Kinh tế Việt Nam sẽ tận dụng tốt cơ hội từ FTA mang lại

00:11:15 | 23/1/2019

Nhân dịp xuân Kỷ Hợi 2019, Tạp chí Vietnam Business Forum đã có cuộc phỏng vấn Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ về những kết quả phát triển kinh tế trong năm 2018 và dự cảm cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do (FTAs) mang lại trong năm 2019. Lê Hiền thực hiện.

Thưa Phó Thủ tướng, tăng trưởng kinh tế năm 2018 đạt 7,08%, cao nhất trong 10 năm qua. Ông đánh giá như thế nào về con số này?
Kết quả kinh tế, xã hội năm 2018 của Việt Nam thắng lợi toàn diện, hoàn thành 12 chỉ tiêu Quốc hội giao, trong đó có tới 9 chỉ tiêu vượt kế hoạch. Đặc biệt, tăng trưởng kinh tế năm 2018 đạt 7,08%, mức tăng cao nhất 11 năm qua, lại cao gấp đôi so với chỉ số lạm phát 3,54%, càng làm cho tăng trưởng có ý nghĩa. Tăng trưởng năm qua thể hiện ở cả ba khu vực nông nghiệp, công nghiệp - xây dựng và dịch vụ. Sức mua hàng hóa trong nước tăng trưởng trên 11% - là mức tăng 2 con số khó đạt được trong nhiều năm trước.
Chúng ta đạt mức tăng trưởng cao, nhưng nguyên nhân của tăng trưởng không đến từ tăng trưởng tín dụng, đầu tư công, công nghiệp khai khoáng,... như trước đây mà nhờ sự cải thiện tốt về năng suất, chất lượng, hiệu quả lao động và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Bên cạnh đó, kinh tế vĩ mô tiếp tục ổn định, tạo điều kiện để chúng ta thực hiện hiệu quả cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, bảo đảm an sinh xã hội. Đây kết quả từ sự chỉ đạo sát sao của Trung ương Đảng, điều hành quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và nỗ lực của các cấp, các ngành, địa phương, cộng đồng doanh nghiệp (DN) và nhân dân cả nước.
Xuất nhập khẩu hàng hóa vẫn là lĩnh vực quan trọng hàng đầu của nền kinh tế, xin Phó Thủ tướng cho biết Việt Nam sẽ chịu động như thế nào từ các FTAs, đặc biệt là Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTTP)?
Đa số ý kiến chuyên gia trong và ngoài nước đánh giá các FTAs có lợi với nền kinh tế Việt Nam hơn là mang lại tiêu cực. Hiện nay, độ “mở” của nền kinh tế rất lớn, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ đạt hơn 482 tỷ USD, cao gấp 2 lần so với quy mô của nền kinh tế nên bất cứ thay đổi nào của kinh tế thế giới đều tác động tới nước ta. Tuy nhiên, kinh tế trong nước tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, nền tảng vĩ mô ổn định, chứng tỏ Việt Nam đã khai thác được thế mạnh trong nước nhờ các giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế, đồng thời tranh thủ được lợi ích từ thị trường thế giới.

Trong năm 2018, chúng ta có 29 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm tới 91,7% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước, trong đó có 5 mặt hàng đạt trên 10 tỷ USD, chiếm 58,3%. Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 7,2 tỷ USD, là năm có giá trị xuất siêu lớn nhất từ trước đến nay, cao hơn rất nhiều mức xuất siêu 2,1 tỷ USD của năm 2017.

Như đã biết, CPTTP với sự tham gia của 10 nền kinh tế lớn trên thế giới trong đó có Nhật Bản, Úc, Brunei, Singapore,… chính thức có hiệu lực từ 30/12/2018. Đây là hiệp định thương mại tự do rất quan trọng đối với Việt Nam khi có một thị trường rộng lớn, chiếm 13,3% GDP toàn cầu. Xét tổng thể CPTPP có lợi cho nền kinh tế Việt Nam, giúp GDP có thể tăng 1,32%, xuất khẩu tăng 4,04%, nhập khẩu tăng 3,8% đến năm 2035, cán cân thương mại sẽ thuận lợi hơn.

