Cơ hội tốt từ thị trường chứng khoán phái sinh

Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đang khẩn trương xây dựng, hoàn thiện khung pháp lý về thị trường chứng khoán phái sinh để đưa vào hoạt động đúng kế hoạch đề ra. Cùng với đó là việc tìm hiểu và học tập kinh nghiệm của các nước đi trước cũng như triển khai công tác tuyên truyền, phổ biến các quy định và mô hình dự kiến triển khai tới các nhà đầu tư để họ có thể nắm bắt thị trường nhanh chóng và hiệu quả.

Để đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam trong giai đoạn mới, TTCK phái sinh ra đời được xem là một bước phát triển tất yếu. Đây sẽ là cầu nối trực tiếp giữa người cần vốn và người có vốn. Trong điều kiện thị trường cổ phiếu và thị trường trái phiếu ngày càng mở rộng và quy mô và hình thức, điều này đã thu hút sự tham gia đông đảo của các tổ chức phát hành, nhà môi giới, các nhà đầu tư trong nước và ngoài nước. Hệ thống tổ chưc cũng ngày càng hoàn thiện và chuyên nghiệp hướng tới chuẩn mực quốc tế.

Thị trường phái sinh là thị trường dành cho các công cụ tài chính phái sinh, đó là những công cụ mang tính hợp đồng, thành quả của chúng được xác định trên một hoặc một số công cụ tài sản khác. Các công cụ phái sinh như các hợp đồng được hình thình trên cơ sở thỏa thuận giữa người mua và người bán. Giá cả được thể hiện rõ trên hợp đồng và người mua sẽ cố gắng mua với giá rẻ và người bán cũng cố gắng bán được với giá cao nhất. Như vậy, TTCK phái sinh là thị trường phát hành và mua đi bán lại các chứng từ tài chính, như quyền mua cổ phiếu, chứng quyền, hợp đồng quyền chọn.

Theo ông Nguyễn Thành Long, Phó Chủ tịch UBCK Nhà nước, chứng khoán phái sinh sẽ được niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán và các lệnh mua bán cũng tương tự như các loại chứng khoán cơ sở,  nên việc chuẩn bị hệ thống công nghệ thông tin phục vụ cho triển khai TTCK phái sinh không quá phức tạp. Với hệ thống giao dịch hiện tại của Sở giao dịch chứng khoán vẫn có thể sử dụng cho việc niêm yết, giao dich chứng khoán của TTCK phái sinh nên chỉ cần bổ sung thêm một số tính năng mới là đáp ứng được yêu cầu hoạt động. Bên cạnh công tác xây dựng khung pháp lý thì UBCKNN còn tích cực thúc đẩy học tập kinh nghiệm quốc tế cũng như triển khai công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật và mô hình dự kiến triển khai tới các nhà đầu tư để các cá nhân và tổ chức có thể nắm bắt, tiếp cận thị trường nhanh chóng và hiệu quả.

Ông Long khẳng đinh, công tác chuẩn bị hệ thống cơ sở vật chất, kỹ thuật cho việc thiết lập quản lý và vận hành TTCK phái sinh tại Việt Nam trong năm 2016 đang được triển khai đúng tiến độ và yêu cầu đề ra.

Ông Ati Atikul, Giám đốc điều hành khối chứng khoán phái sinh của Công ty chứng khoán Maybank Kim Eng Thái Lan cho biết, tại Thái Lan đối với TTCK phái sinh, trước khi được giao dịch sẽ tiến hành đào tạo cho các công ty chứng khoán. Từ đó, các công ty chứng khoán sẽ đào tạo lại cho các nhà đầu tư. Cùng với đó thì các buổi hội thảo giới thiệu cũng được tổ chức thường xuyên hơn để sản phẩm được biết đến trước khi triển khai. Giai đoạn đầu khối lượng giao dịch chứng khoán phái sinh chủ yếu đến từ nhà đầu tư cá nhân với tỷ lệ chiếm tới 80%. Sau một thời gian khoảng 2- 3 năm khi các nhà đầu tư và các tổ chức tham gia nhiều và đẩy lượng giao dịch của nhà đầu tư cá nhân giảm, khi đấy lượng giao dịch chỉ còn chiếm khoảng 55- 60%, các tổ chức trong nước sẽ chiếm tỷ lệ từ 20- 30%, còn lại, các nhà đầu tư nước ngoài sẽ chiếm khoảng 15- 20%.

Đánh giá về tiềm năng của TTCK phái sinh tại Việt Nam, ông Ati Atikul cho rằng, TTCK phái sinh Việt Nam sẽ thu hút sự quan tâm và tham gia của các tổ chức tốt hơn so với nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ, điều này sẽ rất tốt cho sự phát triển của thị trường bởi vì khối lượng giao dịch của khối nhà đầu tư tổ chức là rất nhiều, theo đó sẽ thu hút được nhà đầu tư cá nhân quan tâm và đi theo.

Theo báo cáo của UBCKNN, tính đến tháng 9/2015, tổng giá trị vốn hóa trên TTCK Việt Nam xấp xỉ 51 tỷ USD, tương đương với quy mô 30% GDP. Tuy nhiên, mức độ vốn hóa của thị trường so với GDP vẫn thuộc nhóm thấp nhất trong khu vực, đứng sau cả Indonesia (41%) và Philippines (95%).  Vì thế, theo đánh giá của nhiều chuyên gia chứng khoán, sự ra đời của TTCK phái sinh tại Việt Nam sẽ giúp thu hút thêm nhà đầu tư và dòng vốn nước ngoài. Điều này cũng sẽ là một cơ sở để TTCK Việt Nam được xem xét nâng cao trên bảng hiểu MSCI (MSCI Inc có trụ sở chính tại Mỹ) từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi.

Lương Tuấn