Quy định con dấu tại Dự thảo Nghị định thi hành Luật Doanh nghiệp 2014: Nhiều ý kiến trái chiều

Tại Hội thảo Lấy ý kiến doanh nghiệp góp ý dự thảo Nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) và hoàn thiện pháp luật về điều kiện đầu tư kinh doanh do VCCI phối hợp với Bộ KH&ĐT tổ chức mới đây tại Tp.HCM, một trong những vấn đề nổi cộm được các đại biểu góp ý sôi nổi nhất là về quản lý và sử dụng con dấu được quy định tại Chương III của Nghị định.

Có thể thấy hòa cùng xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, phương thức giao dịch điện tử ngày càng trở nên phổ biến, chính vì vậy việc cải cách về con dấu doanh nghiệp là hoàn toàn phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho hoạt động của doanh nghiệp. Tại Khoản 1, Điều 21, Chương III của Nghị định quy định "Doanh nghiệp tự quyết định số lượng, nội dung, hình thức con dấu, hủy hoặc thay đổi mẫu dấu, quyết định việc quản lý sử dụng con dấu"; tại Khoản 2 quy định "Thay vì cơ quan nhà nước quản lý con dấu thì doanh nghiệp có thể tự làm dấu hoặc làm dấu tại các doanh nghiệp kinh doanh khắc dấu".

Phát biểu tại Hội thảo, Ts Luật Phạm Văn Chắt - Trọng tài viên Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) cho rằng những nội dung trong dự thảo quy định về con dấu của doanh nghiệp thể hiện tại Chương III, Điều 21 là phù hợp thông lệ quốc tế, giải phóng doanh nghiệp không còn quá bị ràng buộc vì con dấu

Đồng quan điểm với ông Chắt, Luật sư Trần Thanh Hương - Pháp chế PVFCCo cũng bày tỏ sự tán thành về cải cách con dấu trong Luật Doanh nghiệp 2014. Trong điều kiện chưa bỏ được hẳn việc sử dụng con dấu thì đây là bước cải cách đáng ghi nhận. Luật Doanh nghiệp 2014 đã trao doanh nghiệp có quyền quyết định về hình thức, số lượng và nội dung con dấu của doanh nghiệp kèm các nghĩa vụ thông báo mẫu dấu với cơ quan đăng ký kinh doanh để đăng tải công khai trên Cổng thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp; không phải tất cả văn bản của doanh nghiệp phải đóng dấu mà chỉ đóng dấu vào văn bản nào pháp luật quy định hoặc do đối tác yêu cầu phải có con dấu…Những cách tiếp cận mới về con dấu và ý nghĩa pháp lý của con dấu được quy định trong dự thảo Nghị định làm giảm phiền hà, tốn kém về chi phí, thời gian của doanh nghiệp, hợp với xu hướng phát triển phương thức giao dịch điện tử và xu thế quốc tế.

Tuy nhiên Luật sư Trần Thanh Hương cũng lưu ý Ban soạn thảo Nghị định cần xem lại quy định bắt buộc về nội dung con dấu phải thể hiện những thông tin về mã số doanh nghiệp bởi quy định này không  cần thiết. Theo lý giải của bà Hương, mã doanh nghiệp là cần cho Nhà nước trong hoạt động quản lý, việc quy định dấu doanh nghiệp phải có mã doanh nghiệp không phục vụ lợi ích của chủ thể nào trong xã hội. Hơn nữa trong quá trình giao dịch, các đối tác sẽ tự ghi và yêu cầu bên kia ghi vào văn bản, giấy tờ giao dịch khi cần thiết; đặc biệt dấu của các doanh nghiệp nước ngoài (đối với doanh nghiệp vẫn dùng dấu) cũng không cần thể hiện mã doanh nghiệp.