Ngoài việc mở rộng thị trường xuất khẩu, CPTPP cũng góp phần giúp Việt Nam cơ cấu lại lại thị trường xuất khẩu theo hướng cởi mở hơn. Trước đây, Việt Nam chủ yếu xuất khẩu vào 10 thị trường lớn, còn đối với CPTPP Việt Nam có thể thực hiện chiến lược 10+, mở rộng thêm các thị trường Mexico, Canada và Peru và tham gia chuỗi cung ứng hình thành sau khi hiệp định có hiệu lực. Dòng vốn và chuỗi giá trị có sự dịch chuyển vào ASEAN trong đó có Việt Nam sẽ tận dụng cơ hội thu hút FDI. Đặc biệt CPTPP tạo áp lực để Việt Nam hoàn thiện thể chế kinh tế, giảm nghèo. Theo tính toán của Ngân hàng Thế giới, đến năm 2030, CPTPP sẽ giúp cho Việt Nam giảm 0,6 triệu người nghèo với mức thu nhập là 5,5USD/ngày.

Phó Thủ tướng dự đoán những mặt hàng nào sẽ đột phá trong xuất khẩu của Việt Nam năm 2019?

Sau khi cơ cấu lại lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam, những mặt hàng vốn là thế mạnh của Việt Nam đó chính là nông thủy sản sẽ tăng mạnh trong năm 2019. Hồi tháng 7/2018 khi thăm Brasil, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Brasil có mời tôi một ly cà phê rất ngon tại trụ sở của Bộ này. Tưởng rằng là đặc sản của Brasil nhưng tôi ngạc nhiên khi biết đó chính là cà phê của Việt Nam. Mặc dù sẽ phải chịu cạnh tranh rất lớn nhưng qua thực tiễn này, tôi chắc chắn rằng chúng ta sẽ còn rất nhiều cơ hội, không chỉ là cà phê mà còn là các mặt hàng nông, thủy sản khác. Không chỉ Brasil, mà còn là thị trường Mỹ Latinh hay châu Phi, châu Âu… rộng lớn cần sự chủ động tìm kiếm từ phía DN và sự hỗ trợ tích cực từ các cơ quan nhà nước liên quan.

Năm 2019, xuất khẩu cá tra và cá basa sang Hoa Kỳ chắc chắn sẽ tăng mạnh, vì sau khi kiểm tra chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm của mặt hàng này thì hoàn toàn có thể đáp ứng được tiêu chuẩn tương đương của Hoa Kỳ. Chúng ta có thể cạnh tranh ngang ngửa về giá và chất lượng tại thị trường khó tính bậc nhất thế giới này. Ngoài ra, tận dụng cơ hội từ CPTPP mang lại mặt hàng dệt may và da giày sẽ có những đột phá trong năm nay, khi được hưởng những ưu đãi về thuế quan.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội từng lo ngại mục tiêu thành lập 1 triệu DN vào năm 2020 của Chính phủ khó có thể hoàn thành. Chính phủ có kiên định với mục tiêu này không, thưa Phó Thủ tướng?

Trong năm 2018, cả nước có 131,3 nghìn DN đăng ký thành lập mới với tổng vốn đăng ký là 1.478,1 nghìn tỷ đồng, tăng 3,5% về số DN và tăng 14,1% về số vốn đăng ký so với năm 2017. Tuy nhiên, số DN tạm ngừng hoạt động là 90.651 DN, tăng 49,7% so với năm trước. 27.126 DN đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 25,1% và 63.525 DN tạm ngừng hoạt động không đăng ký hoặc chờ giải thể, tăng 63,4%; số DN hoàn tất thủ tục giải thể là 16.314 DN, tăng 34,7%. Rõ ràng mục tiêu có được 1 triệu DN hoạt động hiệu quả vào năm 2020 là một thách thức lớn.

