trù, Bia đá Văn Miếu- Quốc Tử Giám, Hoàng thành Thăng Long, Hội Gióng nên các di sản này có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển du lịch. Ông Mai Tiến Dũng - Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội đánh giá: Di sản văn hóa đóng một vai trò vô cùng quan trọng đối với phát triển du lịch Hà Nội và chỉ có thể phát huy được giá trị của di sản  nếu như gắn được nó với du lịch. Thứ nhất là thông qua hoạt động du lịch để giới thiệu rộng rãi giá trị của di sản đó ra với đồng bào trong nước và bạn bè trên thế giới; Thứ hai, chỉ có thông qua phát triển du lịch mới có điều kiện để tôn vinh, thậm chí là có điều kiện để bảo tồn, gìn giữ những di sản quý báu đó.

Nhận thức được giá trị to lớn của Di sản thế giới trong phát triển du lịch, thời gian qua, đã có rất nhiều hội nghị, hội thảo của ngành du lịch với chủ đề liên kết du lịch, bên cạnh đó là sự hợp tác của các Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch các địa phương nhằm tạo ra những sản phẩm du lịch đặc thù cho du khách. Có thể kể đến các chương trình liên kết như:  “Du lịch về cội nguồn” giữa ba tỉnh Lào Cai - Yên Bái - Phú Thọ, “Con đường di sản miền Trung” giữa Thừa Thiên Huế- Đà Nẵng- Quảng Nam, liên kết tam giác du lịch Hà Nội- Hải Phòng- Quảng Ninh… Tuy nhiên, phương thức hoạt động du lịch liên kết vẫn mang nặng tính hình thức, chưa đạt được những hiệu quả thật sự. Ông Hà Quang Long, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh- địa phương đang sở hữu Di sản Thiên nhiên thế giới Vịnh Hạ Long cho biết.

Về mặt chủ trương ngành du lịch đã  nhanh chóng đồng thuận những biện pháp và cách thức tổ chức thực hiện là 1 trong những nhược điểm của các địa phương trong quá trình phối hợp vì thế nhiều việc chỉ dừng ở mức chủ trương. Chủ trương thì đồng thuận cao và tương đối tốt lại thiếu phương án triển khai.

Thực tế liên kết các di sản hiện nay ở miền Trung cho thấy, các sản phẩm du lịch na ná như nhau. Địa phương nào cũng có lễ hội biển, khai thác Di sản thế giới nên không tạo được sức hấp dẫn cho du lịch các địa phương. Ông Lê Hữu Lộc, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định phân tích: Để tránh tình trạng na ná như nhau phải tạo ra sản phẩm du lịch độc đáo riêng biệt của mình, riêng có của mình, ngoài những cái chung thì cần có những cái riêng. Ví dụ ở Bình Định có du lịch văn hóa, du lịch về lịch sử, võ thuật, du lịch về sinh thái để tạo ra sản phẩm du lịch đặc sắc hơn, riêng biệt hơn, để khi kết nối tour như vậy người đi du lịch có cảm hứng và lần sau trở lại nữa.

Mới đây, trong khuôn khổ hội thảo chuẩn bị cho Năm Du lịch Quốc gia với chủ đề “Kết nối các Di sản”  sẽ được tổ chức tại Thanh Hóa vào năm sau, một lần nữa vấn đề liên kết du lịch lại được nhắc tới. Tuy nhiên, theo những người làm quản lý nhà nước về du lịch của 2 địa phương này, rất khó để kết nối 2 Di sản thế giới là Quần thể Danh thắng Tràng An của Ninh Bình và Thành nhà Hồ ở Thanh Hóa. Bà Dương Thị Thanh, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Ninh Bình cho biết, di sản giữa Thanh Hóa và Ninh Bình chưa kết nối tốt do khó khăn về cơ sở hạ tầng, rõ  ràng là Ninh Bình và Thanh Hóa địa lý rất gần nên giữa Quần thể Danh thắng Tràng An và Thành nhà Hồ phải kết nối để tạo ra những sản phẩm độc đáo riêng có của 2 tỉnh, nhưng thực tế cơ sở hạ tầng giứa 2 di sản rất khó khăn trong đi lại, nhất là loại xe to không đảm bảo.

Qua thực tế những lần đi khảo sát nhằm xây dựng sản phẩm du lịch giữa Ninh Bình và Thanh Hóa, ông Bùi Văn Mạnh, Phó giám đốc Ban Quản lý Quần thể Danh thắng Tràng An cũng chia sẻ ý kiến: “Kết nối các di sản là chủ đề rất quan trọng, nhưng để kết nối được hoặc làm kết nối 1 cách thiêt thực, hiệu quả thì chúng ta phải có chương trình rất rõ ràng, các di sản có vị trí gần nhau thì kết nối làm sao, đặc biệt hệ thống giao thông là quan trọng vì tài nguyên thiên nhiên hấp dẫn đến mấy mà không có hệ thống giao thông kết nối di sản thì cũng không thể thu hút được nhà đầu tư các dịch vụ khách sạn, nhà hàng, nhà nghỉ hay khu vui chơi giải trí. Do đó cần phải có hệ thống giao thông tốt kết nối các di sản và thuận tiện cho khách du lịch tiếp cận thì mới thu hút được”.  

Kết nối các Di sản thế giới để xây dựng các sản phẩm du lịch đặc thù mang tính thương hiệu là hết sức cần thiết đối với sự phát triển của du lịch nói chung và của từng địa phương nói riêng. Vì thế, Việt Nam cần phải coi Di sản là hạt nhân, là cốt lõi để triển khai các hoạt động liên quan, trong đó có du lịch. Vấn đề là phải hiểu đúng về di sản, về tầm quan trọng của nó để bảo tồn cũng như khai thác có hiệu quả để đảm bảo các yếu tố giữ gìn truyền thống lịch sử, văn hóa, phát huy hiệu quả giáo dục đối với thế hệ trẻ và đem lại nguồn lợi kinh tế, quảng bá hình ảnh cho đất nước ra với bạn bè quốc tế.

Thu Huyền