Về quy định quản lý và sử dụng con dấu tại Điều 24, Chương III của Nghị định, Ths.Ls Phan Thông Anh - Giám đốc Công ty Luật hợp danh Việt Nam, Trọng tài viên VIAC cho rằng nội dung điều luật này mới chỉ dừng lại ở các quy định về sử dụng con dấu trước đây do cơ quan công an cấp, khắc lại con dấu mới, nội dung người đại diện pháp luật doanh nghiệp cần thông báo về con dấu…; còn thiếu rất nhiều nội dung về nơi cất giữ con dấu, thẩm quyền giao và thay đổi người giữ con dấu, cách sử dụng con dấu…Thực tế thời gian qua tranh chấp những nội dung trên là khá phổ biến, chính vì vậy Ths.Ls Phan Thông Anh để nghị cần bổ sung vào Điều 24, Chương III  của Nghị định Khoản 5 "Con dấu của doanh nghiệp phải được cất giữ tại Văn phòng công ty hoặc chi nhánh (nơi sử dụng con dấu thứ hai), mọi hành vi đưa con dấu ra khỏi nơi quy định nêu trên là vi phạm pháp luật” và Khoản 6 "con dấu chỉ được sử dụng đóng vào chữ ký của người có thẩm quyền do Luật Doanh nghiệp quy định (Chủ tịch HĐTV hoặc HĐQT, Giám đốc, người đại diện pháp luật) hoặc những người có thẩm quyền do Điều lệ hay Quy chế làm việc của Công ty quy định".

Trong khi các chuyên gia đều đồng ý với việc sử dụng con dấu thì một số doanh nghiệp có mặt tại hội thảo cho rằng không nên bắt buộc phải có con dấu bởi nhiều trường hợp kinh doanh trên mạng chỉ cần tài khoản thẻ ngân hàng; các cá nhân, tổ chức vẫn có thể giao dịch mà không cần tới con dấu. Tuy nhiên theo ông Nguyễn Công Phú – Phó Chánh tòa, Tòa Kinh tế TAND Tp.HCM, nếu không giữ con dấu thì có thể sẽ phát sinh khá nhiều phức tạp trong vấn đề thủ tục công chứng và quản lý. Khi doanh nghiệp mang một văn bản đến cơ quan mà không có dấu, chắc chắn sẽ phải đến phòng công chứng để công chứng chữ ký hợp lệ; trường hợp cần thiết doanh nghiệp còn phải mang cả giấy đăng ký kinh doanh đến cơ quan chức năng xác nhận. Như vậy không chỉ làm tiêu tốn rất nhiều thời gian của doanh nghiệp mà còn phát sinh nhiều thủ tục hành chính khác, gây phiền hà cho doanh nghiệp.

Còn theo quan điểm của Luật sư Trần Thanh Hương: "Khi pháp luật chưa có câu trả lời cho câu hỏi "Doanh nghiệp không muốn dùng dấu được không?" thì cải cách về con dấu doanh nghiệp vẫn chưa triệt để. Nên coi việc sử dụng dấu cũng chỉ giống như nhãn hiệu hàng hóa/dịch vụ của doanh nghiệp”.

Trước những ý kiến đóng góp và đề xuất của các đại biểu và cộng đồng doanh nghiệp, ông Phan Đức Hiếu - Trưởng ban Môi trường Kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (Bộ KH&ĐT) - Thành viên Ban soạn thảo Nghị định cho biết quy định về con dấu là một trong những thay đổi quan trọng của Luật Doanh nghiệp 2014. Đặc biệt Nghị định hướng dẫn thi hành Luật Doanh nghiệp sẽ là văn bản duy nhất hướng dẫn thực hiện, không có thêm thông tư hướng dẫn cụ thể nào; chính vì vậy Nghị định sẽ được Bộ KH&ĐT xem xét, nghiên cứu kỹ (trên cơ sở lấy ý kiến góp ý hoàn thiện của cộng đồng doanh nghiệp, luật sư, hiệp hội...) trước khi trình Chính phủ ban hành.

Mỹ Châu