Cơ hội đầu tư vào sản xuất năng lượng tái tạo

Tiềm năng

Vụ Năng lượng mới và Năng lượng tái tạo (Tổng cục Năng lượng, Bộ Công Thương) cho biết: Việt Nam có tiềm năng rất lớn về nguồn năng lượng tái tạo phân bổ rộng khắp trên toàn quốc. Sinh khối từ các sản phẩm hay chất thải nông nghiệp có sản lượng tương đương 10 triệu tấn dầu/năm. Tiềm năng khí sinh học xấp xỉ 10 tỉ m3 năm có thể thu được từ rác, phân động vật và chất thải nông nghiệp. Tiềm năng kỹ thuật của thuỷ điện nhỏ (<30MW) khoảng trên 4,000MW. Nguồn năng lượng mặt trời phong phú với bức xạ nắng trung bình là 5kWh/m2/ngày phân bổ trên khắp đất nước. Có hơn 3,400km đường bờ biển, Việt Nam có tiềm năng rất lớn về năng lượng gió với tiềm năng ước tính khoảng 500-1000 kWh/m2/năm.

Những nguồn năng lượng thay thế này nếu được sử dụng sẽ giúp Việt Nam đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng nhanh. Tuy nhiên thực tế triển khai các dự án sản xuất năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn chưa có nhiều; việc ứng dụng năng lượng tái tạo tại Việt Nam vẫn chưa khai thác hết tiềm năng sẵn có.

Khung pháp lý

Chính sách năng lượng tái tạo của Việt Nam được điều hành dựa vào nhu cầu cung cấp đủ năng lượng cho phát triển kinh tế và đảm bảo bảo vệ môi trường. Theo đó, nhu cầu về năng lượng của Việt Nam được dự báo tăng bốn lần từ 2005-2030 và nhu cầu về điện sẽ tăng chín lần từ 2005-2025, việc khai thác tích cực năng lượng tái tạo sẽ giúp Việt Nam giảm được sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng ngoại nhập và đảm bảo an ninh năng lượng.

Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo, đề ra mục tiêu sử dụng năng lượng tái tạo và hướng đến một thị trường điện cạnh tranh với nguồn đầu tư và mô hình kinh doanh đa dạng. Quyết định số 1855/QĐ-TTg ngày 27/12/2007 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển Năng lượng tái tạo quốc gia của Việt Nam đến năm 2020 tầm nhìn 2050.

Các mục tiêu cụ thể Chính phủ đã đề ra là: tăng thị phần của năng lượng tái tạo trong tổng năng lượng thương mại sơ cấp từ 3% năm 2010 lên 5% năm 2020 và 11% năm 2050 (Quyết định 1855/2007/QĐ-TTg) và tăng thị phần điện sản xuất từ nguồn năng lượng tái tạo như gió và sinh khối từ 3,5% tổng sản lượng điện sản xuất năm 2010 lên 4,5% năm 2020 và 6% năm 2030.

Về nhiên liệu sinh học, Chính phủ đã đề ra mục tiêu đạt sản lượng hàng năm 100 nghìn tấn xăng E5 và 50 nghìn tấn B5 vào năm 2010 tương đương với 0,4% tổng nhu cầu xăng dầu dự kiến của cả nước; 1,8 triệu tấn xăng ethanol và dầu thực vật hay 5% nhu cầu xăng dầu vào năm 2025 (Quyết định 177/2007/QĐ-TTg). Xăng E5 là loại xăng chứa 5% xăng sinh học trong tổng thể tích; B5 là dầu chứa 5% dầu sinh học trong tổng thể tích.

Ưu đãi đối với nhà đầu tư

Để có thể đạt được các mục tiêu này, Chính phủ đã đưa ra nhiều ưu đãi đối với các nhà đầu tư. Chính phủ khuyến khích việc phát triển và sử dụng năng lượng mới và năng lượng tái tạo; cung cấp các hỗ trợ tài chính cho nghiên cứu sản xuất thử và xây dựng những mô hình thí điểm; miễn thuế nhập khẩu thuế sản xuất và lưu thông. Các nhà máy năng lượng tái tạo sẽ nhận được ưu đãi đầu tư, ưu đãi về biểu giá điện và ưu đãi thuế. Bên cạnh đó, các nhà  đầu tư còn có thể được miễn thuế sử dụng đất trong một khoảng thời gian…

Cụ thể hóa các chính sách này, Các Bộ Tài chính và Bộ Tài Nguyên và Môi trường đã ban hành Thông tư liên tịch số 58/2008/TTLT-BTC-BTN&MT ngày 04/07/2008 quy định mục tiêu, điều kiện được trợ cấp và phương pháp tính toán mức trợ cấp cho một đơn vị sản xuất, số tiền trợ cấp hàng năm, điều khoản trợ cấp và quy trình nộp hồ sơ yêu cầu trợ cấp cho các dự án Phát triển sạch và các dự án Năng lượng tái tạo tại Việt Nam.

Tuy nhiên, đánh giá về các ưu đãi hiện hành, giới chuyên môn cho rằng chưa đủ để hình thành nên các điều kiện phù hợp cho việc lập kế hoạch và triển khai các Dự án Năng lượng tái tạo cũng như bán các sản phẩm của năng lượng tái tạo tại Việt Nam. Các ưu đãi này hiện mới chỉ mang lại nhiều ưu đãi cho các dự án thuỷ điện nhỏ mà chưa mang lại lợi ích cho các dự án đầu tư vào sản xuất những dạng năng lượng tái tạo khác.

Nguyễn Thanh