Doanh nghiệp ngoại quyết liệt giành thị phần bán lẻ

Với mức tăng trưởng trung bình khoảng 10% trong 6 năm trở lại đây, thị trường bán lẻ Việt Nam luôn chứng kiến những cuộc đua mạnh mẽ của các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Bên cạnh những doanh nghiệp nội như Sài Gòn Co.op, Vingroup, Hapro… nhiều đại gia bán lẻ đã liên tục mở rộng thị trường tại Việt Nam, có thể kể đến như Lotte Mart, Aeon, Metro, BigC...

Theo Bộ Công Thương, 4 tháng đầu năm tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ ước đạt 1.138,2 nghìn tỷ đồng tăng 8,8% so với cùng kỳ. Nếu như năm 2008, cả nước mới có 386 siêu thị thì đến nay con số này đã là gần 800 siêu thị. Hiện tại, VN hiện có hơn 700 siêu thị, 132 trung tâm thương mại, chưa kể đến số lượng hàng trăm cửa hàng tiện lợi có thương hiệu khác. Dự kiến, tổng doanh thu bán lẻ hàng hóa dự báo tăng lên 140 tỷ USD vào năm 2020 với khoảng 1.200 - 1.500 siêu thị, 180 trung tâm thương mại, 157 trung tâm mua sắm.

Doanh nghiệp ngoại lấn sân

Nhận định về các doanh nghiệp bán lẻ trong nước, ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội siêu thị Hà Nội cho rằng, chỉ có Saigon Co.op và Vingroup có thể cạnh tranh được được với các đối thủ ngoại. Còn những cái tế như Intimex, Fivimart, Hapro dường như mai một dần trong mắt người tiêu dùng.

TS Lê Huy Khôi, Viện nghiên cứu Thương mại, Bộ Công Thương cho biết, thống kê của Bộ Công Thương cho thấy doanh số bán lẻ của doanh nghiệp Nhà nước chỉ chiếm khoảng 10%, doanh nghiệp ngoài nhà nước chiếm 86%, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chiếm khoảng 4%. Đáng lưu ý, tuy các điểm bán lẻ của doanh nghiệp FDI chỉ khoảng 90 điểm trong tổng số siêu thị cả nước song doanh số bán ra tại một điểm gấp 3-4 lần thậm chí 7-8 lần so với một điểm của siêu thị nội do quy mô lớn.

Bên cạnh đó, các doanh nghiệp thương mại có vốn đầu tư nước ngoài có xu hướng phát triển do tiềm lực tài chính mạnh, thương hiệu nổi tiếng và kinh doanh bài bản đang dần dần “thôn tính” các doanh nghiệp và thương hiệu Việt Nam bằng cách mua bán sáp nhập. Thứ trưởng Bộ Công Thương Đỗ Thắng Hải nêu lên thực tế, nhiều nhà bán lẻ trong nước đã nhận được rất nhiều ưu đãi của Chính phủ và phát triển lớn mạnh, sau đó lại tự đi bán mình cho các nhà bán lẻ quốc tế.

Những phi vụ M&A trên thị trường bán lẻ xuất hiện ngày một nhiều, tiêu biểu phải kể tới việc cả hai chuỗi phân phối lớn là Big C và Metro vào tay người Thái. Khi các doanh nghiệp ngoại thâu tóm thị trường bán lẻ, không những các doanh nghiệp phân phối trong nước mất thị phần, mà các doanh nghiệp sản xuất cũng sẽ gặp khó. Câu chuyện Big C ra thông báo tăng chiết khấu với những doanh nghiệp Việt đưa hàng vào siêu thị này là một minh chứng cụ thể.

Cuộc chiến giữ thị phần

Ông Lê Huy Khôi đưa ra lời khuyên, các doanh nghiệp nội cần nghiên cứu và tận dụng, khai thác có hiệu quả những phân khúc thị trường mà chúng ta có lợi thế so với các doanh nghiệp nước ngoài như phát triển loại hình siêu thị chuyên doanh như Thế giới di động , FPT, Trần Anh… Bên cạnh đó, các doanh nghiệp bán lẻ cũng cần phải nghiên cứu, xây dựng chiến lược dài hạn để tận dụng được mạng lưới phân phối truyền thống (chợ, cửa hàng nhỏ lẻ) để tiếp cận phần lớn khách hàng trong thị phần này.

Các doanh nghiệp cần tập trung liên kết chuỗi sản xuất và cung ứng, xây dựng nền sản xuất nội địa tốt thì khó có cơ hội phát triển trên thị trường bán lẻ và cạnh tranh với doanh nghiệp ngoại; Cần tạo ra liên kết vùng, liên kết sản xuất- phân phối, phân phối- phân phối, bán buôn- bán lẻ… Bên cạnh đó, các nhà bán lẻ nội cần nâng cao chất lượng hàng hóa, nâng cao uy tín và nâng cao mức độ hài lòng của khách hàng đối với sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp.

Ông Khôi cũng khuyến nghị, Chính phủ xem xét có chính sách ưu đãi đối với doanh nghiệp bán lẻ Việt Nam như dành vị trí thuận lợi kèm chính sách giá thuê hợp lý, các loại thuế, vốn và lãi suất phù hợp, điều chỉnh cơ chế chính sách thông thoáng…

Trong việc giao đất, cho thuê đất đối với các doanh nghiệp FDI, Nhà nước cần ràng buộc cụ thể. Ví dụ, doanh nghiệp hoạt động có lãi, nộp thuế ít nhất 3 năm mới được chuyển nhượng và trong trường hợp bán lại cần ưu tiên bán cho Việt Nam, ông Khôi đưa ra giải pháp.

Hương Ly