Để đạt mục tiêu, cần phải tăng nhanh số lượng DN thành lập mới, đồng thời Chính phủ cũng đặt mục tiêu phải giảm 30- 40% số lượng DN ngừng và chờ giải thể. Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức thực hiện Đề án chuyển hộ kinh doanh cá thể thành DN với các hỗ trợ tiện ích về thủ tục đăng ký DN, đặc biệt chế độ kế toán đơn giản cho các DN nhỏ lẻ. Cho phép các đại lý thuế được tư vấn thuế cho DN siêu nhỏ và hộ kinh doanh.
Do vậy, năm 2019 phải hết sức nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, cải thiện một cách thực chất môi trường đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi thương mại cho các doanh nghiệp. Hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp, triển khai mạnh mẽ đổi mới, sáng tạo đều khắp các vùng miền và địa phương trong cả nước. Chính phủ sẽ chỉ đạo công bố sách trắng doanh nghiệp Việt Nam để thúc đẩy chủ trương này.

Chính phủ cũng trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung Luật Thuế thu nhập DN với mức thuế suất rất ưu đãi cho các DN nhỏ và vừa, các DN siêu nhỏ chuyển đổi từ hộ kinh doanh có đăng ký. Triển khai mạnh mẽ các quy định của Luật hỗ trợ DN nhỏ và vừa. Hiện nước ta có 5,2 triệu hộ kinh doanh có đăng ký và nếu triển khai đồng bộ các giải pháp đều khắp các địa phương, tập trung vào chuyển đổi hộ kinh doanh thành DN thì mục tiêu 1 triệu DN văo năm 2020 không là bất khả thi.

Năm 2019 được Chính phủ xác định là năm “bứt phá” để tiến tới hoàn thành kế hoạch 5 năm giai đoạn 2016-2020. Phó Thủ tướng cho rằng chúng ta cần bứt phá ở lĩnh vực gì?

Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng đã giao nhiệm vụ cho Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và chính quyền các địa phương là năm 2019 phải khá hơn năm 2018 về mọi phương diện tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc Chính phủ với các địa phương hồi cuối năm 2018. Cụ thể hơn, Nghị quyết số 01/NQ-CP năm 2019 của Chính phủ xác định rõ phương châm 12 chữ: “Kỷ cương, Liêm chính, Hành động, Sáng tạo, Bứt phá, Hiệu quả” với 8 nhóm nhiệm vụ, gỉải pháp, 45 nhóm vấn đề, triển khai cụ thể thành 188 đề án. Theo tôi, năm 2018 được coi là năm “bản lề” của giai đoạn 2016- 2020 thì năm 2019 là năm “bứt phá” để cả nước “về đích”, hoàn thành các chỉ tiêu mà Đảng, Quốc hội đã giao cho Chính phủ vào năm 2020.

Để bứt phá cần phải tập trung cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh hơn nữa, thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, tạo chuyển biến hơn nữa trong thực hiện các đột phá chiến lược, đẩy mạnh sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ có hiệu quả. Thực hiện đồng bộ các giải pháp để phát triển mạnh mẽ hơn thị trường trong nước, khơi thông vốn cho đầu tư hạ tầng; phát huy vai trò của vùng kinh tế trọng điểm trong việc liên kết vùng. Thí điểm thực hiện mô hình đô thị thông minh, đô thị xanh… Hoàn thiện cơ chế chính sách để phù hợp với mô hình kinh tế mới như kinh tế chia sẻ, đẩy mạnh việc thanh toán không dùng tiền mặt, thí điểm các mô hình thanh toán mới,...

Đường hướng đã rất rõ ràng, mục tiêu đã rất cụ thể. Vấn đề quan trọng nhất là cần phải có nỗ lực vượt bậc, ý chí quyết tâm, tinh thần “bứt phá”, nhất là trong tổ chức thực hiện ở mọi ngành mọi cấp, trong từng cơ quan, đơn vị, DN, phải tạo động lực và áp lực trách nhiệm lên từng cá nhân, nhất là người đứng đầu trong việc thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế hài hòa với các nhiệm vụ phát triển văn hóa, y tế và giáo dục.

Xin trân trọng cảm ơn Phó Thủ tướng!